Wyrok z dnia 1993-11-18 sygn. SA/Po 408/93

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Tezy

Działający z umocowania gminy ośrodek pomocy społecznej /art. 46 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej - Dz.U. 1993 nr 13 poz. 60/ w celu zawarcia umowy pożyczki oraz w celu dokonania zmian umowy /art. 24 ust. 3 tej ustawy/ składa oświadczenia woli, nie wydając decyzji administracyjnych.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Aleksandry P. na decyzję Wojewody (...) z dnia 17 listopada 1992 r. w przedmiocie odmowy umorzenia spłaty zaciągniętej pożyczki i na podstawie art. 207 par. 1 i 3 Kpa stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w W., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Wojewody (...) sto trzydzieści pięć tysięcy złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącej.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 21 września 1992 r. nr 9141/22/91/92 Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w W., powołując się na art. 43 ust. 1 i art. 24 ust. 7 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /Dz.U. nr 87 poz. 506/, odmówił umorzenia spłaty pożyczki zaciągniętej przez Aleksandrę P. na ekonomiczne usamodzielnienie.

Aleksandra P. wniosła odwołanie od tej decyzji, ale decyzją z dnia 17 listopada 1992 r. nr WZPS. I. 8143/11/O/92 Wojewoda (...), działając na podstawie art. 138 par. 1 pkt 1 Kpa oraz art. 24 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /Dz.U. nr 87 poz. 506/, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu tej decyzji podano, że Aleksandra P., lat 19, panna, z zawodu krawcowa, w czerwcu 1991 r. decyzją administracyjną uzyskała prawo do nie oprocentowanej pożyczki w wysokości 15 000 000 zł na ekonomiczne usamodzielnienie: działalność gospodarczą w zakresie krawiectwa damskiego lekkiego, kilimiarstwa i dziewiarstwa ręcznego. W czasie ubiegania się o pożyczkę była bezrobotna i nie zarejestrowała się w Rejonowym Biurze Pracy. W styczniu 1992 r. zwróciła się do Ośrodka Pomocy Społecznej w W. o przesunięcie terminu spłaty i decyzją z dnia 23 marca 1992 r. przesunięto termin spłaty rat do dnia 30 marca 1992 r. W marcu 1992 r. Aleksandra P. zwróciła się ponownie o przesunięcie terminu spłaty rat pożyczki na ekonomiczne usamodzielnienie. W wyniku tego decyzją z dnia 29 kwietnia 1992 r. umorzono oprocentowanie rat nie spłaconych w marcu i kwietniu 1992 r. oraz przesunięto dalszą spłatę tych rat do 1 czerwca 1992 r. W sierpniu 1992 r. Aleksandra P. zwróciła się o umorzenie pożyczki w związku z zamiarem poszerzenia działalności gospodarczej, przy czym od stycznia do czerwca 1992 r. spłaciła 6 mln zł pożyczki. Aleksandra P. z rodzicami i trójką rodzeństwa zajmuje mieszkanie własnościowe w domu jednorodzinnym. Rodzice są rencistami. W myśl art. 24 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej pożyczka może być umorzona w całości lub w części, gdy przyczyni się to do szybszego osiągnięcia celów pomocy społecznej, to jest do szybszego usamodzielnienia ekonomicznego. Pożyczki z funduszu społecznego przeznaczone są wyłącznie dla podopiecznych nie mających szansy na uzyskanie takiej pomocy z innych źródeł. Otrzymując pożyczkę, Aleksandra P. zapoznała się z treścią regulaminu obowiązującego w Ośrodku Pomocy Społecznej w W. Z zaciągniętej pożyczki Aleksandra P. przeznaczyła 2 000 000 zł na zakup tkanin i włóczki, 3 400 000 zł na zakup sprzętu do prowadzenia działalności, a pozostałą kwotę 9 600 000 zł - na wybudowanie lokalu, w którym miała prowadzić działalność, to jest pomieszczenia dobudowanego do jej domu. Obecnie jednak nie prowadzi się tam działalności i gromadzi się jedynie sprzęt. Działalność krawiecką natomiast prowadzi się w wynajętym lokalu. Dochody Aleksandry P. są niskie i nie pokrywają wydatków oraz kosztów najmu lokalu, a działalność prowadzona po otrzymaniu pożyczki nie doprowadziła do jej usamodzielnienia się. Pomysł rozszerzenia działalności gospodarczej i przeniesienia jej do innego punktu nie rokuje powodzenia.

Aleksandra P. wniosła skargę na tę decyzję do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Z treści skargi wynikało, iż domagała się uchylenia zaskarżonej decyzji. Skarżąca wywodziła, że nie znała regulaminu pożyczki, pieniądze wypłacano jej częściami po przedstawieniu rachunków, wyznaczano wcześniejsze terminy płatności rat. Przedstawiła ocenę swojej działalności gospodarczej, twierdząc, że zmiana jej pierwotnej koncepcji na tzw. usługi dla ludności była ekonomicznie uzasadniona. Twierdzi też, że z pewnością wykorzysta inwestycję w postaci wybudowanego lokalu.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 206 Kpa granice skargi nie zwalniają Naczelnego Sądu Administracyjnego od obowiązku badania legalności decyzji.

Podstawą prawną zarówno udzielenia pożyczki jako formy świadczenia pieniężnego w celu ekonomicznego usamodzielnienia się, jak i umorzenia pożyczki w całości lub części jest art. 24 ust. 3 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /Dz.U. 1993 nr 13 poz. 60/. Zgodnie z tym przepisem udzielenie pożyczki następuje w drodze umowy. Już więc z treści tego przepisu należy wyciągnąć wniosek, że udzielenie pożyczki następuje w formie odpowiadającej normom prawa cywilnego, to jest na skutek złożenia oświadczenia woli przez strony umowy pożyczki.

Konsekwencją takiego rozwiązania musi być i to, że zmiana umowy przez odstąpienie przez wierzyciela od żądania spełnienia świadczenia /umorzenie/ następuje również w postaci oświadczeń woli stron umowy pożyczki.

Jak z tego wynika, działający z umocowania gminy /art. 46 cytowanej ustawy/ ośrodek pomocy społecznej w celu zawarcia umowy pożyczki oraz w celu dokonania zmian umowy /art. 24 ust. 3 tej ustawy/ składa oświadczenia woli, nie wydając decyzji administracyjnych.

Ewentualne wątpliwości w tym zakresie usuwa art. 36 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, wyłączający stosowanie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego do świadczeń przyznawanych na podstawie umów, o których mowa w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy, a więc i do pożyczki nie oprocentowanej.

Ostatecznie więc należy stwierdzić, że decyzje organów obu instancji zostały wydane bez podstawy prawnej, gdyż kwestia zasadności żądania zwrotu pożyczki może być rozpoznawana jedynie kategoriach prawa cywilnego, a nie w formie decyzji administracyjnej.

W tej sytuacji na podstawie art. 207 par. 1 i 3 w związku z art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa stwierdzono nieważność zaskarżonych decyzji.