Wyrok z dnia 1980-06-03 sygn. II CR 148/80

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 148/80

Wyrok z dnia 3 czerwca 1980 r.

Odprawa pośmiertna nie podlega zaliczeniu na poczet świadczenia przysługującego poszkodowanemu z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego.

Przewodniczący: Sędzia SN S. Dmowski. Sędziowie SN: W. Łysakowski (sprawozdawca), J. Niejadlik.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Danuty P. przeciwko Państwowemu Zakładowi Ubezpieczeń - Oddział w W. o odszkodowanie, na skutek rewizji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Wałbrzychu z siedzibą w Świdnicy z dnia 26 grudnia 1979 r.

zmienił zaskarżony wyrok tylko w ten sposób, że zasądzoną w pkt I kwotę 35.082 zł z odsetkami podwyższył do kwoty 42.227 zł z odsetkami; dalej idącą rewizję oddalił; zniósł wzajemnie koszty postępowania rewizyjnego.

Uzasadnienie

W dniu 13.XI.1976 r. uległ śmiertelnemu wypadkowi samochodowemu mąż powódki Jan P.

Powódka domagała się w związku z tym zdarzeniem, po ostatecznym sprecyzowaniu, zasądzenia od pozwanego PZU odszkodowania za pogorszenie jej sytuacji życiowej w kwocie 60.000 zł, zwrotu kosztów pogrzebu i strat rzeczowych w kwocie 52.430 zł oraz renty od 13.XI.1976 r. po 1.500 zł miesięcznie.

Strona pozwana wnosiła o oddalenie żądania w przedmiocie renty, a także zarzuciła, że pozostałe żądania są wygórowane i nie uwzględniają przyczynienia się Jana P. w 50% do powstania szkody oraz faktu otrzymania przez powódkę odprawy pośmiertnej i zasiłku pogrzebowego.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Wojewódzki zasądził od pozwanego PZU na rzecz powódki tytułem odszkodowania kwotę 35.083 zł, oddalając powództwo w pozostałej części. Sąd Wojewódzki ustalił, że Jan P. pracował do dnia wypadku i pobierał rentę (społeczną i wyrównawczą) - łącznie jego dochody z obu tytułów wynosiły 8.275 zł miesięcznie. Powódka również pracowała i zarabiała 3.542 zł miesięcznie. W 1979 r. jej zarobki wzrosły do 3.859 zł miesięcznie. W skład majątku wspólnego powódki i Jana P. wchodził m.in. samochód marki "Syrena" i wkład na samochód "Fiat 125 p" w kwocie 250.000 zł. W związku ze śmiercią męża powódce wypłacono zasiłek pogrzebowy i przyznano odprawę pośmiertną w kwocie 7.145 zł. Wydatki poniesione na koszty pogrzebu wyniosły 34.250 zł. Na podstawie opinii biegłego ustalono, że Jan P. przyczynił się w 25% do wypadku samochodowego, w wyniku którego poniósł śmierć.

Mając powyższe ustalenia na uwadze, Sąd Wojewódzki przyjął, że zasadne jest żądanie powódki z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej - w kwocie 30.000 zł i z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu - w kwocie 34.250 zł z tym zastrzeżeniem, że tak wyliczone odszkodowanie podlega obniżeniu o 25% z racji przyczynienia się zmarłego do wypadku. Konieczne jest też odliczenie od niego zasiłku pogrzebowego (8.330 zł) i odprawy pośmiertnej (7.145 zł). Żądanie wyższego odszkodowania z obu podanych wyżej tytułów jest - zdaniem Sądu Wojewódzkiego - wygórowane. Nie znajduje również uzasadnienia w przepisie art. 446 § 2 k.c. żądanie renty - minimum egzystencji zapewnia bowiem powódce uzyskiwane przez nią wynagrodzenie za pracę. Żądanie kwoty 12.350 zł, stanowiącej równowartość zniszczonych lub zaginionych rzeczy osobistych zmarłego Jana P., Sąd Wojewódzki oddalił z tej przyczyny, że nie wchodzi ona w zakres odszkodowania (szkody na osobie), o którym mowa w art. 446 k.c. Powódka nie posiada, wobec niestwierdzenia praw spadkowych po mężu, legitymacji do dochodzenia tej należności.

W rewizji od powyższego wyroku powódka kwestionowała zasadność oddalenia części jej żądań z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej i zwrotu kosztów pogrzebu, odliczenie odprawy pośmiertnej i zasiłku pogrzebu oraz rozstrzygnięcie o kosztach - obciążenie jej opłatą sądową w kwocie 15.782 zł.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zasadny jest zarzut naruszenie prawa materialnego - art. 446 § 3 k.c. przez odliczenie od odszkodowania zasądzonego z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej powódki odprawy pośmiertnej w kwocie 7.145 zł. Odprawa pośmiertna przysługuje uprawnionym do niej osobom (art. 93 § 1 k.p.) niezależnie od przyczyny śmierci pracownika. Obowiązek jej świadczenia przez zakład pracy wynika z humanitarnej zasady niesienia pomocy najbliższej rodzinie pracownika w trudnym dla niej okresie po stracie żywiciela. Oznacza to, że odprawa pośmiertna nie ma charakteru odszkodowawczego i jako taka nie podlega zaliczeniu na poczet świadczenia przysługującego poszkodowanemu z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego.

W konsekwencji powyższego stwierdzenia należało zmienić zaskarżony wyrok i zasądzone na rzecz powódki odszkodowanie podwyższyć o kwotę 7.145 zł równą wysokości przyznanej jej odprawy pośmiertnej. Odszkodowanie z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej powódki równa się ostatecznie kwocie 22.500 zł i znajduje pełne uzasadnienie w materiale sprawy.

Pozostałe zarzuty rewizyjne są chybione.

Powódka niczym nie wykazała - jak słusznie podkreślono w motywach zaskarżonego wyroku - że śmierć męża aż tak dalece zaważyła na pogorszeniu jej sytuacji życiowej, aby uzasadniała wyższe odszkodowanie od kwoty 30.000 zł, a po uwzględnieniu 25% przyczynienia - od kwoty 22.500 zł. Nie uległy pogorszeniu, a przeciwnie wzrosły jej zarobki, pozostały też znaczne oszczędności (samochód "Warszawa", wkład na nowy samochód "Fiat 125p"). Nie zmienił się w zasadniczy sposób stan zdrowia powódki. Wbrew odmiennym wywodom rewizji, prawidłowe są ustalenia i wnioski Sądu Wojewódzkiego w kwestii kosztów pogrzebu.

Ustalenia zostały oparte na wnikliwie przeprowadzonych dowodach, a ich ocena nie wykracza poza granice określone w art. 233 k.p.c. i tym samym uchyla się spod kontroli rewizyjnej. Zgodnie z ustalonym orzecznictwem koszty pogrzebu obejmują wydatki odpowiadające zwyczajom panującym w środowisku, do którego zmarły należał. Wydatki takie zostały w przedmiotowej sprawie uwzględnione. Trudno przecież przyjąć, że miejscowym zwyczajem nie czynią zadość 3 wieńce od wdowy, czy też urządzenie stypy dla rodziny złożonej z 15 osób kosztem 2.500 zł. Nie są oczywiście kosztami stypy wydatki poczynione przez powódkę na wyżywienie przybyłych członków rodziny w okresie przed pogrzebem.

Ustalenie, że koszt wykopania grobu wyniósł 450 zł oparte zostało na zeznaniach powódki, stąd kwestionowanie przez nią w rewizji wysokości tego wydatku wydaje się nieporozumieniem. Przyjęta przez sąd I instancji wysokość rzeczywiście poniesionych kosztów pogrzebu zasadnie pomniejszona została o 25% z racji przyczynienia się zmarłego do wypadku samochodowego, czego powódka w rewizji nie kwestionuje, oraz o zasiłek pogrzebowy w kwocie 8.330 zł. Zasiłek ten, w odróżnieniu od odprawy pośmiertnej, wiąże się ściśle z kosztami pogrzebu i podlega zaliczeniu na poczet odszkodowania zasądzonego z tego właśnie tytułu na podstawie art. 446 § 1 k.c.

Zaskarżonym wyrokiem obciążono powódkę obowiązkiem uiszczenia opłaty sądowej w kwocie 7.876 zł z tym zastrzeżeniem, że zostanie ona potrącona z zasądzonego jej roszczenia. Zarzut rewizyjny, że obciążono powódkę opłatą sądową w kwocie 15.752 zł wynika nie z wadliwości merytorycznej rozstrzygnięcia, lecz z niezbyt precyzyjnego (w dwóch oddzielnych punktach sentencji) jego sformułowania.

Z przytoczonych powodów należało orzec jak w sentencji (art. 390 § 1 i art. 387 k.p.c.).

OSNC 1981 r., Nr 2-3, poz. 29