Postanowienie z dnia 1980-11-21 sygn. III CRN 166/80

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 166/80

Postanowienie z dnia 21 listopada 1980 r. 

Instalowanie przewodów wodociągowych nie jest czynnością faktyczną, która prowadziłaby do zmiany przeznaczenia gruntu, zmiany jego konfiguracji oraz przeszkadzałaby współwłaścicielom w korzystaniu ze wspólnego gruntu (wspólnej drogi). Chwilowe niedogodności wynikające z prowadzonych prac ziemnych nie zmieniają charakteru takiej czynności, jako czynności zwykłego zarządu.

Przewodniczący: sędzia SN J. Ignatowicz. Sędziowie SN: W. Bryl, J. Majorowicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym sprawy z wniosku Janiny K. o zezwolenie na dokonanie czynności na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Krośnie z dnia 28 grudnia 1979 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Rejonowego w Brzozowie z dnia 30 października 1979 r. i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Brzozowie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o wpisie od rewizji nadzwyczajnej.

Uzasadnienie

Pozywając początkowo tylko cztery osoby, Janina K. wystąpiła z żądaniem zakazania pozwanym czynienia jej przeszkód w wykonywaniu aktów posiadania na działce p. gr. 2256, położonej w K., a w szczególności założenia instalacji wodociągowej. Twierdziła przy tym, że do swojej działki siedliskowej zamierza doprowadzić instalację wodociągową ze studni położonej około 300 m od działki siedliskowej.

Potrzebne wykopy na położenie rur chciała usytuować wzdłuż istniejącej drogi, stanowiącej współwłasność powódki i pozwanych, jednakże pozwani nie wyrażają zgody na tak przebiegającą trasę wodociągu i nie pozwalają powódce na wykonanie niezbędnych prac ziemnych.

Sąd Rejonowy tak sformułowane powództwo uwzględnił wyrokiem z dnia 7.II.1978 r., stojąc na stanowisku, iż przeprowadzenie instalacji wodociągowej pod ziemią nie utrudni pozwanym korzystania z drogi, której są współwłaścicielami.

Na skutek rewizji pozwanych Sąd Wojewódzki w Krośnie uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, stwierdzając jednocześnie w uzasadnieniu orzeczenia, iż żądanie powódki może być rozpoznane tylko w postępowaniu nieprocesowym, a właściwym przepisem w odniesieniu do żądań powódki będzie art. 199 k.c.

W związku z wytycznymi Sądu Wojewódzkiego Janina K. odpowiednio zmodyfikowała swój wniosek, wskazując jednocześnie jako uczestników wszystkich współwłaścicieli działki nr 2256, która obecnie nosi numer 4064 i na którą to działkę został wydany akt własności ziemi.

Sąd Rejonowy w Brzozowie postanowieniem z dnia 30.X.1979 r. oddalił wniosek. Sąd ten stwierdził, że istotą żądania wnioskodawczyni jest uzyskanie przez nią zezwolenia na wkroczenie na działkę nr 4064, stanowiącą drogę, w celu dokonania prac związanych z założeniem instalacji wodociągowej, przy czym żądanie to wnioskodawczyni chce zrealizować jako współwłaścicielka tej drogi. Realizacja tego zamiaru stanowi jednak zdaniem Sądu Rejonowego czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu, a ponieważ udział wnioskodawczyni we współwłasności wynosi tylko 1/12 część, przeto nie może ona żądać rozstrzygnięcia w tym przedmiocie przez Sąd. Ustanowienie zarządcy nieruchomości również w niniejszej sprawie nie wchodzi w grę z powodu braku przesłanek przewidzianych w art. 203 k.c.

Sąd Wojewódzki w Krośnie oddalił rewizję wnioskodawczyni, podzielając argumentację Sądu I instancji.

Postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Krośnie z dnia 28.XII.1979 r. zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości, wnosząc o uchylenie tego postanowienia oraz postanowienia Sądu Rejonowego w Brzozowie z dnia 30.X.1979 r. i o przekazanie sprawy wymienionemu Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Skarżący zarzuca tym postanowieniom rażące naruszenie art. 387 k.p.c. i art. 199 k.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W rewizji nadzwyczajnej wyrażono pogląd, że w konkretnym przypadku oba Sądy nie rozważyły sprawy w płaszczyźnie art. 206 k.c.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 206 k.c. każdy ze współwłaścicieli ma prawo do bezpośredniego korzystania z rzeczy wspólnej. Korzystanie z rzeczy wspólnej jest ograniczone tylko w ten sposób, że korzystanie przez jednego ze współwłaścicieli nie może stanowić przeszkody w analogicznym korzystaniu przez innych współwłaścicieli.

Jest oczywiste, iż korzystanie z drogi polega przede wszystkim na przejeżdżaniu i przechodzeniu nią oraz przepędzaniu bydła. Jest to przy tym współposiadanie niezależne, każdy bowiem ze współwłaścicieli korzysta z całej rzeczy niezależnie od takiego korzystania przez pozostałych współwłaścicieli.

Janina K., chcąc dokonać prac ziemnych związanych z budową wodociągu, nie zamierza przez to pozbawić pozostałych współwłaścicieli możliwości korzystania ze spornej drogi, w najgorszym razie może ewentualnie tylko przez krótki okres korzystanie to utrudnić.

Zamierzone przez nią czynności mają charakter przejściowy, ich celem zaś jest wykonanie urządzenia, które ma zapewnić zaopatrzenie w wodę, nie tylko bardzo potrzebną w gospodarstwie rolnym. Prace, które chce wykonać, w żadnym stopniu nie pozbawią przy tym pozostałych współwłaścicieli współposiadania spornej działki, ani też nie zmienią w niczym charakteru tej działki.

W sytuacji więc, zdaniem skarżącego, gdy zamierzone przez Janinę K. czynności na przedmiocie współwłasności dają się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli, należy przyjąć, iż może ona domagać się realizacji swoich praw płynących z art. 206 k.c. w drodze powództwa, oczywiście jeżeli inny sposób doprowadzenia wody do budynków nie jest możliwy lub byłby związany ze znacznym podwyższeniem kosztów inwestycji.

W związku z powyższym poglądem prawnym należy zauważyć, co następuje: zasada prawna wyrażona w art. 206 k.c., tak jak to zostało przyjęte w orzecznictwie sądowym, w szczególności w wytycznych Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28.IX.1963 r. III CO 33/62 (OSNCP 1964, poz. 22), a także w nauce prawa, dotyczy realizacji przez współwłaściciela prawa wynikającego ze współwłasności. Realizacja ta może nastąpić, gdy chodzi o współposiadanie, które nie wymaga zgodnego współdziałania zainteresowanych osób, w drodze powództwa o dopuszczenie do współposiadania, a jeśli takie współposiadanie jest konieczne - w drodze zarządu rzeczą wspólną.

Stan faktyczny rozpoznawanej sprawy nie podpada pod żaden z przypadków, który reguluje art. 206 k.c. W sprawie nie chodzi bowiem o korzystanie czy współkorzystanie z rzeczy wspólnej, lecz o przeprowadzenie przez jednego ze współwłaścicieli instalacji wodociągowej przez drogę stanowiącą współwłasność kilku osób, a więc o przeprowadzenie określonej inwestycji.

Stąd też całe zagadnienie wymaga rozważenia nie w płaszczyźnie art. 206 k.c., lecz w płaszczyźnie art. 199 i 201 k.c. Nasuwa się wówczas pytanie, czy czynność, którą chce podjąć wnioskodawczyni, można zaliczyć do czynności przekraczających zwykły zarząd, czy też do czynności zwykłego zarządu. Sąd Wojewódzki, rozpoznając po raz pierwszy rewizję, uznał, że chodzi tutaj o czynność przekraczającą zwykły zarząd. Kierując się tymi wytycznymi, Sąd Rejonowy w Brzozowie wniosek oddalił, a to z tej przyczyny, że udział powódki nie wynosi co najmniej połowy, w związku z czym nie może ona żądać rozstrzygnięcia przez sąd (art. 199 k.p.c.).

Trafnie, aczkolwiek w innym może kontekście, podniesiono w rewizji nadzwyczajnej, że rozważenie przez oba Sądy sprawy w płaszczyźnie art. 199 k.c. jest błędne. Zdaniem Sądu Najwyższego jest błędne, jednakże z tej przyczyny, że instalowanie przewodów wodociągowych nie jest czynnością faktyczną, która prowadziłaby do zmiany przeznaczenia gruntu, zmiany jego konfiguracji oraz przeszkadzałaby współwłaścicielom w korzystaniu ze wspólnego gruntu (w omawianym przypadku wspólnej drogi). Chwilowe niedogodności wynikające z prowadzonych prac ziemnych nie zmieniają charakteru takiej czynności, jako czynności zwykłego zarządu.

Z tych więc względów zaskarżone oba postanowienia podlegają uchyleniu, a sprawa przekazaniu Sądowi Rejonowemu w Brzozowie w celu rozpoznania wniosku w ramach art. 201 k.c.

OSNC 1981 r., Nr 6, poz. 111