Wyrok z dnia 1978-11-22 sygn. III CRN 232/78

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 232/78

Wyrok z dnia 22 listopada 1978 r.

Przez umieszczenie "jakiejkolwiek wzmianki" w myśl art. 81 § 2 pkt 2 k.c. należy rozumieć także datę pobrania opłaty skarbowej i jej skasowania przez organ państwowy na dokumencie. Data tej czynności stanowi datę pewną. Przepis art. 81 § 2 pkt 2 k.c. ma na celu stwierdzenie istnienia dokumentu w chwili dokonywania wzmianki.

Przewodniczący: Sędzia SN J. Majorowicz. Sędziowie SN: K. Olejniczak, F. Wesely (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, K. Soboty, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Hansa Dietera G. Przeciwko Apolonii K. o wydanie nieruchomości, na skutek rewizji nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego PRL od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Szczecinie z dnia 30 marca 1978 r.

uchylił zaskarżony wyrok i oddalił rewizję powoda oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej koszty postępowania rewizyjnego w kwocie 300 zł;

obciążył powoda wpisem od rewizji nadzwyczajnej.

Uzasadnienie

Pozwem z dnia 2.XI.1977 r. wniesionym do Sądu Rejonowego w Szczecinie powód Hans Dieter G. domagał się nakazania pozwanej Apolonii K. wydania części parceli o powierzchni około 40 m² położonej w S. przy ul. Traugutta 89, na którą Państwowe Biuro Notarialne w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą Kw. Nr (...). Powództwo umotywowano tym, że nieruchomość, w skład której wchodzi działka użytkowana przez pozwaną, na podstawie umowy dzierżawnej zawartej z poprzednim właścicielem stanowi obecnie własność powoda, wobec czego roszczenie o wydanie jej przez pozwaną znajduje uzasadnienie w treści art. 222 § 2 k.c.

W odpowiedzi na pozew pozwana wnosiła o oddalenie powództwa, powołując się na to, że zawarta w 1971 r. między nią a poprzednią właścicielką Krystyną S. umowa dzierżawy części nieruchomości o powierzchni około 25 m ² obejmowała okres 10-letni, a zatem przed wypowiedzeniem umowy dzierżawy chroni ją przepis art. 678 § 2 w zw. z art. 694 k.c.

Sąd Rejonowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 28.XII.1977 r. oddalił powództwo. Sąd ustalił, że w dniu 17.V.1971 r. pozwana nabyła od Krystyny S. pawilon położony przy ul. Traugutta 89 w S. i w tymże dniu zawarła z nią umowę w przedmiocie dzierżawy części nieruchomości, na której znajdował się pawilon. Umowa dzierżawy zawarta została na piśmie, okres jej trwania ustalono na lat 10 (do 1981 r.) i pozwana bezpośrednio po zawarciu umowy weszła w posiadanie działki, na której prowadziła i prowadzi kiosk wód gazowych. Mimo więc, że powód aktem notarialnym z dnia 27.VI.1973 r. wraz ze swą żoną nabyli na własność od Krystyny S. całą nieruchomość o powierzchni 347 m² położoną przy ul. Traugutta 89, pozwaną przed wypowiedzeniem dzierżawy chroni przepis art. 678 § 2 k.c. Stąd też powód nie może skutecznie żądać wydania nieruchomości, skoro warunki przewidziane w powołanym przepisie zostały spełnione.

Na skutek rewizji powoda od tego wyroku Sąd Wojewódzki w Szczecinie wyrokiem z dnia 30.III.1978 r. zmienił zaskarżony wyrok i nakazał pozwanej Apolonii K. wydanie powodowi zajmowanej przez nią części nieruchomości. Sąd Wojewódzki przyjął przy tym, że umowa dzierżawy z dnia 17.V.1971 r. zawarta między pozwaną a Krystyną S. nie miała w dacie przeniesienia własności nieruchomości daty pewnej. Nie zostały więc spełnione wymogi art. 81 § 2 pkt 2 k.c. Umowa ta zawiera wprawdzie wzmiankę Państwowego Biura Notarialnego o sporządzeniu odpisów, ale wzmianka ta pochodzi z dnia 16.XI.1973 r., a więc ma datę późniejszą niż data umowy o przeniesieniu własności. Podobnie wymogom art. 82 § 2 pkt 2 k.c. nie odpowiada drugi egzemplarz umowy przedłożony władzom administracyjnym w związku z ubieganiem się przez pozwaną o zezwolenie na wykonywanie rzemiosła w zakresie usługowego napełniania syfonów. Pozwana nie wykazała również, aby zachodziły przesłanki do przyjęcia daty pewnej w sposób wskazany w art. 81 § 2 pkt 1 k.c. Żaden bowiem ze złożonych przez nią dokumentów, jak również dokumentów znajdujących się w aktach Urzędu Miejskiego w S., nie stwierdza zawarcia umowy dzierżawy w dniu 17.V.1971 r. Stąd też wbrew odmiennym ocenom Sądu Rejonowego powodowi przysługuje uprawnienie do wypowiedzenia umowy (art. 678 § 1 k.c. w zw. z art. 694 k.c.), a przy spełnieniu przesłanek z art. 704 k.c. - pozwana jest zobowiązana wydać mu sporną nieruchomość. Sąd Wojewódzki podkreślił także w motywach wyroku, że powodowi, który otrzymał pozwolenie na budowę warsztatu produkcji i sprzedaży lodów niezbędna jest cała nieruchomość, zwłaszcza że jej część podlega wywłaszczeniu na cele publiczne.

W dniu 30.IX.1978 r. na skutek podania pozwanej wpłynęła rewizja nadzwyczajna Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, zarzucająca powyższemu wyrokowi Sądu Wojewódzkiego rażące naruszenie prawa, a w szczególności art. 678 § 2 i art. 694 k.c. w zw. z art. 81 § 2 pkt 1 k.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna jest zasadna.

Z akt sprawy administracyjnej dotyczącej udzielenia pozwanej zezwolenia na wykonywanie usług w zakresie napełniania syfonów (które Sąd Wojewódzki uczynił przedmiotem dowodu w niniejszej sprawie) wynika, że pozwana, ubiegając się o to zezwolenie, do odpowiedniego wniosku z dnia 18.V.1971 r. dołączyła m.in. odpisy zawartych w dniu 17.V.1971 r. umów z Krystyną S. Jedna z tych umów dotyczyła sprzedaży przenośnego pawilonu, druga zaś dzierżawy części nieruchomości przy ul. Traugutta 89 w S., na której postawiony był pawilon. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w S. po rozpoznaniu wniosku, decyzją z dnia 15.VI.1971 r. udzieliło pozwanej zezwolenia na wykonywanie usług. W zezwoleniu wyraźnie określono, że pozwana zamieszkała w S. przy ul. Kossaka 3, zakład usługowy będzie prowadzić przy ul. Traugutta 89.

Wedle treści art. 81 § 2 k.c. czynność prawna ma datę pewną także w wypadkach następujących:

1) w razie stwierdzenia dokonania czynności w jakimkolwiek dokumencie urzędowym - od daty dokumentu urzędowego,

2) w razie umieszczenia na obejmującym czynność dokumencie jakiejkolwiek wzmianki przez organ państwowy - od daty wzmianki.

Umieszczeniem "jakiejkolwiek wzmianki" w rozumieniu art. 81 § 2 pkt 2 k.c. jest niewątpliwie również pobranie opłaty skarbowej i jej skasowanie przez organ państwowy na dokumencie i data tej czynności stanowi datę pewną. Celem bowiem tego przepisu jest jedynie to, aby zostało stwierdzone, że dokument istniał w chwili dokonywania wzmianki, bez wnikania w jego treść.

We wspomnianych aktach administracyjnych znajduje się podanie pozwanej o zezwolenie na działalność gospodarczą, na którym widnieje stwierdzenie, że wpłynęło ono dnia 21.V.1971 r. Do podania tego dołączono szereg załączników, na których nalepiono znaczki opłaty skarbowej po 2 zł. Opłaty te zostały pobrane przez skasowanie stemplem przekreślenia i parafą kasującego. Między tymi załącznikami znajduje się również umowa dzierżawy z dnia 17.V.1971 r. Tym samym należy przyjąć, że dokument ten został zaopatrzony w datę pewną od dnia 21.V.1971 r., jako od dnia znalezienia się tego dokumentu w Prezydium MRN w S., w którym to dniu pobrano opłatę skarbową i o tym uczyniono na tym dokumencie wzmiankę.

Ponieważ więc zgodnie z treścią art. 678 § 2 k.c. w zw. z art. 684 k.c. nabywca rzeczy dzierżawionej nie może wypowiedzieć dzierżawy, zawartej na czas oznaczony, przed upływem czasu jej trwania, ustalonym w formie pisemnej i z datą pewną, powód, który nabył nieruchomość w roku 1973 i wszedł w miejsce wydzierżawiającej nie może wypowiedzieć tej umowy i domagać się wydania przedmiotu dzierżawy przed upływem czasu trwania umowy (17.V.1981 r.).

Z tych względów wyrok Sądu Rejonowego w pełni odpowiada prawu pomimo braku uzasadnienia istnienia daty pewnej. Dlatego orzeczono z mocy art. 422 § 1 k.p.c. jak w sentencji.

OSNC 1979 r., Nr 9, poz. 173