Uchwała z dnia 1979-09-19 sygn. III PZP 7/79

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III PZP 7/79

Uchwała z dnia 19 września 1979 r.

Wypadek, jakiemu uległ pracownik w czasie godzin pracy, podczas zabezpieczania na terenie zakładu pracy przed opadami atmosferycznymi motoroweru, którym dojeżdżał do pracy, jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 6 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 20, poz. 105).

Przewodniczący: Sędzia SN E. Jachczyk. Sędziowie SN: M. Rafacz-Krzyżanowska, J. Wasilewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, K. Dłużniewskiej, w sprawie z wniosku Józefa P. przeciwko Zakładom Urządzeń Chemicznych "Metalchem" w K. o ustalenie treści protokołu powypadkowego, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu postanowieniem z dnia 6 lipca 1979 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 66 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych

"Czy wypadek, któremu uległ pracownik w czasie godzin pracy, w momencie zabezpieczania na terenie zakładu pracy swego pojazdu, używanego dla dojazdu do pracy, przed zawilgoceniem, może być zakwalifikowany jako wypadek przy pracy w rozumieniu art. 6 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 20, poz. 105)?"

uchwalił:

Uzasadnienie

Wnioskodawca, zatrudniony na stanowisku murarza, przyjeżdżał do pracy swym motorowerem. Na terenie zakładu pracy była wiata przeznaczona dla pojazdów pracowników. W dniu wypadku rozmokły teren uniemożliwiał pozostawienie pojazdu pod wiatą. Wnioskodawca postawił swój motorower przy barakowozie wykorzystywanym na szatnię i przystąpił do pracy. W czasie godzin pracy, wobec padającego deszczu, wnioskodawca postanowił wprowadzić motorower do barakowozu w celu zabezpieczenia go przed opadami atmosferycznymi. Podczas tej czynności uległ wypadkowi. Wnioskodawca żądał zmiany treści protokołu powypadkowego i ustalenia, że uległ wypadkowi przy pracy.

Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych miał wątpliwości, czy zdarzenie w przytoczonych okolicznościach może być potraktowany jako wypadek przy pracy.

Sąd Najwyższy udzielił twierdzącej odpowiedzi z następujących względów:

W sprawie należało rozważyć, czy zabezpieczenie przed opadami atmosferycznymi przez pracownika na terenie zakładu pracy i w czasie przeznaczonym na pracę swego pojazdu, którym zwykle dojeżdżał do pracy, jest czynnością pozostającą w związku z pracą.

Związek zdarzenia z pracą w znaczeniu art. 6 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy o chorób zawodowych (Dz. U. Nr 20, poz. 105) nie oznacza, iż praca (wykonywanie pracy) musi być bezpośrednią przyczyną wypadku. Związek ten istnieje, gdy zdarzenie nastąpiło podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności bądź też czynności w interesie zakładu pracy. Szczególnym ustawowym wskazaniem, iż dla uznania istnienia związku z pracą nie jest konieczne, by wykonywanie pracy stanowiło przyczynę wypadku jest unormowanie zawarte w art. 6 ust. 1 pkt 3 tej ustawy. Na podstawie tego przepisu za wypadek przy pracy uważa się też zdarzenie, które nastąpiło w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy w drodze między siedzibą zakładu a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Wykonywanie zwykłych czynności w związku z pracą nie powinno być też rozumiane jako obejmujące tylko czynności bezpośrednio dotyczące świadczenia pracy. W pojęciu tym mieszczą się również i takie czynności, jak dojście pracownika do warsztatu pracy, a także czynności podejmowane przez pracownika w czasie i w miejscu pracy, które choćby bezpośrednio miały inny cel, lecz stanowiły usprawiedliwione zachowanie, służące pośrednio realizacji obowiązków pracowniczych, np. pozostawienie płaszcza w szatni, spożycie śniadania, udanie się do kierownika z podaniem o urlop itp. Istnieje więc cały zespół czynności wykonywanych zwykle przez pracowników, które nie mają wprawdzie bezpośredniego związku ze świadczeniem pracy, jednakże są prawnie i życiowo usprawiedliwione istotą stosunku pracy. Prawna ochrona przed skutkami wypadków w czasie pracy obejmuje również i te zdarzenia, które nastąpiły podczas wykonywania przez pracowników w miejscu pracy i w czasie przeznaczonym na pracę usprawiedliwionych czynności, nie pozostających w sprzeczności z celem i istotą stosunku pracy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się pogląd, że ze stosunku pracy wynika również obowiązek zakładów pracy zabezpieczenia przed utratą i zniszczeniem rzeczy pracownika, wniesionych na teren zakładu w związku z pracą. Podstawę prawną tego obowiązku konkretyzują zwykle układy zbiorowe pracy. W rozważanym przypadku zakład pracy przeznaczył nawet specjalną wiatę dla zabezpieczenia pojazdów pracowników przed niekorzystnymi wpływami atmosferycznymi, jednakże w dacie wypadku dostęp do tej wiaty był praktycznie niemożliwy. Gdyby wnioskodawca, przyjeżdżając do pracy, uległ wypadkowi podczas odprowadzania motoroweru pod wiatę, to zdarzenie takie uznane byłoby - w zależności od konkretnego stanu faktycznego - za wypadek w drodze do pracy bądź też za wypadek przy pracy. Jeżeli więc w określonej sytuacji faktycznej pracownik pozostawił swój pojazd w innym miejscu, a następnie już w czasie wykonywania pracy - usiłował schronić ten pojazd przed deszczem, to taka czynność, jeśli nie zakłóciła normalnego toku pracy, nie powinna być oceniona jako sprzeczna z obowiązkiem zachowania się pracownika podczas pracy i życiowo usprawiedliwiona. Takie działanie pracownika w znaczeniu przepisów rozważanej ustawy nie powodowało zerwania związku z pracą, a wykonana przez niego czynność miała na celu nie tylko jego własny interes, ale i szeroko rozumiany interes zakładu pracy.

Tak samo należałoby ocenić sytuację, gdyby pracownik na skutek niemożności pozostawienia płaszcza w szatni, przechowywał go w innym miejscu i uległ wypadkowi podczas przenoszenia go w celu zabezpieczenia przed zniszczeniem.

Przy istnieniu związku czasowego i miejscowego z pracą zdarzenie spełniające pozostałe warunki z art. 6 powołanej ustawy będzie wypadkiem przy pracy, choćby nastąpiło nie przy świadczeniu pracy, lecz wykonywaniu przez pracownika takich czynności, które są w zaistniałej sytuacji faktycznej usprawiedliwione i nie pozostają w sprzeczności z istotą obowiązków wynikających ze stosunku pracy. Do takich czynności należy zaliczyć także uzasadnione okolicznościami zachowanie pracownika, zmierzające do zabezpieczenia przed zniszczeniem własnych rzeczy wniesionych na teren zakładu pracy w związku z pracą. Wniosek ten nie byłby uzasadniony natomiast w przypadku dokonywania przez pracownika na terenie zakładu pracy i w czasie przeznaczonym na pracę konserwacji bądź napraw własnego pojazdu. Czas przeznaczony na pracę nie może być wykorzystywany dla takich celów i nie byłoby podstaw do uznania, że czynności te pozostają w związku z pracą.

Uchwała Sądu Najwyższego jest zgodna z poglądem Centralnej Rady Związków Zawodowych przedstawionym w niniejszej sprawie.

OSNC 1980 r., Nr 3, poz. 43