Wyrok z dnia 1979-11-20 sygn. IV CR 389/79

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CR 389/79

Wyrok z dnia 20 listopada 1979 r.

Spoczywający na lekarzu obowiązek wyjaśnienia pacjentowi konsekwencji zabiegu operacyjnego ma na celu takie zapoznanie pacjenta ze stanem jego zdrowia i następstwami tego zabiegu, ażeby pacjent podejmował decyzję o wyrażeniu zgody na ten zabieg z pełną świadomością, na co się godzi i czego się może spodziewać. W związku z tym lekarz powinien wyjaśnić pacjentowi cel i rodzaj zabiegu oraz zwykłe jego następstwa, natomiast nie potrzebuje, a często nawet ze względu na samopoczucie i zdrowie pacjenta nie powinien zapoznawać go z nietypowymi następstwami, nie objętymi normalnym ryzykiem podejmowanego zabiegu, które w szczególnych wypadkach powikłań mogą wystąpić.

Przewodniczący: sędzia SN S. Rudnicki (sprawozdawca). Sędziowie SN: Z. Marmaj, F. Wesely.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Alicji M. przeciwko Skarbowi Państwa (Zespół Opieki Zdrowotnej dla miasta Cz. w Cz.) o odszkodowanie na skutek rewizji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Częstochowie z dnia 4 lipca 1979 r.,

oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Powódka domagała się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa kwoty 80.000 zł z odsetkami i ustalenia odpowiedzialności strony pozwanej za ewentualne przyszłe skutki operacji, której została poddana w szpitalu w Cz. Powódka twierdziła, że w dniu 27.V.1975 r. była operowana ginekologicznie, a operacja została wadliwie przeprowadzona. W następstwie błędu w sztuce lekarskiej powódka przeszła skomplikowane leczenie urologiczne zakończone usunięciem nerki.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Sąd Wojewódzki oddalił powództwo, ustalając, że powódka została poddana tzw. zabiegowi Werheima, polegającemu na rozległym usunięciu narządów rodnych w związku ze wznowionym procesem nowotworowym szyjki macicy. Operacja ta zawsze łączy się z pewnym ryzykiem dla pacjenta. W przypadku powódki wywołała ona komplikacje w postaci przetoki w pochwie. Mimo kilkakrotnych zabiegów operacyjnych przetoka ta nie została zlikwidowana, lecz doprowadziła do wytworzenia się roponercza i usunięcia nerki. Nie jest to jednak następstwo błędu w sztuce lekarskiej. Kilka ośrodków naukowych najwyższej rangi po szczegółowym przeanalizowaniu całego przypadku nie stwierdziło w wydanych w sprawie opiniach jakiegokolwiek nieprawidłowego leczenia powódki. Ostatecznie więc powyższe komplikacje i obecny stan zdrowia powódki należy uważać za normalne ryzyko operacyjne przy tak poważnym zabiegu, który uratował życie powódce.

W tych okolicznościach Sąd Wojewódzki nie dopatrzył się przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa ani z art. 417, ani z art. 419 k.c.

Od tego wyroku powódka wniosła rewizję, domagając się jego zmiany i uwzględnienia powództwa lub uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania. Jako podstawę rewizyjną przytoczyła powódka sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wywody powódki sprowadzają się do dwóch zasadniczych zarzutów: że nie została uprzedzona przez lekarzy o możliwych do przewidzenia ujemnych następstwach operacji i że dochodzone roszczenie znajduje uzasadnienie w art. 419 k.c.

Wbrew twierdzeniom skarżącej żaden z tych zarzutów nie jest uzasadniony.

Spoczywający na lekarzu obowiązek wyjaśnienia pacjentowi konsekwencji zabiegu operacyjnego ma na celu takie zapoznanie pacjenta ze stanem jego zdrowia i następstwami tego zabiegu, ażeby pacjent podejmował decyzję o wyrażeniu zgody na ten zabieg z pełną świadomością, na co się godzi i czego się może spodziewać. W związku z tym lekarz powinien wyjaśnić pacjentowi cel i rodzaj zabiegu oraz zwykłe jego następstwa, natomiast nie potrzebuje, a często nawet ze względu na samopoczucie i zdrowie pacjenta nie powinien zapoznawać go z nietypowymi następstwami, nie objętymi normalnym ryzykiem podejmowanego zabiegu, które w szczególnych wypadkach powikłań mogą wystąpić.

Na ogół każdy pacjent decydujący się na poważną operację chirurgiczną, jaką jest operacja nowotworowa, zdaje sobie sprawę z możliwości wystąpienia nieprzewidzianych i nietypowych powikłań. Powódka zaś wiedziała o rodzaju swojej choroby i o tym, że w jej przypadku operacja jest jedynym sposobem uratowania życia wobec niewyrażenia przez nią zgody na leczenie promieniami jonizującymi.

Z zebranego w sprawie materiału wynika, że świadomość tego doprowadziła powódkę do wyrażenia zgody na leczenie operacyjne. Z opinii biegłych wynika, że operacja raka szyjki macicy sposobem Wertheima należy do najcięższych zabiegów ginekologicznych, przy których powikłania w postaci uszkodzenia pęcherza i moczowodu powodujące - jak u powódki - powstanie przetoki moczowej, wymagające następowego leczenia operacyjnego, wynoszą kilka procent (poniżej 10 %) wykonanych zabiegów. Wystąpienie - w przebiegu pooperacyjnego leczenia przetoki - dalszych powikłań w postaci wytworzenia się roponercza i usunięcia nerki nie może być uważane za bezpośrednie, normalne następstwo objęte ryzykiem operacji, której poddała się powódka.

Na podstawie więc niewadliwie ustalonego stanu faktycznego sprawy można sformułować wniosek, że do skuteczności zgody pacjentki na operację raka szyjki macicy systemem Wertheima z reguły zbędne jest informowanie pacjentki przez lekarza o możliwości wytworzenia się roponercza i usunięcia nerki w przebiegu dalszych następstw powikłań pooperacyjnych.

Nie ma także racji skarżąca, że roszczenie jej znajduje uzasadnienie w art. 419 k.c. W części VII wytyczonych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawie odpowiedzialności Skarbu Państwa oraz państwowych osób prawnych za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych z dnia 15.II.1971 r. (III CZP 33/70, OSNCP 1971, z. 4, poz. 39) Sąd Najwyższy wyjaśnił w sposób wiążący, że z reguły nie można uznać za uzasadnione przyznanie odszkodowania na podstawie art. 419 k.c. w razie prawidłowo dokonanego za zgodą pacjenta, normalnie stosowanego zabiegu lekarskiego, który nie dał pożądanego wyniku, zabieg ten bowiem został podjęty dla dobra poszkodowanego przy zastosowaniu wszelkich możliwych środków.

W niniejszej sprawie, w której dzięki zastosowanej operacji zostało uratowane życie powódki, nie zachodzą szczególne okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od tej zasady.

Skoro więc brak jest uzasadnionych podstaw rewizyjnych, przeto Sąd Najwyższy oddalił rewizję na mocy art. 387 k.p.c.˙

OSNC 1980 r., Nr 4, poz. 81