Wyrok z dnia 2004-08-25 sygn. II SA 2374/03

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia Sędziowie : Sędzia WSA Protokolant: po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 sierpnia 2004 r. sprawy ze skargi Syndyka Masy Upadłości P. Sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w O na Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia [...] maja 2003 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego dotyczącego uchylenia statusu zakładu pracy chronionej uchyla zaskarżoną decyzję

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] maja 2003 r., Nr [...], Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej – działając na podstawie przepisu art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a., po rozpatrzeniu odwołania syndyka masy upadłości spółki P. Sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w O od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] marca 2003 r., Nr [...], umorzył postępowanie odwoławcze.

Z akt sprawy wynika, iż decyzją z dnia [...] marca 2003 r., Nr [...] Wojewoda [...] stwierdził utratę przez P. Sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w O. statusu zakładu pracy chronionej z dniem [...] lipca 2002 r. w związku z niespełnieniem warunków określonych w art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 1997 r. Nr 123, poz. 776 ze zm.).

Od powyższej decyzji organu I instancji odwołanie do Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej wniósł w dniu [...] marca 2003 r. radca prawny P.J., pełnomocnik syndyka masy upadłości spółki P. Sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w O..

W wyniku rozpatrzenia odwołania Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej – działając na podstawie przepisu art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a., wydał w dniu [...] maja 2003 r., zaskarżoną decyzję Nr [...], na podstawie której umorzył postępowanie odwoławcze. W uzasadnieniu organ II instancji uznał, iż z odwołaniem od decyzji organu I instancji nie zwróciła się strona, a syndyk masy upadłości. Zdaniem organu odwołanie od decyzji Wojewody [...] nie wniosła strona, a syndyk masy upadłości. Powołując się na przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. – Prawo upadłościowe (Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.) organ odwoławczy stwierdził, iż jedynie postępowanie dotyczące mienia wchodzącego w skład masy upadłości może być wszczęte i dalej prowadzone przez syndyka lub przeciwko niemu. Natomiast postępowanie odwoławcze w przedmiotowej sprawie, mające na celu ustalenie słuszności wydanej przez organ I instancji decyzji, a zwłaszcza tego, czy pracodawca spełnia warunki określone dla zakładu pracy chronionej, nie jest – zdaniem Ministra, postępowaniem dotyczącym mienia wchodzącego w skład masy upadłości, w szczególności nie jest postępowaniem podatkowym, czy egzekucyjnym. Jest to postępowanie administracyjne mające na celu ustalenie spełniania przez pracodawcę ustawowych warunków i obowiązków. W ocenie Ministra Gospodarki, Pracy i

Polityki Społecznej status pracodawcy prowadzącego zakład pracy chronionej ma charakter podmiotowy, a nie przedmiotowy i dotyczy pracodawcy w rozumieniu art. 3 kodeksu pracy. Adresatem decyzji przyznającej lub stwierdzającej utratę statusu zakładu pracy chronionej jest pracodawca, nie zaś kierowana przez niego jednostka organizacyjna. Stroną w tym postępowaniu jest więc – w ocenie Ministra, konkretnie określony adresat – pracodawca, któremu przyznano status zakładu pracy chronionej. Organ odwoławczy uznał, iż przymiot strony w niniejszym postępowaniu ma w związku z powyższym pracodawca, a nie syndyk, co jest zgodne z przepisem art. 28 k.p.a. w zw. z art. 28 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zdaniem Ministra zgodnie z przepisami oraz utrwaloną linią orzecznictwa syndyk nie staje się z dniem ogłoszenia upadłości pracodawcą, albowiem jest nim nadal upadły. Syndyk zaś obejmuje jedynie z mocy prawa zarząd majątku upadłego. Skoro postępowanie niniejsze nie dotyczyło – zdaniem organu II instancji w/w mienia, a jedynie spełniania przez pracodawcę - P. Sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w O. – określonych obowiązków warunkujących uzyskanie szczególnych uprawnień, to odwołanie wniesione przez syndyka masy upadłości należy uznać za środek zaskarżenia nie pochodzący od strony.

W dniu [...] czerwca 2003 r. pełnomocnik procesowy syndyka masy upadłości spółki P. Sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w O. wniósł do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na w/w decyzję Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji skarżący zarzucił, iż decyzja ta wydana została z naruszeniem przepisów Prawa upadłościowego, albowiem poprzez ich błędną interpretację odmówiono syndykowi masy upadłości przymiotu strony w postępowaniu administracyjnym. W uzasadnieniu pełnomocnik strony skarżącej podniósł, że w momencie ogłoszenia upadłości cały majątek przechodzi w zarząd syndyka masy upadłości, zaś upadły traci z mocy prawa zarząd majątkiem. Pełnomocnik skarżącego podkreślił, iż spełnienie przez przedsiębiorstwo (pracodawcę) warunków określonych w przepisie art. 28 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ma swoje znaczące konsekwencje, szczególnie w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług, albowiem ustawa ta reguluje pewne przywileje podatkowe dla zakładów pracy chronionej, mianowicie zwrot wpłaconego podatku Vat. Utrata statusu zakładu pracy chronionej za okres miniony, a bezpośrednio poprzedzający moment ogłoszenia upadłości powoduje zwrot wraz z odsetkami nienależnie pobranych kwot podatku Vat. Jest rzeczą oczywistą – zdaniem pełnomocnika skarżącego, że ostateczna decyzja w tym przedmiocie w czasie trwania postępowania upadłościowego ma bezpośredni wpływ na masę upadłości. Skarb Państwa zyskuje wierzytelność w stosunku do masy upadłości przedsiębiorstwa (pracodawcy), a więc trudno w takiej sytuacji odmówić syndykowi masy upadłości przymiotu strony w takim postępowaniu. Strona podniosła ponadto, iż w trakcie postępowania korespondencja wpływała do syndyka, który kierował stosowne pisma do organów, uznając słusznie przedmiotową sprawę za istotną dla masy upadłości. Fakt spełniania lub niespełniania przez przedsiębiorstwo (pracodawcę) warunków wiążących się z pewnymi przywilejami podatkowymi, mającymi bezpośredni wpływ na majątek w okresie poprzedzającym ogłoszenie upadłości, ma związek z masą upadłości, a tym samym syndyk masy upadłości jest stroną w tego typu postępowaniu administracyjnym.

W odpowiedzi na skargę Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej wniósł o oddalenie skargi. W uzasadnieniu organ odwoławczy, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji, podniósł dodatkowo, iż w uchwale z dnia 28 września 1994 r., sygn. akt II UZP 25/94, OSNP 1995/6/79, Sąd Najwyższy uznał, że syndyk masy upadłości nie jest zakładem pracy (pracodawcą). Ponadto organ stwierdził, iż zarówno w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, jak i literaturze prawniczej przyjęto pogląd, że w sprawie, która nie dotyczy bezpośrednio masy upadłości, syndyk nie może być traktowany jak organ osoby prawnej, o którym mowa wart. 67 § 1 k.p.c. (organ przywołał tu wyrok NSA w Warszawie z dnia 17 listopada 1993 r. wydany w sprawie sygn. akt III SA 817/93). W ocenie organu odwoławczego ogłoszenie upadłości nie wpływa w żaden sposób na istnienie organów spółki, jak również w żadnej mierze nie zmienia obowiązku posiadania przez spółkę, jako osobę prawną, organów uprawnionych do jej reprezentowania. Nie można również w żadnym wypadku uznać, iż wyznaczenie syndyka i przyjęcie przez niego zarządu majątkiem spółki jest równoznaczne z posiadaniem przez taką spółkę organu uprawnionego do reprezentacji. Zdaniem organu, powołującego się w tym zakresie na poglądy doktryny, osoby syndyka nie można utożsamiać z organem spółki, a winno się traktować jak urzędnika sądowego. Z tej przyczyny organ uznał, iż z uwagi na stwierdzenie, że wnoszący odwołanie nie jest stroną w rozumieniu art. 28 k.p.a., zobowiązany był wydać decyzję o umorzeniu postępowania odwoławczego (w uzasadnieniu Minister powołał się na uchwałę NSA w Warszawie z dnia 5 lipca 1999 r., sygn. akt OPS 16/98).

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W świetle przepisu art. 97 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1271 ze zm.) sprawy, w których skargi zostały wniesione do Naczelnego Sądu Administracyjnego przed dniem 1 stycznia 2004 r. i postępowanie nie zostało zakończone, podlegają rozpoznaniu przez właściwe wojewódzkie sądy administracyjne. Pełnomocnik skarżącego wniósł skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie w dniu 16 czerwca 2003 r., a więc zgodnie z cytowanym przepisem ustawy sprawa niniejsza podlega rozpoznaniu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.

Zgodnie z przepisem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W świetle powołanego przepisu ustawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w zakresie swojej właściwości ocenia zaskarżoną decyzję administracyjną z punktu widzenia jej zgodności z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego, według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania tej decyzji.

Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (vide: art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270).

W ocenie Sądu analizowana pod tym kątem skarga syndyka masy upadłości spółki P. Sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w O. zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia [...] maja 2003 r., Nr [...], narusza prawo.

Zgodnie z przepisem art. 20 § 1 Prawa upadłościowego na skutek ogłoszenia upadłości upadły traci z samego prawa zarząd majątkiem stanowiącym masę upadłości. Zarząd ten obejmuje – w myśl art. 90 tej ustawy – syndyk masy upadłości. Dotyczy to oczywiście także zakładu pracy wchodzącego w skład majątku upadłego. W konsekwencji syndyk wykonuje – w ramach zarządu – obowiązki pracodawcy. Niewątpliwie zakład pracy pozostaje własnością upadłego, a w sensie materialnoprawnym upadły pozostaje też pracodawcą. Natomiast w postępowaniu następuje niejako pewnego rodzaju podstawienie procesowe (zastępstwo pośrednie), polegające na tym, że zastępca działa na rzecz zastąpionego, ale w imieniu własnym i jako podmiot podstawiony ma legitymację procesową, której pozbawiony jest podmiot będący stroną w znaczeniu materialnym, w miejsce którego zachodzi podstawienie (podobnie na gruncie postępowania cywilnego /w:/ uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2002 r., III PZP 5/02, OSNP 2003/3/58).

W ocenie Sądu należy mieć na uwadze, że syndyk nie tylko obejmuje majątek należący do upadłego, zarządza tym majątkiem i przeprowadza jego likwidację, lecz także powinien dokonać wszelkich czynności, jakie są potrzebne dla skutecznego uzyskania własności lub innych praw. Zarząd majątkiem polega na dokonywaniu wszelkich czynności faktycznych i prawnych (w tym czynności z zakresu postępowania sądowego i administracyjnego), mających na celu gospodarowanie mieniem podległym zarządowi (vide: S. Gurgul "Prawo upadłościowe i układowe. Komentarz." Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2001, s. 139).

Mając to na względzie należy przyjąć, iż syndyk masy upadłości jest uprawniony do złożenia odwołania od decyzji organu administracji uchylającej status zakładu pracy chronionej. Wbrew twierdzeniom organu odwoławczego decyzja Wojewody [...] z dnia [...] marca 2003 r. stwierdzająca utratę statusu zakładu pracy chronionej odnosi się do masy upadłości. Należy zgodzić się z oceną strony skarżącej, iż decyzja organu pociąga za sobą konsekwencje finansowe m.in. w zakresie obciążenia podatkami i innymi należnościami budżetowymi, co w konsekwencji wpływa w sposób bezsporny na masę upadłości, którą zarządza syndyk, powodując jej zmniejszenie, jak również utratę przywilejów, w tym w sferze uprawnień i obowiązków pracowniczych.

Mając powyższe na względzie należy przyjąć, iż syndyk masy upadłości jako podmiot uprawniony do działania za upadłego pracodawcę ma więc interes prawny i obowiązek ustawowy do złożenia odwołania od decyzji stwierdzającej utratę statusu zakładu pracy chronionej, tym samym jest uprawniony do występowania w postępowaniu administracyjnym w charakterze strony w rozumieniu przepisu art. 28 k.p.a.

Sąd uznał w konsekwencji, iż skarga syndyka masy upadłości spółki handlowej P. Sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w O. zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja narusza przepisy postępowania administracyjnego (art. 28 k.p.a.) w stopniu mającym istotny wpływ na wynik niniejszej sprawy.

Sąd pragnie zwrócić uwagę, iż podobne stanowisko zajął już Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 25 lutego 2004 r., sygn. akt 6 II SA 2353/02, jak również w wyroku z dnia 20 kwietnia 2004 r., sygn. akt 6 II SA 4063/02.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku, działając w tym zakresie na podstawie przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.