Wyrok z dnia 1990-11-21 sygn. SA/Ka 690/90

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Tezy

1. Wybór przewodniczącego rady gminy nie stanowi podstawy do nawiązania z nim stosunku pracy w rozumieniu art. 73 par. 1 kodeksu pracy.

2. Zatrudnienie przewodniczącego rady gminy w tym charakterze nie znajduje podstaw prawnych ani w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./, ani w kodeksie pracy.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Wojewody K-kiego na niektóre postanowienia uchwały nr VI/23/90 Rady Miejskiej w G. z dnia 10 lipca 1990 r. w sprawie statutu miasta i na podstawie art. 207 par. 3 Kpa stwierdził nieważność postanowień objętych par. 44, 45, 47 ust. 1 i par. 55 statutu miasta.

Uzasadnienie

Statut gminy miejskiej G. z dnia 10 lipca 1990 r. ustala, że organem właściwym do nawiązania stosunku pracy na podstawie wyboru z przewodniczącym Rady jest Rada Miejska, która stanowi o tym w formie uchwały /par. 44/. Właściwy do nawiązania w imieniu Rady Miejskiej stosunku pracy na podstawie wyboru z zastępcą przewodniczącego Rady Miejskiej i członkiem Rady Miejskiej jest przewodniczący Rady Miejskiej /par. 45/, Prezydent Miasta natomiast jest właściwy do nawiązania stosunku pracy z dyrektorami /kierownikami/ gminnych jednostek organizacyjnych /par. 47 ust. 1/. Postanowienia statutu wchodzą w życie z dniem uchwalenia /par. 55/.

W skardze wniesionej do Naczelnego Sądu Administracyjnego Wojewoda K-ki zarzuca, że powyższe postanowienia statutu są sprzeczne z ustawą z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych /Dz.U. nr 21 poz. 124 ze zm./, która wymieniając w art. 2 pracowników samorządowych zatrudnionych w ramach stosunku pracy na podstawie wyboru, mianowania, powołania lub umowy o pracę nie wymienia osoby pełniącej funkcję przewodniczącego, zastępcy lub członków rady miejskiej. Tak więc postanowienia par. 44 i 45 statutu, dotyczące nawiązania stosunku pracy na podstawie wyboru z tymi osobami, zostały uchwalone bez podstawy prawnej, co sprawia, że stosownie do art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa w związku z art. 91 ust. 5 ustawy o samorządzie terytorialnym statut w tej części jest nieważny. Nieważne są również postanowienia par. 47 ust. 1 statutu. Z art. 30 ust. 2 pkt 5 ustawy o samorządzie terytorialnym wynika, że zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych należy do zadań zarządu. Statut więc nie może sprzecznie z tym przepisem postanawiać, że uprawnienie w tym zakresie przysługuje prezydentowi miasta. Również postanowienie par. 55 statutu jest nieważne, albowiem data jego wejścia w życie jest określona przez art. 42 ust. 2 ustawy o samorządzie terytorialnym. Z przepisu tego wynika, że przepisy gminne, a do takich niewątpliwie należy statut, wchodzą w życie z dniem ogłoszenia, jeżeli nie przewidują wyraźnie terminu późniejszego.

W odpowiedzi na skargę Przewodniczący Rady Miejskiej w G. uznał za trafne zarzuty skargi w zakresie nieważności par. 47 i 55 statutu, natomiast w odniesieniu do sformułowań zawartych w par. 44 i 45 wniósł o oddalenie skargi, powołując się na zagwarantowaną swobodę statutową oraz na to, że żaden przepis prawa nie stoi na przeszkodzie podejmowaniu uchwały przez radę miejską w przedmiocie nawiązania stosunku pracy na podstawie wyboru z przewodniczącym rady miejskiej i jego zastępcą. Wymagane jest tylko zachowanie warunków formalnych przewidzianych w kodeksie pracy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Status przewodniczącego rady regulują trzy przesłanki: rodowód radnego /może nim być tylko radny/, zakaz łączenia funkcji stanowiącej /uchwałodawczej/ z wykonawczą, obowiązek zwoływania sesji oraz ustawowa przewaga głosu /art. 19, 20 ust. 1 i art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym - Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./.

W świetle ustawy samorządowej przewodniczący jest organem rady, ma swoje przez ustawę określone kompetencje, organizacyjną odrębność i ustawowe imperium w postaci nadanego mu prawa zwoływania sesji. Formy działania przewodniczącego rady, rozwinięte w regulaminie, wynikające ze zobowiązania dobrowolnie przyjętego w wyniku wyboru, pozostają poza zakresem stosunku pracy, ponieważ nie wypełniają jego właściwej treści. Nie chodzi bowiem w tym wypadku o działania o charakterze ciągłym, nie występuje w tych działaniach również swoista dla stosunku pracy cecha w postaci podporządkowania organizacyjnego pracownika wobec pracodawcy. Jeśliby nawet przyjąć, że według założeń statutu rada ma prawo zatrudniać etatowo swojego przewodniczącego, to wówczas powstałaby sytuacja, w której pracodawcą jest rada, a pracobiorcą - przewodniczący, będący przecież organem /przedstawicielem/ rady.

Wybór zatem przewodniczącego rady gminy nie stanowi podstawy do nawiązania z nim stosunku pracy. Nie wynika bowiem z niego, jak stanowi o tym art. 73 par. 1 kodeksu pracy, obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika. W drodze wyboru powierza się przewodniczącemu jedynie wykonywanie funkcji o charakterze społecznym, określonych w ustawie o samorządzie terytorialnym. Wybór stwarza uprawnienia i obowiązki wyłącznie w sferze statusu radnego, określonego w ustawie o samorządzie terytorialnym. Brak jest natomiast obowiązku wykonywania pracy w charakterze pracownika, co sprawia, że nie następuje i z mocy prawa nastąpić nie może nawiązanie stosunku pracy z przewodniczącym.

W konsekwencji powyższych rozważań należy przyjąć, że skoro zatrudnienie przewodniczącego rady gminy w tym charakterze nie znajduje podstaw prawnych ani w cytowanej ustawie o samorządzie terytorialnym, ani w kodeksie pracy, to stan ten rzutować musi na konieczność uznania nieważności postanowienia par. 44 statutu. Tą samą wadą dotknięty jest par. 45 statutu, skoro nie ma powodu do odmiennego traktowania zastępcy przewodniczącego rady miejskiej lub kogokolwiek z pozostałych członków rady.

Przewodniczący Rady Miejskiej w odpowiedzi na skargę uznał zasadność zarzutów odnośnie do sformułowań statutu zawartych w jego par. 47 ust. 1 i par. 55. Przepisy art. 30 ust. 2 pkt 5 oraz art. 42 ust. 2 powyższej ustawy o samorządzie terytorialnym zostały w tym wypadku ewidentnie naruszone.

Z przyczyn omówionych wyżej Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 207 par. 3 Kpa stwierdził nieważność zakwestionowanych skargą postanowień uchwały nr VI/23/90 Rady Miejskiej w G. z dnia 10 lipca 1990 r., zawierającej statut gminy.