Wyrok z dnia 1980-10-29 sygn. I PZP 35/80

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PZP 35/80

Uchwała z dnia 29 października 1980 r.

Przewodniczący: sędzia SN S. Rejman (sprawozdawca). Sędziowie SN: Z. Świeboda, Z. Zaziemski.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Janiny Z. przeciwko Krystynie D. o przywrócenie do pracy po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu postanowieniem z dnia 21 sierpnia 1980 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 66 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych:

"1. Czy rozwiązanie umowy agencyjnej oznacza likwidację zakładu pracy w rozumieniu art. 177 § 4 k.p., w przypadku udzielenia negatywnej odpowiedzi -

2. czy przepis art. 177 § 4 k.p. ma zastosowanie do agenta, który zawarł umowę agencyjną, nie przejmując po poprzednim agencie pracownicy będącej w trzecim miesiącu ciąży?"

powziął następującą uchwałę:

Rozwiązanie umowy agencyjnej jest - w rozumieniu art. 177 § 4 k.p. - równoznaczne z likwidacją zakładu pracy.

Uzasadnienie

Wnioskodawczyni od 1978 r. była zatrudniona na czas nie określony u agenta Stanisława R. w restauracji "Lasówka". Agent wypowiedział wszystkim pracownikom umowy o pracę ze skutkiem na dzień 30.XI.1979 r., w tym również wnioskodawczyni, która była wówczas w 3 miesiącu ciąży. Nowy agent - pozwana Krystyna D. - przyjęła w agencję powyższą restaurację od dnia 1.XII.1979 r. Do dnia 14.XII.1979 r. przeprowadziła inwenturę zdawczo-odbiorczą i remont lokalu. W dniach 12, 13 i 14 grudnia 1979 r. zatrudniła pracowników pracujących u poprzedniego agenta do sprzątania lokalu, za co otrzymali oni umówione wynagrodzenie.

Dnia 15.XII.1979 r. nastąpiło otwarcie lokalu i z tym dniem Krystyna D. zatrudniła wszystkich pracowników pracujących w tej restauracji na okres próbny. Z wnioskodawczynią zawarła również umowę o pracę na okres próbny od 15 do 29.XII.1979 r., ale 28.XII.1979 r. zawiadomiła ją, że nie nawiąże umowy o pracę na czas nie określony.

Terenowa Komisja Odwoławcza do Spraw Pracy w Środzie Wlkp. przywróciła wnioskodawczynię do pracy u pozwanej, powołując się na przepis art. 177 § 1 i 3 k.p.

Od tego orzeczenia pozwana wniosła odwołanie do Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, który przedstawił Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne uwidocznione w sentencji uchwały.

Sąd Najwyższy miał na uwadze, co następuje:

W sprawie jest poza sporem, że wnioskodawczyni była zatrudniona u agenta na czas nie określony. Z dniem 30.XI.1979 r. wygasła umowa agencyjna, a także umowy o pracę zawarte między agentami a zatrudnionym u niego personelem. Odnosi się to także do wnioskodawczyni, która była w tym czasie w 3 miesiącu ciąży. Nowy agent zawarł z wnioskodawczynią umowę o pracę na okres próbny od 15 do 29.XII.1979 r., która z tym dniem uległa rozwiązaniu (art. 30 § 2 k.p.).

Przepis § 1 art. 177 k.p. nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym. Wobec tego, że nowy agent nie przejął od poprzedniego agenta pracownicy będącej w ciąży, powstaje pytanie, czy rozwiązanie umowy agencyjnej przez pierwszego agenta oznacza likwidację zakładu pracy w rozumieniu art. 177 § 4 k.p. W myśl bowiem tego przepisu rozwiązanie przez zakład pracy umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży pracownicy może nastąpić tylko w razie likwidacji zakładu pracy. Przez to określenie zaś rozumie się całkowite, stałe unieruchomienie zakładu pracy jako całości. Odpowiedź przepisu na postawione pytanie zależy od tego, czy placówka handlowo-usługowa prowadzona przez agenta jest zakładem pracy w rozumieniu art. 3 k.p. W razie udzielenia odpowiedzi twierdzącej mamy w rozważanym przypadku do czynienia z jego likwidacją, agent bowiem, rozwiązując umowę o pracę ze wszystkimi pracownikami, przestaje być jednostką organizacyjną zatrudniającą pracowników.

Zdaniem Sądu Najwyższego placówka handlowa czy usługowa prowadzona przez agenta jest zakładem pracy w rozumieniu art. 3 k.p. i art. 177 § 4 k.p. Prowadzi on ją bowiem na własny rachunek w celu osiągnięcia zysku. Gdyby przyjąć, że nie jest ona zakładem pracy, to mielibyśmy do czynienia ze stosunkiem pracy, w którym pracodawcą jest osoba fizyczna.

Na temat zakładu pracy w rozumieniu art. 186 § 1 k.p. wypowiedział się już Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 6.VIII.1980 r. sygn. akt V PZP 12/78 stwierdzając, że warsztat rzemieślniczy prowadzony przez osobę fizyczną na jej rachunek, w którym zatrudnia się pracowników, jest zakładem pracy w rozumieniu art. 186 § 1 k.p. Zatrudnione przeto w nim osoby nie są pracownikami właściciela warsztatu rzemieślniczego jako osoby fizycznej.

Argumentacja zawarta w uzasadnieniu tej uchwały odnosi się także do rozważanego przypadku. Agent bowiem tak jak i właściciel warsztatu rzemieślniczego nie zatrudnia pracowników dla zaspokojenia jego potrzeb, ale w celu osiągnięcia zysku przez świadczenie usług w sposób zawodowy na rzecz innych osób.

OSNC 1981 r., Nr 4, poz. 56