Uchwała z dnia 1979-05-30 sygn. III CZP 29/79

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 29/79

Uchwała z dnia 30 maja 1979 r.

Przewodniczący: Sędzia SN S. Dmowski. Sędziowie SN: Ł. Grygołajtys (sprawozdawca), S. Rudnicki.

Sąd Najwyższy, w sprawie z powództwa Jana S. przeciwko Wandzie S. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 15 marca 1979 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.

"Czy w wypadku zasądzenia w sprawie o podział majątku wspólnego małżeńskiego odsetek od przyznanej spłaty pieniężnej w razie zawarcia przez uczestników postępowania w tej sprawie ponownego związku małżeńskiego odsetki te, należne za czas od dnia zawarcia tego związku, stanowią ich dorobek jako dochody z odrębnego majątku małżonka?"

uchwalił:

Odsetki od wierzytelności stanowiącej składnik majątku odrębnego małżonka należą do majątku wspólnego małżonków jako pożytki prawa w rozumieniu art. 54 k.c.

Uzasadnienie

Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne wyłoniło się na tle następującego stanu faktycznego:

Powód dochodził zasądzenia od pozwanej odsetek za czas od 1.VII.1972 r. do 30.III.1978 r. od kwoty 125.000 zł. W sprawie było niesporne, że orzeczono rozwód małżeństwa stron w 1970 r. Postanowieniem z dnia 28.XII.1971 r. sąd dokonał podziału ich majątku wspólnego w ten sposób, że przyznał pozwanej na własność dom jednorodzinny, a powodowi spłatę w kwocie 125.000 zł, płatną do czerwca 1972 r. Spłaty tej powód nie otrzymał.

Strony ponownie zawarły związek małżeński w dniu 26.IX.1973 r. i rozwiodły się, przy czym wyrok w sprawie rozwodowej uprawomocnił się we wrześniu 1978 r.

Na podstawie powyższych ustaleń Sąd Rejonowy przyjął, że powód może skutecznie dochodzić odsetek tylko z okresów rozdzielności majątkowej, a więc od lipca 1972 r. do 26 września 1973 r. oraz od września 1978 r.

Powyższe stanowisko Sądu Rejonowego zakwestionował w rewizji powód, twierdząc, że dorobek mogą stanowić jedynie pobrane dochody z majątku odrębnego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Dorobkiem małżonków są wszystkie przedmioty majątkowe, nabyte w czasie trwania wspólności przez oboje małżonków lub jednego z nich.

W § 2 art. 32 k.r.o. zostały wymienione dwie kategorie wartości majątkowych, wchodzących w skład dorobku. Według art. 32 § 2 pkt 2 k.r.o. - do majątku wspólnego zalicza się dochody z majątku wspólnego i majątków odrębnych każdego z małżonków.

Stanowisko orzecznictwa co do wykładni pojęcia "dochodu" w rozumieniu art. 32 § 2 k.r.o. jest jednolite. Zgodnie przyjmuje się, że dochody należy rozumieć szeroko; obejmują one zarówno pożytki naturalne (np. drewno pochodzące z lasu, stanowiące składnik majątku odrębnego małżonka oraz kwoty uzyskane z jego sprzedaży), jak też pożytki cywilne (np. procenty i premie od wkładów na książeczkach oszczędnościowych, choćby sam kapitał należał do majątku odrębnego). Na równi należy potraktować odsetki od wierzytelności, będące pożytkami cywilnymi zgodnie z art. 54 k.c.

Przepisy k.r.o. nie dają podstawy do zawężenia dorobku tylko do dochodu pobranego. Z treści art. 32 § 2 pkt 1 k.r.o. wynika, że wyłącza on wprost z majątku wspólnego wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub inne usługi.

Odmiennie w świetle art. 32 § 2 pkt 2 cyt. przepisu przedstawia się sprawa dochodów z majątku wspólnego i majątków odrębnych małżonków. Przedmiotem dorobku są nie tylko dochody już pobrane, lecz również wierzytelności, związane z przychodami z tych majątków.

Wskazuje to, że intencją ustawodawcy było, aby cały przyrost majątku wspólnego i majątków odrębnych powiększał majątek wspólny małżonków, i to zarówno przyrost pobrany, jak też taki, który ma być realizowany w przyszłości.

Przechodząc do zagadnienia przedstawionego przez Sąd Wojewódzki należy stwierdzić, że na skutek podziału dorobku, powstałego w czasie trwania pierwszego małżeństwa stron, każda z nich uzyskała odrębny majątek - pozwana domek jednorodzinny, powód zaś spłatę w kwocie 125.000 zł.

Zawarcie ponownego małżeństwa nie ma wpływu na charakter tych majątków jako odrębnych, gdyż nie powoduje przywrócenia wspólności ustawowej.

Dopiero z tą chwilą powstaje z mocy samego prawa wspólność ustawowa, obejmująca dorobek małżonków, w tym dochody z majątków odrębnych. Natomiast same udziały małżonków, ustalone w postępowaniu działowym, nie wchodzą już w skład majątku wspólnego. Mogą one być włączone do majątku wspólnego na podstawie umowy o rozszerzeniu zakresu wspólności (art. 47 § 1 k.r.o.), co nie miało miejsca w niniejszej sprawie.

W świetle wyżej przytoczonych rozważań - do majątku wspólnego należy zaliczyć, jako dochód, odsetki od wierzytelności w kwocie 125.000 zł, choćby nie były pobrane, za czas od daty zawarcia ponownego małżeństwa do daty jego ustania stosownie do dyspozycji art. 32 § 2 pkt 2 k.r.o.

Z tych względów Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1979 r., Nr 11, poz. 214