Uchwała z dnia 1978-02-13 sygn. III CZP 101/77

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 101/77

Uchwała z dnia 13 lutego 1978 r.

Przewodniczący: sędzia SN F. Wesely (sprawozdawca). Sędziowie SN: S. Dmowski, J. Ignatowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Bogdana K. przeciwko Klarze K. i Franciszkowi K. o przeniesienie własności nieruchomości w 1/3 po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego, przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Gdańsku postanowieniem z dnia 25 listopada 1977 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"a) Czy samoistnemu posiadaczowi w dobrej wierze, który dokończył budowę przez wzniesienie drugiego piętra domu mieszkalnego, przysługuje roszczenie o przeniesienie własności odpowiadającej części nieruchomości;

b) czy wartość zajętej działki w rozumieniu art. 231 § 1 k.c. obejmuje także wartość tej części budowli, którą wzniósł uprzednio na działce właściciel?"

udzielił

następującej odpowiedzi:

Samoistnemu posiadaczowi, który wraz z innymi osobami uczestniczył we wzniesieniu budynku przez wybudowanie jego części, może przysługiwać roszczenie z art. 231 § 1 k.c. o przeniesienie udziału odpowiedniej części nieruchomości.

Uzasadnienie

Zagadnienie powstało na tle następującego stanu faktycznego:

W roku 1961 Klara K., Ryszard K. i Jan K. otrzymali pozwolenie od władz budowlanych na budowę domu mieszkalnego 3-rodzinnego i 3-kondygnacyjnego na działce budowlanej położonej w G. przy ul. Wrocławskiej 37 o pow. 410 m kw. Prawo własności tej działki zostało ostatecznie wpisane na rzecz Franciszka K. i Klary K. na prawach ustawowej wspólności małżeńskiej.

Zgodnie z wydanym pozwoleniem budowa miała być ukończona do końca 1964 r., jednakże do tego czasu wybudowano tylko parter, a dalszą budowę przerwano z powodu braku funduszów. Dopiero na przełomie lat 1967 i 1968 powód Bogdan K. na skutek namowy swojego ojca wybudował drugie piętro. Zarówno Franciszek K., jak i Klara K. zapewnili powoda, że zostanie właścicielem połowy działki. Wedle opinii biegłego wartość działki wynosi 82.000 zł, wartość budynku obejmującego parter i I piętro - 601.000 zł, drugiego piętra zaś - 368.000 zł. Ponieważ następnie Franciszek K. nie zgodził się na przeniesienie własności na powoda odpowiedniej części nieruchomości, Bogdan K. wystąpił z powództwem o przeniesienie 1/3 części prawa własności tej nieruchomości, opartym na przepisie art. 231 k.c. Sąd Rejonowy jednak oddalił powództwo, wychodząc z założenia, że art. 231 k.c. nie ma zastosowania, gdy dokonano jedynie nadbudowy piętra. Sąd Wojewódzki w toku postępowania rewizyjnego powziął co do tego wątpliwość i przedstawił ją do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wykładnia językowa i logiczna art. 231 § 1 k.c. wskazuje, że przesłanką zastosowania tego przepisu jest wzniesienie budynku lub innego urządzenia na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu i że przez wzniesienie budynku należy rozumieć dokonanie tego od podstaw (fundamentów, podmurówki). Trafnie zatem Sąd Rejonowy powołał się na pogląd wyrażony w literaturze prawniczej, że nadbudowa dalszego piętra nie jest spełnieniem przesłanki wzniesienia budynku. Przemawia za tym również to, że z reguły nigdy budowa kolejnego piętra nie przenosi "znacznie" wartości działki, do której należy wliczyć - w myśl zasady superficies sole cedit - wartość istniejącego budynku. Zresztą ten argument Sąd Wojewódzki miał na uwadze, przedstawiając zagadnienie objęte literą b) pytania.

Jednakże budowy dokonuje niejednokrotnie kilka osób, które mogą uzyskać w odpowiednich częściach roszczenie o przeniesienie własności działki. Oczywiście, są różne formy takiego współudziału kilku osób we wzniesieniu budynku, i to zarówno pod względem technicznego sposobu prowadzenia budowy na wspólny koszt lub przez każdego pewnej części budynku (piętra) na własny rachunek, jak i pod względem powstania roszczeń, np. niektórym może nie przysługiwać roszczenie z art. 231 § 1 k.c. z powodu braku dalszych przesłanek wymienionych w tym przepisie (samoistość posiadania, dobra wiara) lub choćby dlatego, że są już właścicielami lub współwłaścicielami.

Ze stanu faktycznego sprawy wynika, że budynek był wznoszony przez kilka osób i że powód "dokończył budowy" przez wzniesienie drugiego piętra, bo przecież budynek został zaplanowany jako trzykondygnacyjny i tak opiewało pozwolenie budowlane. W takiej sytuacji nie zachodzi fakt dobudowania piętra na istniejącym już budynku, lecz po prostu współudział w jego budowie w odpowiedniej części przez ukończenie budowy zgodnie z planami budowlanymi. Jak już wyżej powiedziano, taki udział może uzasadniać - przy zaistnieniu dalszych ustawowych przesłanek - roszczenie o przeniesienie własności działki w odpowiedniej części.

Przy tego rodzaju rozwiązaniu druga część pytania Sądu Wojewódzkiego, objęta lit. b), stała się nieaktualna, gdyż jest jasne, że chodzi o porównanie wartości działki i wartości wzniesionego budynku przez wszystkich budujących.

Dlatego udzielono odpowiedzi jak w sentencji.

OSNC 1978 r., Nr 9, poz. 150