Wyrok z dnia 2019-08-23 sygn. II SA/Łd 343/19

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Dnia 23 sierpnia 2019 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Bogusław Klimowicz, Sędziowie Sędzia WSA Agnieszka Grosińska, Sędzia WSA Barbara Rymaszewska (spr.), , Protokolant Pomocnik sekretarza Mariola Kaźmierczak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 sierpnia 2019 roku sprawy ze skargi A. L. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia wychowawczego oddala skargę. M.K.

Uzasadnienie

Decyzją Prezydenta Miasta Z. z dnia [...] października 2017 r. przyznano A.L. świadczenia wychowawcze na dzieci N. N. i P. L. w wysokości po 500 zł miesięcznie na okres od 1 października 2017 r. do 30 września 2018 r.

Postanowieniem z dnia [...] października 2018 r. Prezydent Miasta Z. wznowił z urzędu postępowanie w sprawie świadczenia wychowawczego na podstawie art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. Organ ustalił , że na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Z. z dnia [...] września 2017 r., sygn. akt [...] nakazano natychmiastowe umieszczenie małoletniej N.N. w instytucjonalnej pieczy zastępczej – Domu Dziecka w G. Dziewczynka przebywała tam do 23 października 2018 roku, następnie postanowieniem Sądu Rejonowego w Z. z dnia [...] października 2018 r., sygn. akt [...] ograniczono władzę rodzicielską matki nad małoletnią N. N. ustanawiając nadzór kuratora, jednocześnie sąd nakazał zwolnić małoletnią pod opiekę matki. Organ ustalił również, że w okresie od 19 września 2017r. do 23 października 2018 r. N.N. była urlopowana do domu rodzinnego.

Następnie decyzją nr [...] z [...] stycznia 2018 roku Prezydent Miasta Z. uchylił w całości własną decyzję z [...] października 2017 roku oraz odmówił przyznania prawa do świadczenia wychowawczego na okres od 1 października 2017 r. do 30 września 2018 r. na N.N., odmówił przyznania prawa do świadczenia wychowawczego na okres od 1 grudnia 2017 r. do września 2018 r. na P. L. i przyznał prawo do świadczenia wychowawczego na okres od 1 października 2017 r. do 30 listopada 2017 r. na P. L.

W uzasadnieniu organ przytoczył treść art. 2 pkt 2, 4, 16, 20, art. 4 ust. 1, art. 5 ust. 3, art. 7 ust., art. 8 pkt 2, art. 18 ust. 6 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, jako przyczynę zmiany decyzji wskazując przekroczenie przez rodzinę A. L. kryterium dochodowego uprawniającego do przyznania świadczeń. Zmieniła się bowiem sytuacja rodzinna wnioskodawczyni, gdyż jej córka została umieszczona w pieczy zastępczej. Organ przeliczył dochód rodziny i ustalił, że miesięczny dochód na osobę w okresie od 1 października 2017 r. do 30 listopada 2017 r. wyniósł 382,49 zł – nie przekroczono kryterium dochodowego zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy, natomiast w okresie od 1 grudnia 2017 r. do 30 września 2018 r. wyniósł 941,44 zł i przekroczył wspominany próg dochodowy, tj. kwotę 800 zł. Powyższe wyliczenia oparto o art. 8 pkt 2 ustawy przyjmując, że N.N. w okresie od 1 października 2017 r. do 30 września 2018 r. przebywała w pieczy zastępczej i nie wchodziła w skład rodziny wnioskodawczyni, która nie pokrywała częściowych wydatków związanych z wychowaniem córki, zatem świadczenie wychowawcze nie przysługuje w tym okresie.

W odwołaniu od powyższej decyzji A.L. podniosła, że w trakcie pobytu w domu dziecka, córka była urlopowana do domu rodzinnego i w tym czasie pozostawała na utrzymaniu odwołującej, kontakt ten był częsty, niemal stały w okresie bezpośrednio poprzedzającym zwolnienie.

Decyzją z dnia [...] r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. uchyliło zaskarżoną decyzję w zakresie pkt 3 i 4, a więc w części orzekającej o odmowie przyznania prawa do świadczenia wychowawczego na dziecko P.L. w okresie od 1 grudnia 2017 r. do 30 września 2018 r. i przyznaniu prawa do świadczenia wychowawczego na dziecko P. L. na okres od 1 października 2017 r. do 30 listopada 2017 r. W tym zakresie orzekając co do istoty i przyznał A.L. świadczenie wychowawcze na dziecko P. L. w wysokości 500 zł miesięcznie na okres od 1 października 2017 r. do 30 września 2018 r., w pozostałej części utrzymując w mocy zaskarżoną decyzję.

Organ II instancji orzekł, że prawidłowo zostało wszczęte z urzędu postępowanie na podstawie art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a., poza sporem jest również pozostawanie małoletniej w pieczy zastępczej i że w tym okresie była urlopowana. Z uwagi na brzmienie przepisu 8 ust. 1 pkt ustawy stronie nie przysługuje świadczenie wychowawcze na córkę N. N. w okresie od 1 października 2017 r. do 30 września 2018 r., gdyż w tym czasie przebywała w Domu Dziecka w G., a przepis ten nie przewiduje wyjątków pozwalających na przyznanie świadczenia. Natomiast ze względu na ponowne przeliczenie dochodu rodziny z uwzględnieniem brzmienia art. 7 ust. 4 ustawy, stronie przysługuje prawo do świadczenia wychowawczego na córkę P. L. w okresie od 1 października 2017 r. do 30 września 2018 r. Powyższe wyliczono ustalając, że mąż strony w 15-03-2017r. podjął zatrudnienie i dochód z tego zatrudnienia był uzyskiwany w okresie, na jaki ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczenia wychowawczego tj. do dnia 29-11-2017r. Zdaniem Kolegium dochód na 1 członka rodziny wyniósł 115,82 zł (dochód męża strony za IV 2017 r. podzielony przez 3 osoby) i nie przekroczył on określonego w przepisach progu dochodowego 800,00 zł, tj. 347,47 zł. Organ odwoławczy wyjaśnił, że różnica w ustaleniu dochodu przez organ I instancji (382,49 zł) wynika z faktu, że Kolegium mając na uwadze treść art. 7 ust. 4 u.p.p. ustalając dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie uwzględniło alimentów otrzymanych przez małoletnia N. N. w roku 2016r. w kwocie 9.600 zł.

Nadto z akt sprawy wynika, iż mąż strony w październiku 2017r. podjął zatrudnienie i w listopadzie 2017r. je utracił. Zdaniem Kolegium po przeliczeniu dochodu na jednego członka rodziny wynosi on 674,77 zł i nie przekroczył określonego w przepisach progu dochodowego 800,00 zł., tj. dochód męża strony za listopad 2017 r. w kwocie 2024,32 zł podzielony przez 3 osoby w rodzinie. Natomiast zdaniem organu I instancji dochód na jednego członka rodziny wyniósł 941,44 zł. Różnica w obliczeniach dochodu wykonanych przez Kolegium i organ I instancji wynika z faktu, że Kolegium mając na uwadze treść art. 7 ust. 4 u.p.p. ustalając dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie uwzględniło alimentów otrzymanych przez N.N. w roku 2016 w kwocie 9.600,00 zł.

A. L. złożyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skargę na powyższe rozstrzygnięcie w zakresie punktu trzeciego, to jest w części, w której organ odwoławczy utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji o odmowie przyznania świadczenia wychowawczego na rzecz N. N. i wniosła o zmianę decyzji w tym zakresie i przyznanie prawa do świadczenia wychowawczego na córkę N.N. Skarżąca zarzuciła organowi odwoławczemu naruszenie przepisów postępowania art. 7, art. 77 § 1 , art. 80 k.p.a., co doprowadziło do niewyjaśnienia okoliczności faktycznych sprawy oraz art. 8 ust.1 pkt 2 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci przez błędne przyjęcie, ze dziecko przebywało w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, podczas gdy nie przebywało w sposób ciągły. Dodatkowo skarżąca wniosła o dopuszczenie dowodów na okoliczność postępowania przed Sądem Rodzinnym w sprawie odebrania dziecka, właściwej opieki nad małoletnią córką, okresów urlopowania z domu dziecka.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i o przyjęcie uzasadnienia zaskarżonej decyzji jako części odpowiedzi na skargę.

Wojewódzki sąd administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 3 § 1, art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. jedn. Dz.U.2018.1308 ze zm., dalej w skrócie p.p.s.a.), sądy administracyjne badają, czy przy wydawaniu zaskarżonego aktu nie doszło do rażącego naruszenia prawa dającego podstawę do stwierdzenia nieważności, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania, naruszenia prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy oraz naruszenia przepisów postępowania administracyjnego w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd nie jest przy tym związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, zgodnie z dyspozycją art. 134 § 1 p.p.s.a. Sąd administracyjny nie rozstrzyga więc merytorycznie, lecz ocenia zgodność decyzji z przepisami prawa.

Rozpoznając skargę w ramach tak określonej kognicji sądu administracyjnego należało uznać, że jest ona nieuzasadniona. Zaskarżona decyzja odpowiada prawu.

Materialnoprawną podstawę orzekania w niniejszej sprawie stanowiły przepisy ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t. jedn. Dz.U.2018.2134 ze zm., , dalej powoływaną jako u.p.p.w.d.).

Zgodnie z art. 4 ust. 2 u.p.p.w.d. świadczenie wychowawcze przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka.

W sprawie sporne jest jedynie uznanie przez organy, że umieszczenie małoletniej córki N. pozbawia matkę prawa do świadczenia wychowawczego.

Stanowisko organów jest trafne. Przypadki, w których przy spełnieniu przesłanek pozytywnych świadczenie jednak nie przysługuje, ustawodawca zawarł w art. 8 ustawy. Zgodnie z art. 8 ust.1 pkt 2 p.p.w.d. świadczenie to nie przysługuje, gdy dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w pieczy zastępczej. Poza sporem jest, że Dom Dziecka w G. jest placówką zapewniającą instytucjonalną pieczę zastępczą w rozumieniu art. 93 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Trafne jest stanowisko orzekających organów, że wykładnia wskazanych przepisów prowadzi do wniosku, że istotnie prawo do świadczenia wychowawczego nie przysługuje, gdy dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w pieczy zastępczej, a zwalnianie dziecka do domu na kilkudniowe pobyty nie rodzi prawa do świadczenia wychowawczego.

Przy ustalaniu praw do niego nadrzędne znaczenie winny mieć charakter i cel tego świadczenia. Z art. 4 ust. 1 u.p.p.w.d. wprost wynika, że świadczenie wychowawcze służy częściowemu pokryciu kosztów związanych z wychowaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych, a więc nie bezpośrednio celom socjalnym. Nadrzędnym celem wsparcia udzielanego na podstawie ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci jest promocja rodzicielstwa, a nie udzielanie pomocy o charakterze socjalnym. Wychowanie dziecka to działanie rodziców dla ukształtowania osobowości coraz zapewnienie warunków rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka. Wychowanie obejmuje też więc opiekę materialną, a skoro tak, to w przypadku umieszczenia dziecka w placówce sprawującej instytucjonalną pieczę zastępczą od tego momentu świadczenie wychowawcze nie przysługiwało. To na tej placówce, sprawującą pieczę zastępczą, spoczywał bowiem ciężar wychowania córki skarżącej. Nadto spoczywał obowiązek nie tylko zapewnienia opieki i wychowania, co wynika z art. 2 i 93 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 998), jak i § 18 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720). Całość więc kosztów związanych z bieżącym utrzymaniem syna pokrywała jednostka samorządu terytorialnego.

Słusznie organy uznały, że fakt urlopowania dziecka z placówki zastępczej nie daje podstaw do przyznania prawa do świadczenia wychowawczego. Z akt sprawy wynika (zaświadczenie DD w G.), że córka skarżącej była zwalniana do domu ("urlopowana") w niektórych miesiącach na okresy jednodniowe, bądź nie przekraczające kilku dni, głównie obejmujących weekendy. W listopadzie 2017 roku i kwietniu 2018 roku były to po 4 dni w każdym miesiącu, po 5 pojedynczych dni w grudniu 2017 i sierpniu 2018 roku, 2 dni w maju 2018, trzy dni w styczniu 2018 roku, po 6 dni we wrześniu i grudniu 2018 roku. W pozostałych miesiącach, to jest w lutym, marcu, czerwcu, lipcu urlopów małoletniej nie udzielano.( zaświadczenie wychowawcy DD w G. z 25 grudnia 2018 roku w aktach administracyjnych).)

Jednakże kilkudniowe pobyty w domu nie uprawniają rodzica do otrzymywania proporcjonalnej choćby części świadczenia wychowawczego.

Po pierwsze bowiem ustawa o pomocy państwa w wychowaniu dzieci nie przewiduje takiego częściowego przyznania prawa do świadczenia wychowawczego. Po drugie wniosku o możliwości przyznania świadczenia wychowawczego w sytuacji urlopowania dziecka do domu nie można wysnuwać w oparciu o analogię z unormowaniami i ukształtowanym na tym te orzecznictwem sądów administracyjnych w sprawach o świadczenia rodzinne czy w sprawach o świadczenia z funduszu alimentacyjnego. zwracał na powyższe odmienności uwagę m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 30 maja 2018 roku w prawie II SA/Kr 208/18 (LEX nr 2517243). W tych kategoriach spraw przyjmuje się, że samo umieszczenie dziecka pod pieczą zastępczą, nie wyłącza prawa do świadczeń, a urlopowanie od pobytu w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie i faktyczne przebywanie dziecka na ten czas u rodziców lub jednego z rodziców, nie wyklucza przyznania zasiłku rodzinnego na okres pobytu dzieci u rodzica (zob. np. wyr. WSA w Poznaniu z 12 października 2006 r. IV SA/Po 772/05, wyr. NSA z 24 stycznia 2008 r. I OSK 526/07, wyr. WSA w Gliwicach z 12 lutego 2016 r. IV SA/Gl 726/15, wyr. WSA w Bydgoszczy: z 26 października 2010 r. II SA/Bd 963/10, z 3 czerwca 2014 r. II SA/Bd 422/14, CBOSA)." opubl. w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych - www.orzeczenia.nsa.gov.pl - w skrócie: "CBOSA"). Skarżąca przywołuje w skardze orzeczenia dotyczące przede wszystkim świadczeń rodzinnych, a więc przyznawanych w innym trybie. Należy bowiem zwrócić uwagę na odmienność celów unormowań ww ustaw, których zasadniczym celem jest wsparcie socjalne rodzin. Celem ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów jest wsparcie osób ubogich niebędących w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb w sytuacji, gdy nie otrzymują należnego im wsparcia od osób zobowiązanych wobec nich do alimentów. Wsparciu materialnemu rodzin, które z uwagi na trudna sytuację materialną nie są w stanie sfinansować podstawowych potrzeb życiowych służy również pomoc państwa na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych. Jak zaś wskazano wcześniej, celem ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci jest przede wszystkim promocja rodzicielstwa i wsparcie rodziców w pełnieniu obowiązków wychowawczych, a nie jedynie socjalnych. Jest to przy tym pomoc subsydiarna, nie zwalnia ona rodziców z ciężarów ponoszenia kosztów utrzymania dziecka. Skarżąca w uzasadnieniu skargi powołała się na wyrok WSA w Krakowie w sprawie II SA/Kr 2018/18, przytaczając jedynie jedno z wytezowanych zdań tego orzeczenia. W istocie jednak Sąd ten oddalił skargę na decyzję w zakresie , w którym odmówiono prawa do świadczenia wychowawczego w okresie umieszczenia dziecka w placówce wychowawczej, choć skarżąca podnosiła analogiczne jak w niniejszej skardze zarzuty, iż w okresie urlopowania dziecka z placówki na weekendy to ona ponosi koszty utrzymania dziecka. To w uzasadnieniu tego wyroku WSA w Krakowie zwrócił uwagę na odrębności celów świadczeń wypłacanych na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych czy ustawy o pomocy państwa osobom uprawnionym do alimentów i w konkluzji przyjął stanowisko, że urlopowanie dziecka z instytucji pieczy zastępczej nie uzasadnia prawa rodzica do świadczenia wychowawczego. Sąd w niniejszym składzie podziela ten pogląd.

Na koniec wskazać należy, że wbrew zarzutom skargi nie było podstaw do powadzenia uzupełniającego postępowania dowodowego przez sąd, okoliczności sporne zostały bowiem wyjaśnione w wystarczającym zakresie. ponadto sąd administracyjny orzeka na podstawie akt sprawy, to jest dokumentów zgromadzonych w toku postępowania administracyjnego. W niniejszej sprawie podstawą rozstrzygnięcia były załączone do akt postępowania postanowienia Sądu Rejonowego w Z. w sprawie [...] i informacje z Domu Dziecka w G. o okresach udzielania małoletniej urlopu. Postanowienia te tak długo, jak nie zostały zmienione czy uchylone wiążą w zakresie ustaleń faktycznych co do umieszczenia w placówce. Przeto niedopuszczalne byłoby prowadzenie dowodów - w formie zaświadczeń, jak tego żąda skarżąca – w celu wykazania ich nieprawidłowości.

Reasumując, umieszczenie dziecka w instytucjonalnej pieczy zastępczej wyklucza spełnienie podstawowej przesłanki przyznania świadczenia wychowawczego, jakim jest przeznaczenie tego świadczenia na częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, zaś okoliczność, że w czasie kilkudniowych urlopów dziecka rodzice ponosili koszty związane wówczas z jego utrzymaniem, czy nawet leczeniem nie uprawnia do wniosku, że nabywają prawo do świadczenia wychowawczego. Zasadniczy ciężar utrzymania spoczywa bowiem w tym czasie na placówce wychowawczej.

Z uwagi na powyższe sąd uznał, że zaskarżona decyzja nie narusza prawa i wobec braku uzasadnionych podstaw do uwzględnienia skargi orzekł o jej oddaleniu na podstawie art. 151 p.p.s.a.

dc