Wyrok z dnia 1977-11-10 sygn. II CR 384/77

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 384/77

Wyrok z dnia 10 listopada 1977 r.

Przepis art. 504 k.c. odnosi się do ogółu przypadków zajęcia wierzytelności przez osobę trzecią, bez względu na tytuł, z jakiego wywodzi się egzekwowane świadczenie. Wyłącznie więc według art. 504 k.c. należy oceniać wpływ dokonanego zajęcia na dopuszczalność umorzenia przez potrącenie zajętej wierzytelności.

Przewodniczący: Sędzia SN A. Gola (sprawozdawca). Sędziowie SN: Z. Świeboda, T. Bielecki.

Sąd Najwyższy z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, W. Bryndy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Prokuratora Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp. działającego na rzecz Skarbu Państwa (Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w R.) przeciwko Ryszardowi B. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego na skutek rewizji pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp. z dnia 27 kwietnia 1977 r. oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Prokurator Wojewódzki w Gorzowie Wlkp., działając na rzecz Zespołu Ekonomiczno-Administracyjnego Szkół w R., żądał pozbawienia wykonalności prawomocnego wyroku Sądu Powiatowego w Słubicach z dnia 3.XII.1973 r., którym od tegoż Zespołu na rzecz pozwanego w sprawie niniejszej, Ryszarda B., zasądzono kwotę 4.032 zł z odsetkami. Jako podstawę żądania podano w pozwie okoliczność, że po powstaniu tytułu wykonawczego Zespół dokonał potrącenia wzajemnej wierzytelności w kwocie 17.613,50 zł z odsetkami, tak iż wierzytelność Ryszarda B. uległa umorzeniu.

Pozwany Ryszard B. domagał się oddalenia powództwa, zarzucając, iż potrącenie było niedopuszczalne, skoro przysługująca mu wierzytelność została zajęta na pokrycie należności alimentacyjnych.

Sąd Wojewódzki w Gorzowie Wlkp., któremu Sąd Rejonowy w Słubicach przekazał sprawę do rozpoznania w trybie art. 18 § 1 k.p.c., wyrokiem z dnia 27 kwietnia 1977 r. powództwo uwzględnił. Sąd Wojewódzki ustalił, że oświadczenie o potrąceniu złożone zostało przez Zespół w lutym 1975 r., a ponieważ potrącenie nie było wyłączone z przyczyn wymienionych w art. 505 k.c., należało je uważać za skuteczne. To zaś stanowiło podstawę do pozbawienia wspomnianego wyroku wykonalności (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.).

W rewizji pozwany domagał się zmiany powyższego wyroku i oddalenia powództwa. Według skarżącego Sąd Wojewódzki nie mógł uwzględnić powództwa w sytuacji, gdy wierzytelność przysługująca pozwanemu zajęta została w celu wyegzekwowania przypadających na niego alimentów.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Według przepisu art. 498 § 1 k.c. dopuszczalne jest potrącanie wzajemnych wymagalnych długów pieniężnych, przy czym wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 1 k.c.). Sytuacja taka miała miejsce w niniejszym przypadku i trafnie Sąd Wojewódzki uznał, że Zespół dokonał skutecznie potrącenia oświadczeniem pisemnym skierowanym do pozwanego. Trzeba zaś dodać, że oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe (art. 498 § 1 k.c.). Stosownie do unormowania zawartego w art. 505 k.c. mogą być umorzone przez potrącenie:

- wierzytelności nie ulegające zajęciu;

- wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych;

- wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne.

Wierzytelność powoda nie miała takiego charakteru.

Skarżący nie dostrzega też unormowania przyjętego w art. 504 k.c., według którego zajęcie wierzytelności przez osobę trzecią wyłącza umorzenie jej wierzytelności przez potrącenie tylko wtedy, gdy dłużnik stał się wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia albo gdy jego wierzytelność stała się wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero później aniżeli wierzytelność zajęta. Brak jest natomiast dalej idącego uprzywilejowania dla należności alimentacyjnych. Stąd też przepis art. 504 k.c. odnosi się do ogółu przypadków zajęcia wierzytelności przez osobę trzecią, bez względu na tytuł, z jakiego wywodzi się egzekwowane świadczenie. Wyłącznie według art. 504 k.c. należy zatem oceniać wpływ dokonanego zajęcia na dopuszczalność umorzenia przez potrącenie zajętej wierzytelności.

Zajęcie, na które powołuje się pozwany, nie wyłączało możliwości umorzenia przez potrącenie wierzytelności przysługującej Ryszardowi B. od Zespołu. W pierwszej kolejności bowiem Ryszard B. stał się dłużnikiem Zespołu (wyrok karny Sądu Powiatowego w Słubicach z dnia 9.II.1971 r. uprawomocnił się w dniu 14.V.1971 r.). Zespół natomiast stał się dłużnikiem Ryszarda B. z mocy wyroku cywilnego Sądu Powiatowego w Słubicach z dnia 5.XII.1973 r. Zajęcie wierzytelności przysługującej Ryszardowi B. od Zespołu stało się zatem możliwe wówczas, gdy już istniały obie wierzytelności i już obie były wymagalne. Tym samym nie zachodziły przesłanki ustawowe z art. 504 k.c., a więc za chybione należało uważać stanowisko reprezentowane przez skarżącego w niniejszym sporze.

Ponieważ poza tym brak było podstaw rewizyjnych, które podważałyby skutecznie zaskarżony wyrok, Sąd Najwyższy z mocy art. 387 k.p.c. orzekł jak wyżej.

OSNC 1978 r., Nr 11, poz. 206