Orzeczenie z dnia 2000-08-02 sygn. III SA 1098

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Tezy

Jeśli chodzi o alternatywny zarzut nieważności umowy pożyczki, to stwierdzić należało iż rozstrzyganie o nieważności czynności cywilnoprawnej, która faktycznie została dokonana nie mieściło się w uprawnieniach organów podatkowych.

Wykazanie zaś tej okoliczności mogłoby być podstawą do ubiegania się o zwrot uiszczonej opłaty skarbowej na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 3 lit. "a" ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej /Dz.U. nr 4 poz. 23 ze zm./.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Spółki z o.o. "E." na decyzje Izby Skarbowej w W. z dnia 20.04.1999 r. (...) w przedmiocie opłaty skarbowej - oddala skargę.

Uzasadnienie

Decyzjami z 30.03.1998 r. (...), wydanymi na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o kontroli skarbowej, art. 1 ust. 1 pkt 2 lit. "c", art. 4 ust. 1, art. 5 ust. 4, art. 7 ust. 2 ustawy o opłacie skarbowej oraz /68 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1994 r. w sprawie opłaty skarbowej Teresa S. Inspektor Kontroli Skarbowej z Urzędu Kontroli Skarbowej w W. wymierzyła:

1/ opłatę skarbową w kwocie 4.000 zł od pożyczki w kwocie 2.000.000.000 st. zł udzielonej w grudniu 1994 r. przez Spółkę z o.o "E." Jackowi P. /Prezesowi Spółki/ i

2/ opłatę skarbową w kwocie 6.000 zł od pożyczki w kwocie 300.000 zł udzielonej w 1995 r. przez Spółkę z o.o. "E." firmie "S.-E.",

wskazując w uzasadnieniach, że - jak stwierdzono w toku kontroli skarbowej przeprowadzonej w Spółce "E.":

1/ Jacek P. Prezes Spółki pobrał 21.12.1994 r. z jej rachunku bankowego w PKO SA 2.000.000.000 st. zł /200.000 PLN/. Część pobranej kwoty zwrócił 31.12.1994 r. Podjęte pieniądze nie były wykorzystywane ani na działalność gospodarczą ani na funkcjonowanie Spółki. W postępowaniu kontrolnym Jacek P. odmówił wyjaśnienia powodów swojego działania. Fakt pobrania pieniędzy z konta Spółki, zwracanie części kwot w różnych terminach i brak dowodów określających przyczyny takiego działania wskazywały, zdaniem Inspektora, iż stosunek łączący faktycznie Prezesa ze Spółką odpowiada umowie pożyczki opisanej w art. 720 par. 1 Kc, co w konsekwencji wiązało się z koniecznością uiszczenia opłaty skarbowej,

2/ 24 października 1995 r. Spółka "E." przekazała firmie "S.-E.", głównemu odbiorcy swoich towarów, kwotę 300.000 zł. Zwrot nastąpił 30.09.1996 r. - w dniu likwidacji firmy "S.-E.".

Inspektor nie uznała za wiarygodne wyjaśnień Głównego Księgowego Spółki, iż wypłata była skutkiem mylnego ustalenia wzajemnych rozliczeń między firmami ponieważ zarówno w październiku jak też w listopadzie i grudniu dłużnikiem była firma "S.-E."; jej zadłużenia systematycznie rosły: 516.429,18 zł na koniec października, 663.300,18 zł na koniec listopada i 853.966,48 zł na koniec grudnia 1995 r.

W tej sytuacji fakt przekazania kwoty 300.000 zł należało potraktować jak pożyczkę tej kwoty.

Od decyzji (...) odwołania złożyli: Jacek P. i Spółka "E."; od decyzji (...) Spółka "E." wywodząc, że zadysponowanie środkami Spółki na rzecz Jacka P. miało charakter depozytu nieprawidłowego /art. 845 Kc/, który nie staje się pożyczką nawet gdy biorący w depozyt wykorzystuje pieniądze /lub inne rzeczy/ na własne cele, natomiast przekazanie środków finansowych firmie "S.-E." w istocie było ustanowieniem prawa użytkowania nieprawidłowego o jakim mowa w art. 252 i n. Kc.

Zarówno depozyt nieprawidłowy jak i użytkowanie nieprawidłowe diametralnie różnią się od umowy pożyczki. Obie te instytucje nie podlegają opłacie skarbowej.

Izba Skarbowa w W. decyzjami z 20.04.1999 r.:

- (...) - skierowaną do Spółki "E." i do Jacka P.,

- (...) - skierowaną do Spółki "E."

decyzje wymiarowe organu I instancji utrzymała w mocy wskazując w uzasadnieniach, że:

analiza zebranego materiału dowodowego w obu sprawach potwierdziła prawidłowość jego oceny dokonanej przez Inspektora Kontroli Skarbowej, któremu przysługiwało uprawnienie do wyjaśnienia rzeczywistej treści stosunku prawnego łączącego strony.

Jacek P. podjął z konta Spółki określone kwoty, wykorzystywane na potrzeby nie związane z działalnością gospodarczą Spółki. Dysponował podjętymi środkami jak właściciel, dokonując ich częściowych zwrotów bez wezwań Spółki. Wykonywał zatem czynności objęte dyspozycją art. 720 Kc.

Podobnie z kwotą przekazaną firmie "S.-E.".

Wyjaśnienia stron co do istnienia umowy depozytu i ustanowienia prawa użytkowania nie zostały poparte żadnymi dowodami: w toku postępowania kontrolnego strona odmawiała wyjaśnienia działań, których decyzje dotyczą.

Ponadto uwzględniając zasady prawidłowej gospodarki oddanie przez Spółkę na przechowanie pieniędzy stanowiących lokatę bankową w tym tylko celu, aby przechowawca mógł nimi swobodnie dysponować budzi - zdaniem Izby poważne wątpliwości.

W skargach na obie decyzje skierowanych do Naczelnego Sądu Administracyjnego Spółka z o.o. "E." wniosła o ich uchylenie jako wydanych z naruszeniem prawa materialnego, a w szczególności art. 264, art. 720 par. 1 Kc, par. 68 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 czerwca 1992 r. w sprawie opłaty skarbowej oraz art. 199 Ordynacji podatkowej i art. 6 i art. 7 Kpa, przedstawiając argumenty jak w odwołaniach od decyzji wymiarowych i podnosząc ponadto, że gdyby nawet przyjąć istnienie umowy pożyczki między Spółką "E.", a Jackiem P. to jest ona nieważna z mocy art. 203 kodeksu handlowego jak również z mocy art. 36 i art. 37 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Odpowiadając na skargi Izba Skarbowa w W. wniosła o ich oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził i zważył co następuje:

Rację ma skarżąca Spółka, że użytkowanie i umowa przechowania różnią się od umowy pożyczki i że umowa przechowania oraz nieodpłatne użytkowanie nie są przedmiotami opłaty skarbowej.

Należało jednak mieć na względzie, że zgodnie z art. 191 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa /Dz.U. nr 137 poz. 926 ze zm./, który od 1 stycznia 1998 r. zastąpił, w postępowaniu przed organami podatkowymi, art. 80 Kpa, organ podatkowy oceniał na podstawie zebranego materiału dowodowego czy dana okoliczność została udowodniona.

Przepis ten wyrażał zarówno zasadę prawdy obiektywnej jak i swobodnej oceny dowodów. Organ podatkowy przy dokonywanej ocenie nie był związany żadnymi regułami dowodowymi; reguł takich nie zawierał wskazany przepis.

W rozpoznawanej sprawie nie było sporne między stronami, że:

- Prezes Jacek P. 21 grudnia 1994 r. pobrał z rachunku bankowego Spółki kwotę 2.000.000.000 i że Spółka w toku postępowania kontrolnego i podatkowego nie dysponowała żadnymi dowodami świadczącymi o wykorzystaniu tej kwoty na działalność gospodarczą lub funkcjonowanie Spółki "E.",

- 24 października 1995 r. Skarżąca przekazała firmie "S.-E." kwotę 300.000 zł opierając się na, nie udokumentowanym przeświadczeniu księgowej firmy "S.-E." iż ta jest wierzycielem Spółki "E." w wyniku wzajemnych rozliczeń obu firm.

Dokonana, zarówno przez organ kontroli jak i przez Izbę Skarbową ocena stanów faktycznych, zdaniem Sądu nie przekroczyła granic prawa do swobodnej oceny dowodów zakreślonych, wskazanym art. 191 Ordynacji podatkowej, w tym prawa do oceny istotnej treści opisanych zdarzeń i ich relacji do treści prawa podatkowego.

Skarżąca podnosząc, że z Jackiem P. łączyła ją umowa depozytu, a na rzecz firmy "S.-E." ustanowiła prawa używania kwoty 300.000 zł /użytkowanie/ nie wskazała, ani w postępowaniu administracyjnym ani przed Sądem na jakiekolwiek okoliczności, które świadczyłyby o wypełnieniu dyspozycji art. 264 i art. 845 Kc.

Jeśli chodzi o alternatywny zarzut nieważności umowy pożyczki między osobą prawną Sp. z o.o. "E.", a osobą fizyczną Jackiem P. - prezesem Spółki podniesiony dopiero w skardze, to stwierdzić należało iż rozstrzyganie o nieważności czynności cywilnoprawnej, która faktycznie została dokonana nie mieściło się w uprawnieniach organów podatkowych.

Wykazanie tej okoliczności mogłaby być podstawą do ubiegania się o zwrot uiszczonej opłaty skarbowej na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 3 lit. "a" ustawy o opłacie skarbowej.

Wobec stwierdzenia, że w sprawie nie wystąpiły przesłanki z art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ Sąd, na podstawie art. 27 ust. 1 tej ustawy orzekł jak w wyroku.