Postanowienie z dnia 1976-08-13 sygn. IV PZ 32/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV PZ 32/76

Postanowienie z dnia 13 sierpnia 1976 r.

1. Przepis art. 752 k.p.c. jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisów art. 507 i 692 k.p.c., odnoszących się do "złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego", jako instytucji prawa materialnego, rodzącej skutki materialnoprawne, podczas gdy złożenie do depozytu sądowego pieniędzy i papierów wartościowych, zajętych w trybie art. 747 k.p.c. jest instytucją procesową, mającą na celu tylko "zabezpieczenie roszczeń pieniężnych". W konsekwencji orzekanie w trybie art. 752 k.p.c. o złożeniu do depozytu sądowego zajętych pieniędzy i papierów wartościowych nie należy do sądów rejonowych, działających w trybie postępowania nieprocesowego, lecz należy do tego sądu, który orzeka o zabezpieczeniu w trybie, w jakim rozpoznawana jest sama sprawa, w której okazało się konieczne orzeczenie o zabezpieczeniu.
2. Obowiązek wydania stosownych zarządzeń w celu zapewnienia właściwego dozoru nad zajętym mieniem spoczywa na organie dokonującym zajęcia. Realizacja tego obowiązku następuje z urzędu i nie jest zależna od wniosku stron (por. art. 855 w zw. z art. 743 k.p.c.).

Przewodniczący: sędzia M. Wilewski. Sędziowie: E. Berutowicz, E. Brzeziński (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Zjednoczenia Przemysłu Bawełnianego w Ł. przeciwko Łucji Z., Barbarze M. i Bogumiłowi Z. o 1.000.000 zł, na skutek zażalenia pozwanych na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 26 stycznia 1976 r.

oddalił zażalenie.

 Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Wojewódzki:

1. zezwolił Zjednoczeniu Przemysłu Bawełnianego w Ł. na złożenie do depozytu sądowego Sądu Wojewódzkiego w Łodzi książeczki oszczędnościowej PKO nr US (...) wystawionej na nazwisko Łucji Z. oraz nr UOT (...) na nazwisko Henryka Z., książeczki PKO nr (...) na nazwisko Henryka M., banknotu 1-dolarowego, bonów dolarowych PKO o wartości 12.65.
2. nakazał oddać pod dozór Zjednoczenia Przemysłu Bawełnianego w Ł. pozostałe ruchomości zajęte postanowieniem z dnia 4 kwietnia 1975 r. Sądu Wojewódzkiego w Łodzi, zabrane za pokwitowaniem przez funkcjonariusza Komendy Miejskiej MO w Ł. w dniach 31 października 1974 r. i 27 listopada 1974 r.

Pozwani domagają się w zażaleniu zmiany powyższego postanowienia i oddalenia wniosku o zezwolenie na złożenie do depozytu sądowego książeczki PKO nr US (...) na nazwisko Łucji Z., nr UOT (...) - również na nazwisko Łucji Z. (a nie Henryka Z.), książeczki PKO nr (...) na nazwisko Henryka M., banknotu 1- dolarowego oraz bonów dolarowych PKO wartości 12.65, a także uchylenia pkt 2 powyższego postanowienia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Myli się strona skarżąca, gdy twierdzi, że przepisy kodeksu postępowania cywilnego, dotyczące zabezpieczenia roszczeń pieniężnych, nie przewidują możliwości nakazania przez sąd procesowy złożenia zajętych pieniędzy i papierów wartościowych do depozytu sądowego. W rzeczywistości, z mocy art. 752 zdanie końcowe k.p.c. sąd, orzekający o zabezpieczeniu, ma nie tylko prawo, ale i obowiązek nakazania złożenia zajętych pieniędzy i papierów wartościowych do depozytu sądowego. Inna forma przechowywania zajętych pieniędzy i papierów wartościowych nie jest w ogóle możliwa. Przepis art. 752 k.p.c. jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisów art. 507 i 692 k.p.c., odnoszących się zresztą do "złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego", jako instytucji prawa materialnego, rodzącej skutki materialnoprawne, podczas gdy złożenie do depozytu sądowego pieniędzy i papierów wartościowych, zajętych w trybie art. 747 k.p.c. jest instytucją procesową, mającą na celu tylko "zabezpieczenie roszczeń pieniężnych". W konsekwencji - wbrew stanowisku reprezentowanemu przez stronę skarżącą - orzekanie w trybie art. 752 k.p.c. o złożeniu do depozytu sądowego zajętych pieniędzy i papierów wartościowych nie należy do sądów rejonowych, działających w trybie postępowania nieprocesowego, lecz należy do tego sądu, który orzeka o zabezpieczeniu w trybie, w jakim rozpoznawana jest sama sprawa, w której okazało się konieczne orzeczenie o zabezpieczeniu.

Przedmiot zabezpieczenia został określony - ze skutkiem w stosunku do strony skarżącej - w postanowieniach Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 4.IV.1975 r. i Sądu Najwyższego z dnia 5.XI.1975 r. Powództwo zostało w szczególności zabezpieczone "przez zajęcie ruchomości ujętych w protokołach tymczasowego zajęcia mienia ruchomego z dnia 27 listopada 1974 r. i dnia 31 października 1974 r. sygn. akt RSD II Ds 73/74 Prokuratora Wojewódzkiego dla m. Łodzi oraz zajęcie całego majątku pozwanych." Zaskarżone postanowienie żadnych zmian do tak określonego przedmiotowo zakresu zabezpieczenia nie wprowadza. Określenie książeczek oszczędnościowych PKO nr US (...), UOT (...) i nr (...), a także banknotu 1-dolarowego i bonów dolarowych PKO odpowiada sformułowaniom "protokołów tymczasowego zajęcia mienia ruchomego". Jeśli nawet sformułowania te nie są ścisłe, nie pogarsza to sytuacji pozwanych w niniejszej sprawie. Wiadomo bowiem mimo to dokładnie, jakie książeczki oszczędnościowe, jaki banknot i jakie bony mają być złożone do depozytu sądowego. Mają to być, w każdym razie, te same książeczki oszczędnościowe, ten sam banknot i te same bony, które zostały zajęte, zasadność tego zajęcia została zaś przesądzona we wspomnianych postanowieniach Sądu Wojewódzkiego z dnia 4.IV.1975 r. i Sądu Najwyższego z dnia 5. XI.1975 r.

Wywody zażalenia, zwalczające punkt 2 zaskarżonego postanowienia, oparte są - w znacznej mierze - na nieporozumieniu. Z treści "protokołów tymczasowego zajęcia mienia ruchomego" wynika, że niektóre z zajętych przedmiotów zostały pozostawione u osób, u których je znaleziono, a niektóre tylko zostały "zabrane" przez funkcjonariuszy MO dokonujących zajęcia. Sformułowania punktu 2 zaskarżonego postanowienia upoważniają do wniosku, że pod dozór Zjednoczenia Przemysłu Bawełnianego w Ł. mają być oddane tylko te ruchomości, które zostały "zabrane za pokwitowaniem przez funkcjonariusza Komendy Miejskiej MO w Ł. w dniach 31.X.1974 r. i 27.XI.1974 r." Nie należy więc spodziewać się, że na podstawie rozważanego postanowienia zostaną odebrane pozwanym i oddane pod dozór Zjednoczenia takie np. przedmioty jak pralka, o której mowa w pkt 5 protokołu na k. 11, telewizor, o którym mowa w pkt 6 tegoż protokołu, a także samochód marki "Moskwicz", wymieniony w pkt 1 protokołu na k. 12, skoro te ruchomości nie zostały "zabrane przez funkcjonariusza MO. Bezprzedmiotowe okazują się w tych warunkach wywody zażalenia zmierzające do wykazania, że wspomniany samochód potrzebny jest Bogumiłowi Z. do wykonywania zawodu "taksówkarza", w tym przedmiocie bowiem zachowuje aktualność decyzja organu, dokonującego zajęcia, dotycząca pozostawienia wspomnianego samochodu na przechowaniu u Bogumiła i Bogumiły Z.

Natomiast celowość uregulowania - wobec przedłużającego się procesu w niniejszej sprawie - "statusu" prawnego przedmiotów "zabranych" przy zajęciu przez funkcjonariusza MO jest oczywista i leży przede wszystkim w interesie skarżących. Oddanie powyższych przedmiotów pod dozór Zjednoczenia Przemysłu Bawełnianego w Ł. sprawi, że Zjednoczenie będzie ponosiło odpowiedzialność za ich należyte zabezpieczenie. Mylą się skarżący, gdy twierdzą, że oddanie omawianych ruchomości pod dozór Zjednoczenia mogłoby ewentualnie nastąpić tylko na wniosek tego Zjednoczenia. Obowiązek wydania stosownych zarządzeń w celu zapewnienia właściwego dozoru nad zajętym mieniem spoczywa na organie dokonującym zajęcia. Realizacja tego obowiązku następuje z urzędu i nie jest zależna od wniosków stron (por. art. 855 w zw. z art. 743 k.p.c.).

Sąd Wojewódzki władny był więc - mając na uwadze przepis art. 752 zdanie pierwsze k.p.c. - również bez wniosku powodowego Zjednoczenia oddać pod dozór tegoż Zjednoczenia ruchomości, o których mowa w zaskarżonym postanowieniu, zwłaszcza że powaga tegoż Zjednoczenia daje dostateczną gwarancję, że dozór wykonywany będzie należycie.

W konsekwencji zażalenie nie mogło odnieść skutku i wymagało z mocy art. 387 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., oddalenia.

OSNC 1977 r., Nr 3, poz. 57