Wyrok z dnia 1978-02-22 sygn. II CR 27/78

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 27/78

Wyrok z dnia 22 lutego 1978 r.

Przywrócenie do stanu poprzedniego w sensie art. 363 § 1 k.c. - w razie uszkodzenia rzeczy w sposób nie wyłączający możliwości jej naprawienia - nie może także polegać na zobowiązaniu dłużnika do dostarczenia nowej rzeczy (np. nowych mebli, nowego samochodu). W razie uszkodzenia rzeczy w sposób lub w stopniu nie wyłączającym usunięcia uszkodzeń przez naprawienie rzeczy odszkodowanie nie może polegać na zobowiązaniu dłużnika do świadczenia wartości nowej rzeczy z zachowaniem uprawnienia do przejęcia uszkodzonej rzeczy.

Przewodniczący: Sędzia SN F. Wesely. Sędziowie SN: K. Piasecki (sprawozdawca), A. Korzeniowski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Sabiny S. przeciwko Skarbowi Państwa (Urząd Miejski w B.) o odszkodowanie, na skutek rewizji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Bydgoszczy z dnia 20 września 1977 r.

oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Dla uzasadnienia żądania zasądzenia od Skarbu Państwa (Urzędu Miejskiego w B.) kwoty 18.139 zł powódka przytoczyła, że została wyeksmitowana z mieszkania w dniu 30.VIII.1973 r., meble zostały przewiezione do magazynu Wydziału Spraw Lokalowych i uległy zniszczeniu.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa, wyjaśniając, że powódka nie mogła uzyskać tytułu do zajmowania mieszkania po jej ciotce. Postępowanie egzekucyjne opierało się na prawomocnej decyzji.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Wojewódzki zasądził na rzecz powódki od pozwanego Skarbu Państwa kwotę 5.954 zł z 8 procent od dnia 1.I.1976 r. w pozostałej części powództwo oddalił. Podstaw do odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 417 k.c. za uszkodzenie mebli Sąd Wojewódzki dopatrzył się w tym, że z opinii biegłego wynika, iż rodzaj i rozmiary uszkodzeń mebli wskazują na fakt nienależytego przeszkolenia pracowników czy też nieostrożnego i niewłaściwego obchodzenia się z meblami. Sąd Wojewódzki nie uwzględnił żądania zasądzenia równowartości mebli przy pozostawieniu ich do dyspozycji strony pozwanej.

W rewizji od tego wyroku powódka wnosi o jego zmianę w części oddalającej powództwo i zasądzenie na jej rzecz od strony pozwanej dalszej kwoty 12.185 zł z odsetkami.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja opiera się na zarzucie naruszenia art. 363 k.c. Zdaniem skarżącej, w myśl tego przepisu mogła ona żądać od pozwanego bądź naprawy mebli na jego koszt, bądź zapłaty wartości mebli, przy czym w tym ostatnim wymienionym wypadku pozwany miałby prawo zatrzymać uszkodzone meble. Nie można wbrew treści art. 363 § 1 k.c. nakładać obowiązku naprawy mebli na powódkę.

Zarzut ten jest nieuzasadniony.

Unormowane w art. 363 § 1 k.c. sposoby naprawienia szkody charakteryzują między innymi różnice polegające na tym, że naprawienie szkody przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniędzy w każdym bez wyjątku wypadku może wchodzić w grę, natomiast przywrócenie do stanu poprzedniego w niektórych stanach faktycznych nie może z natury rzeczy nastąpić. Restytucja naturalna odpada także wówczas, gdyby - jakkolwiek z istoty nie wyłączona - przedstawiała dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty. Z punktu widzenia założeń faktycznych rozpoznawanej sprawy istotne znaczenie ma jednak okoliczność, że - jak wynika to z opinii biegłego o odpowiednich kwalifikacjach fachowych - uszkodzenia poszczególnych mebli i obniżenia ich wartości wyrażają się sumą, która wynosi około 30 procent ceny mebli. Jeżeli zaś chodzi o rodzaj uszkodzeń, to są to uszkodzenia z reguły powierzchowne, choć, gdy chodzi o niektóre z mebli, są one poważne, jak np. w wypadku szafy. Z rodzaju i rozmiarów uszkodzeń w każdym bądź razie wynika, że nie wyłączają one poprzez naprawę przywrócenia stanu jaki istniał przed uszkodzenie. Co się zaś tyczy kosztów naprawy, to zostały one określone przez biegłego. W takiej sytuacji wymaga rozstrzygnięcia kwestia, w jaki sposób szkoda powinna być naprawiona, aby uwzględniała interesy i możliwości obu stron: czy przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej, czy też poprzez instytucję naturalną w sensie art. 363 § 1 k.c. Ogólnie rzec biorąc, w niniejszym wypadku w grę może wchodzić każdy ze sposobów naprawienia szkody przewidzianych w art. 363 § 1 k.c. Jednakże powódka od samego początku żądała zapłaty odszkodowania. W tym mieści się dokonanie wyboru sposobu naprawienia szkody (art. 363 § 1 k.c.), a nie poniesienie przez pozwanego trudu oddania rzeczy uszkodzonych na swój koszt do naprawy odpowiedniemu warsztatowi stolarskiemu i następnie oddania rzeczy w stanie naprawionym (przywrócenie przez dłużnika rzeczy do stanu poprzedniego). W ten bowiem tylko sposób można pojmować "przywrócenie do stanu poprzedniego", gdy chodzi o szkodę polegającą na uszkodzeniu rzeczy, a nie na jej całkowitym zniszczeniu. Natomiast przywrócenie do stanu poprzedniego w sensie art. 363 § 1 k.c. - w razie uszkodzenia rzeczy w sposób nie wyłączający możliwości jej naprawienia - nie może polegać na zobowiązaniu dłużnika do dostarczenia nowej rzeczy (np. nowych mebli, nowego samochodu). Podobnie zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej w sensie art. 363 § 1 k.c. w razie uszkodzenia rzeczy w sposób nie eliminujący jej naprawienia (usunięcia uszkodzeń) nie może polegać na tym, że poszkodowany na mieniu miałby tytułem odszkodowania otrzymać od dłużnika pełną wartość nowej rzeczy z obowiązkiem dłużnika przejęcia rzeczy uszkodzonej nadającej się do naprawy. Zastosowanie któregokolwiek ze znanych sposobów wykładni prawa nie uzasadnia poglądu, że uszkodzenie rzeczy w każdym wypadku może pociągać za sobą obowiązek dłużnika dostarczenia nowej rzeczy (zamiennej). Oznaczałoby to w istocie nałożenie na osobę ponoszącą odpowiedzialność za szkodę ciężarów wykraczających poza rzeczywiste rozmiary szkody. Szkoda na mieniu, pomijając całkowite zniszczenie rzeczy, zakłada możliwość usunięcia uszkodzeń i przywrócenia rzeczy do stanu poprzedniego. Obowiązek świadczenia ze strony dłużnika nie powinien wykraczać w żadnym wypadku poza koszty naprawy rzeczy bez względu na to, czy uprawniony decyduje się na poprzestanie na sumie pieniężnej umożliwiającej naprawienie rzeczy czy też domaga się przywrócenia stanu poprzedniego przez dłużnika (art. 363 § 1 k.c.).

Z tych wszystkich względów należy dojść do wniosku, że w razie uszkodzenia rzeczy w sposób lub w stopniu nie wyłączającym usunięcia uszkodzeń przez naprawienie rzeczy odszkodowanie nie może polegać na zobowiązaniu dłużnika do świadczenia wartości nowej rzeczy z zachowaniem uprawnienia do przejęcia uszkodzonej rzeczy.

W świetle powyższej wykładni art. 363 § 1 k.c. stanowisko skarżącej nie może odnieść skutku. Odmienne rozwiązanie, ale też tylko wyjątkowo, byłoby do przejęcia wówczas, gdyby rzecz uległa całkowitemu zniszczeniu, a poszkodowany żądałby przywrócenia stanu poprzedniego, nie - oczywiście - w sensie fizycznym, ale w sensie gospodarczym, gdyby chodziło o rzecz zamienną, której nabycie nie nastręczałoby szczególnych trudności. O taką jednak sytuację w sprawie niniejszej nie chodzi.

Za nieuzasadnioną należy także uznać rewizję w części dotyczącej kwestii samego uprawnienia powódki do zajmowania mieszkania. Sprawa w tym zakresie została wyjaśniona i prawidłowo rozstrzygnięta przez Sąd Wojewódzki jako przesłanka rozstrzygnięcia o dochodzonym przez powódkę odszkodowaniu za zniszczenie mebli. Nie ma podstaw do podważenia decyzji administracyjnej.

Nie może również odnieść skutku rewizja w części dotyczącej orzeczenia o kosztach procesu. Sąd Wojewódzki zasądził na rzecz powódki kwotę 1.412 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu, zaznaczając, że kwota ta obejmuje koszty biegłego oraz koszty zastępstwa procesowego. Rozstrzygnięcie o kosztach procesu na podstawie art. 98 k.p.c. ma swoje uzasadnienie w tym, że powódka w przeważającej części proces przegrała.

Z tych wszystkich względów należało orzec jak w sentencji niniejszego wyroku.˙

OSNC 1978 r., Nr 12, poz. 234