Uchwała z dnia 1980-03-06 sygn. I PZP 2/80

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PZP 2/80

Uchwała z dnia 6 marca 1980 r.

Przewodniczący: Sędzia SN S. Rejman (sprawozdawca). Sędziowie SN: E. Jachczyk, Z. Stypułkowska.

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, K. Soboty, w sprawie z wniosku Ryszarda M. przeciwko Spółdzielni Transportu Wiejskiego w Ł. o przywrócenie do pracy, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi postanowieniem z dnia 7 listopada 1979 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 66 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych

"1) Czy w braku na piśmie aktu powołania, przy istnieniu natomiast oświadczenia organu kompetentnego do powołania, iż organ ten powierza funkcję kierownika (prezesa), należy uznać, że stosunek pracy powstał na podstawie umowy o pracę (a nie na podstawie powołania),

2) czy stosunek pracy z powołania może być nawiązany przez czynności konkludentne, a mianowicie przez dopuszczenie pracownika do pełnienia obowiązków kierownika zakładu pracy?"

uchwalił:

Oświadczenie organu właściwego do powołania kierownika zakładu pracy "powierzające" tę funkcję określonej osobie jest nawiązaniem z nią stosunku pracy na podstawie powołania (art. 11 i 68 § 1 k.p.).

Uzasadnienie

Wnioskodawca wystąpił do Terenowej Komisji Odwoławczej do Spraw Pracy początkowo z wnioskiem o ustalenie podstawy nawiązania z nim stosunku pracy przez Spółdzielnię Transportu Wiejskiego w Ł.

Wojewódzki Związek Spółdzielni Rolniczych wnioskował o powołanie z dniem 1.I.1978 r. Ryszarda M. na stanowisko prezesa Zarządu Spółdzielni Transportu Wiejskiego w Ł., a Komitet Ł. PZPR zatwierdził ten wniosek. Z dniem 1.I.1978 r. Rada Spółdzielni powierzyła więc wnioskodawcy obowiązki prezesa zarządu Spółdzielni i określiła jego wynagrodzenie. Dnia 20.VI.1979 r. natomiast podjęła uchwałę o odwołaniu go z tego stanowiska. Zarząd zaś wypowiedział wnioskodawcy warunki pracy i płacy i zaproponował nowe ze skutkiem na dzień 1.XI.1979 r.

Wnioskodawca kwestionuje potraktowanie go jako pracownika powołanego, a wypowiedzenie zmieniające uważa za nieuzasadnione i dlatego powinno ono być - jego zdaniem - uznane za bezskuteczne.

Terenowa Komisja Odwoławcza do Spraw Pracy oddaliła wniosek, ponieważ wnioskodawcy nie przysługuje takie roszczenie, skoro stosunek pracy został z nim nawiązany na podstawie powołania.

Od tego orzeczenia Ryszard M. wniósł odwołanie, domagając się jego zmiany i ustalenia bezskuteczności wypowiedzenia mu warunków pracy i płacy z powodu jego bezzasadności oraz naruszenia przepisów o trybie postępowania. Skarżący jest zdania, że przepisy art. 68-72 k.p. nie mają zastosowania w stosunku do członków zarządu Spółdzielni.

Przy rozpoznawaniu odwołania Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nasunęły się wątpliwości, którym dał wyraz w treści przedstawionego Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego. Z uzasadnienia postanowienia wynika, że wnioskodawca był kierownikiem zakładu pracy. Z tej też przyczyny Komisja Odwoławcza do Spraw Pracy oddaliła wniosek. Sąd Pracy natomiast, odpierając zarzut, że przepisy art. 68-72 nie mają zastosowania do członków Zarządu Spółdzielni, stwierdził, że odnoszą się one w całej rozciągłości do "kierowników spółdzielczych zakładów pracy".

Pogląd ten jest - zdaniem Sądu Najwyższego - prawidłowy. Przepisy kodeksu pracy regulujące stosunek pracy na podstawie powołania odnoszą się do kierowników zakładów pracy, ich zastępców (art. 68 § 1 k.p.) oraz pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 20 listopada 1974 r. w sprawie określenia stanowisk kierowniczych, na których zatrudnia się pracowników na podstawie powołania (Dz. U. Nr 45, poz. 268; zm.: Dz. U. z 1976 r. Nr 4, poz. 22). Przepisy nie czynią rozróżnienia, czy chodzi o zakład pracy państwowy, czy spółdzielczy. Dlatego też stosunek pracy z kierownikiem spółdzielczego zakładu pracy nawiązuje się na podstawie powołania.

W sprawie, na tle której wyłoniło się rozważane zagadnienie prawne, prezesa zarządu Spółdzielni powołuje i odwołuje Rada Spółdzielni. Rada "powierzyła" wnioskodawcy wspomniane wyżej stanowisko. Jeżeli z tym stanowiskiem łączyła się funkcja kierownika zakładu pracy - sprawowana jednoosobowo - to stosunek pracy został nawiązany na podstawie powołania. Po pierwsze nie mógł on - w świetle obowiązującego stanu prawnego - powstać na innej podstawie, a po drugie sam fakt braku w piśmie skierowanym do wnioskodawcy słowa "powołuje" nie ma istotnego znaczenia. Decyduje w tym przypadku treść dokumentu w całej osnowie bez względu na jego werbalne ujęcie.

Stosunek pracy na podstawie powołania zostanie więc nawiązany - oczywiście za zgodą obu stron (art. 11 k.p.) - gdy np. jednostka nadrzędna nad zakładem pracy nie tylko "powoła" określoną osobę na stanowisko dyrektora, ale także wówczas, gdy "powierzy" jej pełnienie tej funkcji lub "wyznaczy" ją na to stanowisko. Powołanie będzie skuteczne, jeżeli akt powołania określi stanowisko, datę, od której następuje powołanie, oraz wysokość wynagrodzenia.

Wobec tego, że w niniejszej sprawie powołanie (powierzenie pracy) nastąpiło na piśmie, nie zachodzi potrzeba rozważenia hipotetycznej możliwości powołania kierownika w drodze czynności konkludentnych, a w szczególności przez dopuszczenie pracownika do pełnienia tych obowiązków. Wypada natomiast zaznaczyć, w związku ze stanowiskiem prezentowanym przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, że odmiennie przedstawia się sytuacja, gdy członek spółdzielni zostanie wybrany prezesem jej zarządu (art. 45 § 2 ustawy o spółdzielniach i ich związkach), który to zarząd kolegialnie kieruje działalnością spółdzielni (art. 44 ustawy o spółdzielniach i ich związkach). Wówczas stosunek pracy z takim członkiem zarządu - który nie sprawuje jednoosobowego kierownictwa zakładu pracy - nawiązuje się na podstawie umowy (art. 25 i nast. k.p.) ze wszystkimi wypływającymi stąd konsekwencjami. Przy rozpoznawaniu sprawy Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych musi dokonać w tym zakresie prawidłowych ustaleń, mając na uwadze między innymi § 21 statutu Spółdzielni Transportu Wiejskiego z 1977 r. oraz przepisy regulaminu zarządu tejże spółdzielni.

OSNC 1980 r., Nr 7-8, poz. 138