Wyrok z dnia 1980-05-20 sygn. III PRN 11/80

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III PRN 11/80

Wyrok z dnia 20 maja 1980 r.

Uszkodzenie ciała doznane wskutek wypadku drogowego na terenie obcego portu w czasie rejsu zagranicznego statku przez marynarza, który za zgodą przełożonego udał się motorowerem do miasta po zakup owoców oraz w celach turystycznych, jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - Dz.U. Nr 20, poz. 105.

Przewodniczący: Sędzia SN T. Kasiński (sprawozdawca). Sędziowie SN: A. Grymaszewski, Z. Świeboda.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy Adolfa S. przeciwko Polskiej Żegludze Morskiej w S. o zmianę treści protokołu powypadkowego, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie z dnia 20 grudnia 1978 r.

uchylił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie pozwanej Polskiej Żeglugi Morskiej w Szczecinie od orzeczenia Zakładowej Komisji Rozjemczej przy tejże Żegludze z dnia 25.X.1978 r.

Uzasadnienie

Wnioskodawca, pracownik Polskiej Żeglugi Morskiej, zatrudniony w charakterze palacza na statku "Z. G.", podczas postoju statku w dniu 21.VII.1978 r. w porcie S. w Turcji w czasie wolnym od pracy i za zgodą przełożonego udał się motorowerem do miasta po zakup owoców oraz w celach turystycznych. W czasie jazdy jeszcze na terenie parku najechał na niewidoczną kałużę oleju, na której motorower wpadł w poślizg i przewrócił się, wskutek czego wnioskodawca doznał złamania barku.

W sporządzonym przez zakład pracy protokole ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy stwierdzono, że powyższy wypadek nie jest wypadkiem przy pracy, "gdyż zaistniał w czasie wolnym od pracy na terenie portu w drodze ze statku do miasta, gdzie poszkodowany udawał się w celach prywatnych".

Zakładowa Komisja Rozjemcza przy pozwanej Żegludze, do której wnioskodawca zgłosił żądanie zmiany powyższego ustalenia protokołu powypadkowego, w orzeczeniu z dnia 25.X.1978 r. ustaliła, że wypadek, jakiemu uległ wnioskodawca, jest wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy. Komisja powołała się na wykładnię Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych uznającą wypadek członka załogi statku przebywającego na lądzie w obcym porcie za zgodą zwierzchnika służbowego za analogiczny do wypadku pracownika w czasie delegacji służbowej, który uprawnia do świadczeń, nawet jeśli nie spełnia przesłanki związku z pracą określonej w art. 6 ust. 1 ustawy wypadkowej.

Rozpoznając sprawę na skutek odwołania Polskiej Żeglugi Morskiej, Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 20.XII.1978 r. zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że nie uznał zdarzenia z dnia 21.VII.1978 r. za wypadek przy pracy ani wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy. Okręgowy Sąd stwierdził, że wnioskodawca nie uległ wypadkowi przy pracy w rozumieniu art. 6 ustawy wypadkowej z dnia 12 czerwca 1975 r., ponieważ jego pobyt poza statkiem nie był związany z pełnieniem i wykonywaniem zadań wynikających ze stosunku pracy.

Minister Sprawiedliwości w rewizji nadzwyczajnej od tego wyroku zarzucił rażące naruszenie art. 6 cytowanej ustawy i wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i ustalenie, że wnioskodawca uległ wypadkowi przy pracy.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Trafnie wskazuje rewizja nadzwyczajna na szczególny charakter i specyfikę pracy marynarzy, które powinny być rozważone przy ocenie, czy wypadek marynarza na lądzie w czasie rejsu zagranicznego pozostaje w związku z pracą w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy wypadkowej. W tej mierze wypowiedział się Sąd Najwyższy już w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 29.IX.1967 r. III UZP 3/67 (OSNCP 1968, z. 3, poz. 33), stwierdzającej, że wypadek w takiej sytuacji pozostaje w związku z zatrudnieniem w rozumieniu art. 36 dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym, chyba że został powołany przez samego poszkodowanego. W uzasadnieniu uchwały wskazano m.in. na okoliczność, że statek w czasie podróży morskiej jest nie tylko miejscem pracy marynarzy, ale także miejscem ich wypoczynku, co nie pozwala na spełnienie istotnego postulatu higieny psychicznej - na zmianę środowiska. W związku z tym zejście na ląd nie może być traktowane jako nie związana z pracą czynność pracownika pracującego na lądzie, a przeciwnie w świetle układu zbiorowego pracy oraz regulaminu pracy podlega kontroli zwierzchnika - kapitana statku, który ma prawo wydawania w tym względzie odpowiednich zarządzeń i poleceń. Oznacza to, że odmowa lub zezwolenie kapitana statku na wyjście poszczególnych członków załogi na ląd w czasie rejsu zagranicznego zawiera w sobie także polecenie.

Stanowisko uchwały pozostaje aktualne również na tle uregulowania zawartego w art. 6 obowiązującej obecnie ustawy wypadkowej. Przepis ten, podobnie jak art. 36 dekretu o p.z.e. z 1954 r., uznaje za pozostające w związku z pracą (poprzednio: "z zatrudnieniem") wypadki w czasie spełniania poleceń przełożonego. Traktowanie z przyczyn wyżej wskazanych pobytu marynarza na lądzie na terenie portu, do którego zawinął statek w rejsie zagranicznym, jako wykonania polecenia przełożonego, stanowi więc o istnieniu związku z pracą wypadku, do którego doszło w takiej sytuacji. Związek z pracą mógłby ulec przerwaniu, gdyby - jak to formułuje powołana wyżej uchwała Sądu Najwyższego - wypadek został wywołany przez samego poszkodowanego, czego przykładem byłby wypadek spowodowany zamroczeniem alkoholowym marynarza lub wszczęciem przez niego bójki, a co ogólnie dałoby się scharakteryzować jako takie zachowanie się poszkodowanego, które wykraczało poza udzielone zezwolenie (polecenie) kapitana statku lub sprzeczne było z celem wyjścia marynarza na ląd w postaci szeroko pojętej rekreacji.

Wobec zatem spełniania się w stanie faktycznym sprawy przesłanki związku z pracą oraz bezsporności przesłanek nagłości zdarzenia oraz zewnętrzności powodującej je przyczyny uznać należy - zgodnie ze stanowiskiem rewizji nadzwyczajnej - że doznanie uszkodzenia ciała wskutek wypadku drogowego na terenie obcego portu w czasie rejsu zagranicznego statku przez marynarza, który za zgodą przełożonego udał się motorowerem do miasta po zakup owoców oraz w celach turystycznych, jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy wypadkowej z dnia 12 czerwca 1975 r. (Dz. U. Nr 20, poz. 105). W konsekwencji, rewizja nadzwyczajna podlegała uwzględnieniu, co prowadziło do uchylenia zaskarżonego wyroku i oddalenia odwołania zakładu pracy od orzeczenia zakładowej komisji rozjemczej, które z punktu widzenia interesu prawnego wnioskodawcy w żądaniu zmiany ustaleń protokołu powypadkowego jest o tyle wystarczające, że przyznaje mu - zgodnie z § 2 cytowanego przepisu ustawy wypadkowej - prawo do świadczeń takich jak z tytułu wypadku przy pracy.

OSNC 1980 r., Nr 12, poz. 242