Wyrok z dnia 1980-11-11 sygn. II CR 397/80

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 397/80

Wyrok z dnia 11 listopada 1980 r.

Artykuł 778 k.c. - w myśl którego roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu - nie ma zastosowania do przewozów okazyjnych, odpłatnie wykonywanych przez osoby nie mające statusu prawnego przewoźnika (art. 774 k.c.).

Przewodniczący: Sędzia SN J. Majorowicz. Sędziowie SN: R. Czarnecki, J. Niejadlik (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Budownictwa Miejskiego w G. przeciwko Budowlanemu Klubowi Sportowemu "Lechia" w G. o 191.226 zł, na skutek rewizji strony powodowej od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku z dnia 13 maja 1980 r.,

1) sprostował błąd rachunkowy w pkt I zaskarżonego wyroku przez zastąpienie kwoty 114.974 zł kwotą 111.974 zł;

2) zmienił zaskarżony wyrok w części oddalającej powództwo (pkt II) w ten tylko sposób, że od tych 111.974 zł zasądził 8% - od kwoty 11.400 zł od dnia 5.IV.1974 r., od kwoty 12.935 zł od dnia 15.IV.1974 r., od kwoty 14.768 zł od dnia 28.III.1976 r., od kwoty 42.376 zł od dnia 17.X.1976 r., od kwoty 30.495 zł od dnia 13.VII.1977 r. i zasądził od pozwanego Klubu Sportowego na rzecz strony powodowej kwotę 12.669 zł z 8% od dnia 5.IX.1978 r.;

3) w pozostałej części (pkt II, III) zaskarżony wyrok uchylił i w tym zakresie sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu w Gdańsku do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania rewizyjnego.

 Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Wojewódzki zasądził od pozwanego Klubu Sportowego na rzecz Przedsiębiorstwa Budownictwa Miejskiego w G. równowartość dostarczonych mu materiałów w kwocie (po sprostowaniu na mocy art. 350 § 3 k.p.c. błędu sumowania) 111.974 zł z odsetkami - mimo żądania ich od chwili upływu 5 dni po dostarczeniu faktur - od dnia wniesienia pozwu. Nie uwzględnił natomiast powództwa, jako nie udowodnionego, o zapłatę ceny sprzedaży piasku budowlanego w kwocie 10.932 zł z odsetkami i oddalił - ze względu na przedawnienie (art. 778 k.c.) zgłoszonego w nim roszczenia - powództwo o kwotę 12.669 zł z odsetkami, odpowiadającą należności za "najem" autobusu temuż Klubowi w sierpniu 1978 r.

Strona powodowa wnosiła w rewizji - opartej na podstawach z art. 368 pkt 1, 3 i 5 k.p.c. - o zmianę wyroku w części oddalającej powództwo i o orzeczenie w tym zakresie zgodnie ze zgłoszonymi przez nią żądaniami.

Rewizja jest uzasadniona.

Trafnie rewizja zarzuca, iż dowolnie przyjął Sąd Wojewódzki, że pozwany Klub Sportowy popadł w opóźnienie w zapłacie kwoty 111.974 zł dopiero od dnia wniesienia pozwu (22.II.1980 r.). Nie kwestionował ten Klub przecież, że pobrał materiały tej wartości od sprzedawcy w dniach przez tegoż wskazanych w pozwie. Jego dług z tego tytułu stał się tym samym wymagalny z upływem 5 dni wyznaczonych mu do sprawdzenia faktur, opiewających na te materiały (art. 455 k.c.). Jeżeli zaś wezwanie go przez wierzyciela do spełnienia świadczenia o kilka lat poprzedziło wniesienie pozwu, to oddalając powództwo o odsetki za czas poprzedzający dzień 22.II.1980 r. naruszył Sąd Wojewódzki przepis art. 481 k.c. Dlatego Sąd Najwyższy w tym przedmiocie zmienił zaskarżony wyrok i - jak w sentencji - orzekł zgodnie ze zgłoszonymi przez powodowe Przedsiębiorstwo żądaniami (art. 390 § 1 k.p.c.).

Uzasadniony jest również zarzut, że do oddalenia powództwa o wynagrodzenie za usługę transportową doszło z obrazą przepisów normujących przedawnienie roszczeń. W warunkach określonych w powołanym przez Sąd Wojewódzki przepisie art. 778 k.c., ulegają przedawnieniu tylko roszczenia z umowy przewozu. Brzmienie zaś art. 774 k.c.: "(...) przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa (...)" wskazuje, że o umowie tego typu można mówić jedynie w przypadku, gdy przewiezienia podejmuje się przedsiębiorstwo uprawnione do tego i zawodowo zajmujące się działalnością przewozową. Stąd artykuł 778 k.c. - w myśl którego roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu - nie ma zastosowania do przewozów okazyjnych, odpłatnie wykonywanych przez osoby nie mające statusu prawnego przewoźnika (art. 774 k.c.). Nie mógł więc ten przepis mieć zastosowania między stronami, jeżeli strona powodowa - będąc przedsiębiorstwem budowlanym - wykonała usługę transportową na rzecz podopiecznego Klubu Sportowego poza zakresem swej działalności zawodowej. Pozwany Klub Sportowy nie uzyskał fizycznego władania podstawionym środkiem transportowym, stron więc nie wiązała także umowa najmu z art. 659 k.c. Ich prawa i obowiązki wynikały z umowy nie nazwanej, należącej niewątpliwie do kategorii umów o świadczenie usług, a do takiej umowy według art. 750 k.c. powinny - zgodnie z przeważającym (z rezultatem niektórzy łączą umowę o dzieło) zapatrywaniem doktryny - mieć zastosowanie przepisy odnoszące się do umowy zlecenia. Nie dotyczy to jednak przepisu art. 751 pkt 1, skoro wskazane w nim dwuletnie przedawnienie aktualizuje się tylko przy usługach świadczonych stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudniącego się zawodowo czynnościami danego rodzaju. Oznacza to, że roszczenie strony powodowej o zapłatę kwoty 12.669 zł przedawnić by się mogło tylko na zasadach ogólnych. Jeśli zaś od dnia wykonania przewozu (31.VIII.1978 r.) do dnia wniesienia pozwu (22.II.1980 r.) nie upłynęło lat 10 (art. 118 zd. 2 k.c.), to wbrew stanowisku Sądu Wojewódzkiego - powodowe Przedsiębiorstwo nie utraciło możności dochodzenia roszczenia o zapłatę tej kwoty. Dlatego Sąd Najwyższy zmienił zaskarżony wyrok (art. 390 § 1 k.p.c.) i przyznał także te 12.669 zł powodowemu Przedsiębiorstwu od pozwanego Klubu Sportowego.

Nie można było odmówić racji powodowemu Przedsiębiorstwu i tam, gdzie zarzuca, że przed dostatecznym wyjaśnieniem sprawy oddalił Sąd Wojewódzki powództwo o zapłatę kwoty 10.932 zł, odpowiadającej wartości piasku budowlanego, pobranego od niego przez pozwany Klub Sportowy w dniu 16.III.1976 r. Orzeczenia w tym przedmiocie nie poprzedziło bowiem wydanie postanowienia dowodowego (art. 236 k.p.c.) i wezwanie w pozwie dokumentów dla wykazania jej twierdzeń o sprzedaży i istnieniu zadłużenia (art. 233 § 2 k.p.c.). Tego rodzaju uchybienia zaś konkretyzują podstawę rewizyjną z art. 368 pkt 3 k.p.c. Stąd, gdy w odpowiedzi na rewizję pozwany Klub Sportowy zaprzeczył rzetelności dołączonego do skargi odwoławczej dowodu sprzedaży (odpisu faktury), Sąd Najwyższy uchylił w tym przedmiocie zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania (art. 388 § 1 k.p.c.).

O kosztach postępowania rewizyjnego orzeczono w myśl art. 108 § 2 k.p.c.

OSNC 1981 r., Nr 7, poz. 135