Uchwała z dnia 1980-11-11 sygn. III PZP 8/80

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III PZP 8/80

Uchwała z dnia 11 listopada 1980 r.

Przewodniczący: sędzia SN J. Wasilewski (sprawozdawca). Sędziowie SN: E. Berutowicz, E. Brzeziński.

Sąd Najwyższy z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, W. Bryndy, w sprawie z wniosku Zbigniewa O. przeciwko Ogólnokrajowej Spółdzielni Turystycznej "Gromada" w K. o zmianę treści protokołu powypadkowego po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie postanowieniem z dnia 25 września 1980 r., do rozstrzygnięcia w trybie art. 66 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych:

"Czy pod rządami ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 20, poz. 105) stanowi wypadek przy pracy wypadek, jakiemu uległ w czasie pilotowania wycieczki pracownik zakładu, mającego za zadanie organizację wycieczek zagranicznych, o ile równocześnie pilotowanie wycieczki miało miejsce w okresie urlopu wypoczynkowego pracownika i w oparciu o szczególne porozumienie stron, a pracownik z racji normalnych obowiązków pracowniczych był zobowiązany do kierowania całością działalności ekspozytury strony pozwanej i bezpośredniego załatwienia spraw prowadzonych przez zakład pracy?"

powziął następującą uchwałę:

Nie jest wypadkiem przy pracy wypadek, jakiemu uległ w czasie pilotowania wycieczki pracownik zakładu, mającego za zadanie organizację wycieczek, jeżeli pilotowanie wycieczki miało miejsce w czasie urlopu wypoczynkowego pracownika na podstawie szczególnego porozumienia stron, nie mającego charakteru dodatkowej umowy o pracę, ani charakteru porozumienia zmieniającego treść dotychczasowej umowy o pracę, choćby pracownik ten z racji normalnych obowiązków pracowniczych był zobowiązany do kierowania całością działalności ekspozytury zakładu pracy i bezpośredniego załatwiania spraw prowadzonych przez zakład pracy.

Uzasadnienie

Wnioskodawca jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na stanowisku kierownika Ekspozytury w Z. - Ogólnopolskiej Spółdzielni Turystycznej "Gromada" Oddział Okręgowy w K. Do zadań tej Spółdzielni należy organizacja imprez turystycznych, w tym i wycieczek zagranicznych. Wnioskodawca jako kierownik Ekspozytury kierował całokształtem działalności jej Oddziału i był uprawniony do zawierania w imieniu Oddziału Okręgowego OST "Gromada" w K. umów o świadczenie usług turystycznych. Do obowiązków wnioskodawcy jako kierownika Ekspozytury nie należało pilotowanie wycieczek.

W dniu 16.II.1980 r. OST "Gromada" Oddział Okręgowy w K. zlecił wnioskodawcy pilotowanie wycieczki do ZSRR w okresie od 17.II. do 21.II.1980 r. Dla wykonania tej czynności na okres trwania wycieczki udzielono wnioskodawcy urlopu wypoczynkowego. Za pilotowanie wycieczki wnioskodawca otrzymał odrębne wynagrodzenie. W czasie pilotowania wycieczki wnioskodawca uległ w dniu 18.II.1980 r. wypadkowi komunikacyjnemu i doznał poważnych obrażeń ciała.

Wnioskodawca domagał się ustalenia, że uległ wypadkowi przy pracy.

Terenowa Komisja Rozjemcza uwzględniła wniosek.

Komisja uznała, że wprawdzie do zakresu obowiązków ze stosunku pracy wnioskodawcy nie należało pilotowanie wycieczek, jednakże powierzenie mu tej czynności nie było oparte wyłącznie na samoistnej umowie zlecenia, lecz nastąpiło także w ramach łączącej strony umowy o pracę, skoro zadaniem kierowanej przez wnioskodawcę Ekspozytury była organizacja wycieczek. A zatem wypadek wnioskodawcy podczas pilotowania wycieczki ma związek z pracą wykonywaną w interesie zakładu pracy.

Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, rozpatrując odwołanie od orzeczenia Komisji Rozjemczej, miał wątpliwość prawną, wyrażoną w pytaniu przedstawionym Sądowi Najwyższemu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Poza sporem jest, że pilotowanie wycieczek zagranicznych organizowanych przez Ekspozyturę nie należało do obowiązków pracowniczych wnioskodawcy. Potwierdza to zakres czynności wnioskodawcy jako kierownika Ekspozytury oraz fakt, że zlecenie pilotowania wycieczki nastąpiło na podstawie odrębnej umowy, określającej za wykonanie tego zadania oddzielne wynagrodzenie, a ponadto udzielenie wnioskodawcy w miejscu pracy urlopu wypoczynkowego na okres trwania wycieczki. Spółdzielnia angażowała pilotów wycieczek zagranicznych na podstawie zarządzenia nr 22 Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki z dnia 17 kwietnia 1973 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie kierowników (pilotów) wycieczek zagranicznych oraz uchylającego zarządzenie w sprawie powołania Głównej Komisji Kwalifikacyjno-Egzaminacyjnej GKKFiT oraz komisji kwalifikacyjno-egzaminacyjnych biur podróży do spraw kierowników (pilotów) wycieczek zagranicznych (Dz. Urz. GKKFiT Nr 5, poz. 24). Pilot wycieczki zagranicznej musi spełniać określone warunki, w szczególności mieć uprawnienia określone w tym zarządzeniu. Obowiązki pilota powierzano na podstawie umowy zlecenia osobom spełniającym wymagane warunki. Tego rodzaju umowy nie powodowały nawiązania stosunku pracy na czas pilotowania wycieczki. Charakter stosunku prawnego nawiązanego na podstawie umowy zlecenia o pilotowanie wycieczki nie zmienia się, jeśli umowa taka zostaje zawarta z pracownikiem organizatora wycieczki, do którego obowiązków pracowniczych te czynności nie należą.

Za wypadek przy pracy według art. 6 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 20, poz. 105) uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z pracą, w szczególności podczas wykonywania zwykłych czynności lub innych czynności w interesie zakładu pracy. Dotyczy to jednak czynności, które wynikają z faktu pozostawania stron w stosunku pracy. Jeżeli natomiast zakład pracy i pracownik nawiązują inny stosunek prawny, to wszelkie czynności podjęte w ramach tego odrębnego stosunku prawnego nie mogą być traktowane jako czynności pozostające w związku z pracą, a tym samym brak jest podstaw prawnych do uznania zdarzenia, które nastąpiło w czasie wykonywania tych czynności, za wypadek przy pracy.

Jeżeli zatem zlecenie wnioskodawcy pilotowania wycieczki zagranicznej nie miało charakteru porozumienia zmieniającego treść dotychczasowej umowy o pracę ani też charakteru dodatkowej umowy o pracę, a wypadek ten nastąpił w czasie zleconych czynności, to nie jest on wypadkiem przy pracy. Na odrębny, nie związany z umową o pracę stosunek prawny zlecenia pilotowania wycieczki wskazuje treść porozumienia stron, a także fakt udzielenia wnioskodawcy na okres wykonania tej czynności urlopu wypoczynkowego. Urlop wypoczynkowy ma inny cel i niezrozumiałe byłoby postępowanie stron, które uznałyby za konieczne udzielenie takiego urlopu do wykonania obowiązków pracowniczych. Fakt ten potwierdza, że wolą stron było zawarcie porozumienia wykraczającego poza łączący je stosunek pracy.

Z tych przyczyn Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi przeczącej na przedstawione pytanie prawne.

OSNC 1981 r., Nr 6, poz. 96