Uchwała z dnia 1978-07-25 sygn. III CZP 43/78

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 43/78

Uchwała z dnia 25 lipca 1978 r.

W sprawie o rozwód pełnomocnikiem procesowym mogą być prócz adwokata tylko rodzice, rodzeństwo lub zstępni, strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, jeżeli udzielono im pełnomocnictwa do prowadzenia danej sprawy (art. 87 § 1 w związku z art. 426 k.p.c.).

Przewodniczący: sędzia SN J. Majorowicz. Sędziowie SN: J. Niejadlik, K. Piasecki (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Jerzego M. przeciwko Irenie M. o rozwód po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Lublinie postanowieniem z dnia 19 maja 1978 r., do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy w sprawie o rozwód może być pełnomocnikiem strony osoba obca, legitymująca się pełnomocnictwem notarialnym uprawniającym do podejmowania wszelkich decyzji w imieniu mocodawcy w najszerszym zakresie, w tym do występowania przed wszelkimi władzami, urzędami i sądami, która to osoba dodatkowo zostaje na rozprawie ustnie upoważniona do prowadzenia sprawy

- w przypadku odpowiedzi twierdzącej na pierwsze pytanie:

czy przez samo niedopuszczenie tej osoby do działania w charakterze pełnomocnika zachodzi nieważność postępowania z powodu pozbawienia możliwości obrony jej praw?"

udzielił następującej odpowiedzi:

W sprawie o rozwód pełnomocnikiem procesowym mogą być prócz adwokata tylko rodzice, rodzeństwo lub zstępni, strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, jeżeli udzielono im pełnomocnictwa do prowadzenia danej sprawy (art. 87 § 1 w związku z art. 426 k.p.c.).

Uzasadnienie

Przedstawione do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 § 1 k.p.c. zagadnienie prawne nasunęło się w związku z oświadczeniem powoda w procesie rozwodowym, że ustanowił pełnomocnika do występowania i podejmowania wszelkich decyzji w jego imieniu w najszerszym zakresie, w tym do występowania przed wszelkimi władzami, urzędami i sądami, a ponadto w postępowaniu rozwodowym udzielił mu pełnomocnictwa do występowania w tym postępowaniu.

Sąd Rejonowy nie dopuścił wskazanej przez powoda osoby jako pełnomocnika procesowego w sprawie rozwodowej, powołując się na art. 87 § 1 i art. 426 k.p.c.

To stanowisko Sądu Rejonowego wywołało wątpliwości Sądu Wojewódzkiego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kodeks postępowania cywilnego w szerokim zakresie reguluje pełnomocnictwo procesowe, dopuszczając do działania w charakterze pełnomocnika procesowego osób fizycznych prócz adwokata liczne grono osób. Według art. 87 § 1 k.p.c. w grę wchodzą zarówno osoby występujące w tym samym postępowaniu jako współuczestnicy sporu, jak i osoby pozostające w określonym stosunku prawnym - w sferze praw majątkowych - z osobą reprezentowaną (osoby sprawujące zarząd majątku lub interesów strony i osoby pozostające ze stroną w stałym stosunku zlecenia). Niezależnie od tego rodzaju więzi prawnych ustawodawca dopuszcza w charakterze pełnomocników osoby, które łączą ze stroną więzi o charakterze prawnorodzinnym, jak małżeństwo i pokrewieństwo. Jeżeli chodzi o ten krąg osób, jest rzeczą charakterystyczną, że ustawodawca nie ograniczył rodzaju spraw, w których osoby te mogą być pełnomocnikami strony, podobnie jak w odniesieniu do adwokata. Ograniczenia natomiast natury przedmiotowej dotyczą osoby sprawującej zarząd majątku lub interesów strony oraz osoby pozostającej ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia. Z tego wynika, że tam, gdzie wchodzi w grę stosunek zlecenia jako podstawa pełnomocnictwa procesowego, pełnomocnictwo procesowe nie może upoważniać do występowania w charakterze pełnomocnika procesowego w innych sprawach, sprawach wykraczających poza ten przedmiot. Podobnie pełnomocnictwo procesowe może być udzielone zarządcy majątku tylko w zakresie spraw dotyczących majątku lub interesów powierzonych zarządcy. Ani zarząd majątku, ani zarząd interesów nie mogą obejmować spraw rodzinnych, a zwłaszcza spraw dotyczących statusu osobowego małżonków.

Z tego też względu w procesie rozwodowym nie może być pełnomocnikiem strony osoba sprawująca zarząd jej majątku lub interesów. Pełnomocnikiem procesowym w takim procesie mogą być natomiast rodzice, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia.

Bez wpływu przy tym na powyższą wykładnię pozostaje treść art. 426 k.p.c., który wymaga do reprezentowania strony w postępowaniu w sprawach małżeńskich pełnomocnictwa udzielonego do prowadzenia danej sprawy. Przepis ten bowiem reguluje tylko kwestię rodzaju pełnomocnictwa, a mianowicie pełnomocnictwa szczególnego. Oznacza to, że w tego rodzaju postępowaniach, a więc i w sprawie o rozwód, nie wystarcza udzielenie pełnomocnictwa ogólnego.

Przepis art. 426 k.p.c. należy przy tym interpretować z uwzględnieniem art. 87 § 1 k.p.c., który normuje zagadnienie natury ogólniejszej, a mianowicie kwestię, kto w ogóle i w jakich sprawach może być pełnomocnikiem. W konsekwencji zatem, jeżeli strona w sprawie rozwodowej zamierza udzielić pełnomocnictwa osobom, które mogą być pełnomocnikami w tej sprawie na podstawie art. 87 § 1 k.p.c., powinna udzielić pełnomocnictwa do prowadzenia sprawy rozwodowej.

W świetle powyższej wykładni art. 87 § 1 i art. 426 k.p.c. należało na przedstawione zagadnienie udzielić odpowiedzi jak w sentencji niniejszej uchwały.

OSNC 1979 r., Nr 3, poz. 46