Postanowienie z dnia 1977-11-25 sygn. I CR 9/77

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CR 9/77

Postanowienie z dnia 25 listopada 1977 r.

Przez pojęcie "orzeczenie", o którym mowa w art. 1145-1146 k.p.c., należy rozumieć nie tylko takie rozstrzygnięcie sądu obcego, które co do swej formy odpowiada pojęciu orzeczeń przewidzianych w prawie polskim, lecz wszelkiego rodzaju rozstrzygnięcia, które według prawa polskiego, w którym zostały wydane, wywołują pozaprocesowe skutki prawne. Odmienność prawa obcego bowiem nie uzasadnia pozbawienia dokumentu wystawionego przez sąd obcy cech orzeczenia sądowego, jeżeli dokument ten ze względu na zawartą w nim treść pociąga za sobą skutki, jakie według prawa polskiego pociąga za sobą orzeczenie sądowe.

Przewodniczący: sędzia SN K. Olejniczak (sprawozdawca).

Sędziowie SN: K. Piasecki, J. Krajewski.

Sąd Najwyższy przy udziale Prokuratora Prokuratury Generalnej, W. Bryndy, po rozpoznaniu na rozprawie sprawy z wniosku Janiny W. o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego na skutek rewizji wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 4 listopada 1976 r.

zmienił zaskarżone postanowienie i uznał orzeczenie sądu angielskiego (The High Court of Justice z dnia 10 stycznia 1975 r.) zatwierdzające i rejestrujące testament Eugeniusza Józefa W., zmarłego dnia 25 marca 1974 r. i zamieszkałego ostatnio 81 T. Avenue London W 3, oraz stwierdzające, że z mocy tego testamentu spadek po Eugeniuszu Józefie W. został przyznany Janinie Natalii W., ustanowionej wykonawczynią testamentu Eugeniusza Józefa W. w zakresie należącego do Eugeniusza Józefa W. mienia ruchomego i wierzytelności znajdujących się na terenie Polski.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki w Warszawie, rozpoznając sprawę po raz drugi, postanowieniem z dnia 4.XI.1976 r. ponownie oddalił wniosek Janiny W. o uznanie orzeczenia sądu angielskiego, dotyczącego spadku po mężu wnioskodawczyni - Eugeniuszu W.

Sąd Wojewódzki ustalił na podstawie dołączonego do akt dokumentu, że wnioskodawczyni została ustanowiona przez Sąd w Londynie wykonawczynią testamentu Eugeniusza W. oraz że na nią został przeniesiony spadek celem rozdysponowania.

Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, stosownie do art. 1145 k.p.c. uznane za skuteczne na terenie Polski może być tylko orzeczenie sądu, i to pod warunkiem, że spełnia wymagania określone w art. 1145 i 1146 k.p.c. Tymczasem załączony do akt dokument, o którego uznanie wnosi Janina W., nie jest orzeczeniem w rozumieniu art. 1146 k.p.c. Jest to upoważnienie wydane przez sąd w celu wykonania ostatniej woli spadkodawcy w trybie administracyjnym.

Wprawdzie w systemie prawa angielskiego "upoważnienie" jest niezbędne do realizacji praw spadkowych i stanowi pewien etap w postępowaniu spadkowym, nie mieści się jednak w dyspozycji art. 1145-1146 k.p.c.

Rewizję od powyższego postanowienia wniosła wnioskodawczyni, domagając się zmiany zaskarżonego postanowienia i uwzględnienia wniosku.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zmarły mąż wnioskodawczyni - Eugeniusz W. był obywatelem brytyjskim i dlatego, stosownie do art. 1108 § 1 k.p.c., sprawy dotyczące spadku po nim nie należą do jurysdykcji krajowej. Spadek po Eugeniuszu W. znajduje się na terenie Wielkiej Brytanii, z wyjątkiem wierzytelności pieniężnej znajdującej się w Narodowym Banku Polskim. Skoro zatem zmarły nie posiadał na terenie Polski majątku nieruchomego, ewentualny wniosek złożony w sądzie polskim mający na celu stwierdzenie praw do spadku po Eugeniuszu W. podlegałby z mocy art. 1099 k.p.c. odrzuceniu.

Jak wynika z ustaleń Sądu I instancji, opartych na załączonym dokumencie, którego zgodność z prawem miejsca wystawienia została poświadczona przez Konsulat Generalny PRL w Londynie, Sąd w Londynie (The High Court of Justice) w dniu 10 stycznia 1975 r. stwierdził, że testament Eugeniusza W., zmarłego 25 marca 1974 r., został zatwierdzony i zarejestrowany w tym sądzie oraz że z mocy tego testamentu spadek po Eugeniuszu W. został przyznany Janinie Natalii W., ustanowionej wykonawczynią testamentu.

Nie można zgodzić się ze stanowiskiem Sądu I instancji, że powyższy dokument nie może być uznany, gdyż nie jest orzeczeniem w rozumieniu art. 1145-1146 k.p.c.

Jak ustalił Sąd I instancji w trybie przewidzianym w art. 1143 k.p.c., prawo angielskie nie zna instytucji stwierdzenia nabycia spadku w takim znaczeniu, jak to wynika z przepisów prawa polskiego, przewidującego rozstrzygnięcie w tym względzie w formie postanowienia wskazującego osoby i udziały spadkobierców.

Przez pojęcie "orzeczenie", o którym mowa w art. 1145-1146 k.p.c., należy jednak rozumieć nie tylko takie rozstrzygnięcie sądu obcego, które co do swej formy odpowiada pojęciu orzeczeń przewidzianych w prawie polskim, lecz wszelkiego rodzaju rozstrzygnięcia, które według prawa państwa, w którym zostały wydane, wywołują pozaprocesowe skutki prawne.

Odmienność prawa obcego bowiem nie uzasadnia pozbawienia dokumentu wystawionego przez sąd obcy cech orzeczenia sądowego, jeżeli dokument ten ze względu na zawartą w nim treść pociąga za sobą skutki, jakie według prawa polskiego pociąga za sobą orzeczenie sądowe.

Treść przedstawionego przez wnioskodawczynię dokumentu, przytoczonego poprzednio, wskazuje, że zawiera on cechy rozstrzygnięcia sądowego wywierającego skutki pozaprocesowe. Odmienny pogląd Sądu I instancji prowadziłby do konsekwencji utrudniających lub uniemożliwiających międzynarodowy obrót prawny. Wobec bowiem braku jurysdykcji sądów polskich w sprawach spadkowych po Eugeniuszu W. odmowa uznania omawianego orzeczenia sądu angielskiego byłaby równoznaczna z wyłączeniem możliwości realizacji praw spadkowych po Eugeniuszu W. na terenie Polski.

Jak z powyższego wynika, przesłankę, na której oparł się Sąd Wojewódzki, oddalając wniosek, należało uznać za wadliwą. Skoro poza tym nie zachodzą inne negatywne przesłanki, o których mowa w art. 1146 k.p.c., Sąd Najwyższy z mocy art. 390 k.p.c. dokonał stosownej zmiany zaskarżonego postanowienia. Wyłączenie spod uznania majątku nieruchomego wiąże się z wyłączną jurysdykcją sądu polskiego, jeśliby w skład spadku po Eugeniuszu W. wchodził położony na terenie Polski majątek nieruchomy.

OSNC 1978 r., Nr 9, poz. 162