Uchwała z dnia 1977-04-21 sygn. III CZP 12/77

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 12/77

Uchwała z dnia 21 kwietnia 1977 r.

Przewodniczący: Sędzia SN J. Majorowicz, Sędziowie SN: H. Dąbrowski (sprawozdawca), J. Krajewski.

Sąd Najwyższy, w sprawie z powództwa Mariusza G. działającego przez matkę Annę G. przeciwko Wiesławowi K., Halinie K. i Eugeniuszowi K. o ustalenie ojcostwa i alimenty, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Piotrkowie Trybunalskim postanowieniem z dnia 20.XII.1976 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.

"Czy w sprawie o ustalenie ojcostwa i alimenty dopuszczalne jest dopozwanie w zakresie roszczeń majątkowych, zobowiązanych w dalszej kolejności w rozumieniu przepisu art. 132 k.r.o., rodziców domniemanego ojca (pozwanego)?"

udzielił następującej odpowiedzi:

W sprawie o ustalenie ojcostwa i alimenty nie jest dopuszczalne wezwanie - w charakterze pozwanych - osób, które mogłyby być zobowiązane w dalszej kolejności do alimentacji uprawnionego (art. 132 k.r.o.).

Uzasadnienie

Mariusz G., działający przez matkę Annę G., w pozwie skierowanym przeciwko Wiesławowi K. żądał ustalenia, że pozwany jest jego ojcem, oraz zasądzenia od pozwanego alimentów.

W uwzględnieniu wniosku zgłoszonego przez powoda w toku procesu Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim postanowieniem z dnia 19.I.1976 r. z powołaniem się na art. 194 § 1 k.p.c. wezwał do udziału w sprawie - w charakterze pozwanych co do roszczeń alimentacyjnych - rodziców pozwanego, Halinę K. i Eugeniusza K.

Wyrokiem z dnia 28.IX.1976 r. wymieniony Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany Wiesław K. jest ojcem powoda, nadał powodowi nazwisko "K", zasądził na rzecz powoda od pozwanych Haliny K. i Eugeniusza K. alimenty w wysokości po 600 zł miesięcznie, oddalił dalsze roszczenia alimentacyjne w stosunku do dopozwanych Haliny i Eugeniusza K. i w całości w stosunku do pozwanego Wiesława K.

W związku z rewizją pozwanych Sąd Wojewódzki przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 § 1 k.p.c. do rozstrzygnięcia przytoczone w sentencji zagadnienie prawne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W uchwale z dnia 18.VI.1968 r. III CZP 60/67 (OSNCP 1969, poz. 122) Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż w sprawach o ustalenie ojcostwa wezwanie osoby trzeciej do udziału w sprawie nie jest dopuszczalne. W kodeksie rodzinnym i opiekuńczym jest ściśle oznaczony krąg osób, które w sprawach dotyczących pochodzenia dziecka stanowią strony i mogą być stronami w procesie.

W sprawach dotyczących sądowego ustalenia ojcostwa kodeks w art. 84 § 1 określa osoby, które mogą wystąpić z powództwem, jak również określa bliżej, przeciwko komu powództwo się wytacza. Jest nim domniemany ojciec, a gdy ten nie żyje - kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy (art. 84 § 2 k.r.o.).

Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jak to w konkluzji rozważań w powyższym przedmiocie wskazano w uzasadnieniu powołanej uchwały, uzasadniają w pełni pogląd, iż w procesie o ustalenie ojcostwa nie może mieć miejsca w trybie art. 194 k.p.c. jakiekolwiek przekształcenie podmiotowe ani po stronie powodowej, ani po stronie pozwanej.

Zgodnie z przepisem art. 143 k.r.o., jeżeli ojcostwo mężczyzny, który nie jest mężem matki, nie zostało ustalone, zarówno dziecko, jak i matka mogą dochodzić roszczeń majątkowych związanych z ojcostwem tylko jednocześnie z dochodzeniem ustalenia ojcostwa. Przepis ten ma na myśli przypadek, gdy pozwanym w zakresie roszczeń majątkowych dochodzonych jednocześnie z żądaniem ustalenia ojcostwa jest domniemany ojciec. Taką wykładnię należy uznać za usprawiedliwioną z tego przede wszystkim względu, iż nie można rozszerzająco interpretować przepisu wyjątkowego, a taki charakter ma przepis art. 143 k.r.o., który zezwala na dochodzenie roszczeń majątkowych jednocześnie z dochodzeniem ojcostwa, a zatem przed prawomocnym ustaleniem ojcostwa. Wskazaną ocenę co do charakteru powyższego przepisu potwierdzają postanowienia art. 458 § 2 k.p.c., w myśl których w sprawie o ustalenie ojcostwa i związane z ojcostwem roszczenia majątkowe w razie śmierci domniemanego ojca postępowanie w części dotyczącej dochodzonych od niego roszczeń majątkowych podlega zawieszeniu do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy o ustalenie ojcostwa w wyniku jej rozpoznania po ustanowieniu kuratora, który w zakresie tego ustalenia wstępuje do sprawy w miejsce zmarłego (art. 456 § 2 k.p.c.).

Należy poza tym wskazać, że przy dopuszczeniu w sprawie o ustalenie ojcostwa i alimenty możliwości wezwania osób trzecich w charakterze pozwanych w zakresie roszczeń alimentacyjnych zgłaszanie przez te osoby twierdzeń i wniosków także w zakresie ustalenia ojcostwa prowadziłoby w istocie do niedopuszczalnego, jak to wskazano w powołanej uchwale z dnia 18.VI.1968 r., rozszerzenia ściśle oznaczonego kręgu osób, które mogą być stronami w sprawie dotyczącej sądowego ustalenia ojcostwa.

Należy zatem uznać za usprawiedliwioną ocenę, iż w sprawie o ustalenie ojcostwa i alimenty niedopuszczalne jest również wezwanie osób trzecich w charakterze pozwanych w zakresie roszczeń alimentacyjnych. Dopóki nie nastąpi prawomocne ustalenie ojcostwa, a tym samym ustalenie istnienia stosunku pokrewieństwa, z tych już względów brak jest podstaw do przyjęcia - w zakresie dochodzenia w tej sprawie roszczeń alimentacyjnych - legitymacji procesowej osób, które mogłyby być zobowiązane w dalszej kolejności do alimentacji uprawnionego (art. 132 k.r.o.).

Z przytoczonych zasad należało na przedstawione pytanie udzielić odpowiedzi jak w sentencji niniejszej uchwały.

OSNC 1978 r., Nr 1, poz. 1