Roszczenie samoistnego posiadacza o przeniesienie na niego własności zajętej działki (art. 231 § 1 k.c.)
Podmiotowy zakres roszczenia z art. 231 k.c.
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Roszczenie o wykup z art. 231 § 1 k.c., które powodowie uczynili przedmiotem powództwa, jest uzależnienie od ustalenia, czy w okresie wznoszenia budynku byli posiadaczami samoistnymi gruntu, więc czy władali nieruchomością jak właściciele. Okoliczność ta ma zasadnicze znaczenie dla skuteczności roszczenia i powinna być dowodzona już w pozwie. Powodowie nie zgłosili żadnych dowodów dla jej udowodnienia, a z faktu zawarcia umowy dzierżawy wynika, że byli posiadaczami zależnymi gruntu.
W wyroku z dnia 22 lutego 2001 roku (III CKN 297/00) Sąd Najwyższy stwierdził, że rozumienie dobrej wiary nie wyklucza stosowania, zgodnie z dotychczasową utrwaloną praktyką, art. 231 § 1 k.c. w wypadkach, w których budowla została wzniesiona przez posiadacza samoistnego w złej wierze, tj. takiego, który wiedział lub powinien był wiedzieć, że nie jest właścicielem, jeżeli za traktowaniem tego posiadacza na równi z posiadaczem w dobrej wierze przemawiają, ze względu na szczególne okoliczności sprawy, zasady współżycia społecznego. Pogląd ten nie ma zastosowania w rozpoznanej sprawie, ponieważ powodowie nie byli samoistnymi posiadaczami gruntu, a jedynie wyjątkowo dopuszczono skuteczność roszczenia o wykup przysługującego posiadaczom samoistnym w złej wierze, ale nie posiadaczom zależnym.
Wyrok SA w Szczecinie z dnia 15 marca 2017 r., I ACa 15/17
Standard: 10611 (pełna treść orzeczenia)
W odniesieniu do uprawnienia samoistnego posiadacza nieruchomości w dobrej wierze, który wzniósł budynek, nie została wyłączona możliwość zgłoszenia roszczenia z art. 231 § 1 k.c. przez jego następcę prawnego pod tytułem ogólnym, jeśli przeszło na niego posiadanie zabudowanej nieruchomości. Następstwo syngularne będzie związane z uprawnieniem przewidzianym tym uregulowaniem, jeśli jest konsekwencją umowy zawartej z tym posiadaczem, który wzniósł budynek i przeniósł na następcę posiadanie nieruchomości.
W odniesieniu do posiadacza, który dokonał bezprawnie zabudowy wyrażane było w doktrynie zarówno stanowisko, że nie dochodzi do następstwa syngularnego, ponieważ nie ma podstaw do konstruowania domniemania zgody właściciela nieruchomości na przejęcie długu, obejmującego odpowiednie wynagrodzenie za nieruchomość, którą ma obowiązek nabyć, jak też wysunięto pogląd, że dochodzi do następstwa w przypadku przejścia posiadania gruntu i długu inwestora na następcę prawnego.
W rozpoznawanej sprawie za przekonujące uznać należało drugie z powołanych zapatrywań. Przepis art. 231 § 2 k.c. może być zastosowany również w stosunku do następcy prawnego podmiotu, który wzniósł budynek, jeżeli przemawia za tym, ze względu na okoliczności konkretnej sprawy, cel tego przepisu, którym jest zarówno ochrona właściciela, jak i uzgodnienie stanu własności ze stanem posiadania. Brzmienie tego przepisu i nieprzypadkowe zróżnicowanie sytuacji objętych § 1 i § 2 pozostaje w zgodzie z przeznaczeniem przepisów dotyczących ochrony własności. Dla interesu właściciela, który został naruszony zabudową jego nieruchomości jest rzeczą obojętną, kto tej budowy dokonał, wskazuje na to szerokie wyznaczenie kręgu zobowiązanych do nabycia nieruchomości.
Wyrok SN z dnia 21 września 2011 r., I CSK 721/10
Standard: 70392 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 15041
Standard: 18721
Standard: 15039
Standard: 15001
Standard: 32050
Standard: 15037
Standard: 15044
Standard: 31618
Standard: 15045
Standard: 31122
Standard: 15042
Standard: 30637