Postanowienie z dnia 1976-07-02 sygn. III CRN 120/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 120/76

Postanowienie z dnia 2 lipca 1976 r.

Wkład mieszkaniowy, stanowiący przedmiot majątku wspólnego, może być przyznany w sprawie o podział majątku wspólnego tylko jednemu z małżonków, z wpłaceniem bowiem tego wkładu łączy się espektatywa otrzymania tylko jednego mieszkania. Jeżeli sąd dokonuje podziału wkładu mieszkaniowego, drugi małżonek może uzyskać z tego tytułu tylko wierzytelność obejmującą odpowiednią część wkładu.

Przewodniczący: sędzia J. Ignatowicz (sprawozdawca). Sędziowie: K. Piasecki, S. Rudnicki.

Sąd Najwyższy, przy udziale Prokuratora Prokuratury Generalnej, W Sztejn, po rozpoznaniu na rozprawie sprawy z wniosku Zenona C. z udziałem Jadwigi C. o podział majątku wspólnego, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia b. Sądu Powiatowego w Gdańsku z dnia 15 kwietnia 1975 r.

uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Gdańsku do rozpoznania.

Uzasadnienie

W toku postępowania o podział majątku wspólnego b. małżonków C. uczestnicy złożyli do protokołu rozprawy z dnia 15 kwietnia 1975 r. oświadczenie zwane ugodą, mające stanowić podstawę podziału. Między innymi uczestnicy oświadczyli, że wkład mieszkaniowy w kwocie 18.300 zł uważają za wniesiony w czasie trwania małżeństwa i wnoszą, aby sąd podzielił ich tym wkładem w ten sposób, że część w kwocie 6.650 zł przypadnie wnioskodawcy, a 11.650 zł uczestniczce.

W związku z tym oświadczeniem Sąd Powiatowy w Gdańsku umorzył postępowanie postanowieniem z dnia 15. IV 1975 r. Postanowienie to zaskarżył Minister Sprawiedliwości rewizją nadzwyczajną, wniesioną w dniu 5.V.1976 r.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna trafnie przede wszystkim zarzuca, że Sąd Powiatowy nie wyjaśnił, czy rzeczywiście uczestnicy postępowania chcieli zawrzeć ugodę, czy też jedynie postawili zgodny wniosek co do sposobu podziału. Sformułowanie oświadczenia uczestników postępowania wskazuje raczej na to drugie, natomiast fakt, że pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o zwrot połowy wpisu może wskazywać na wolę zawarcia ugody. Jeżeli jednak taka była intencja uczestników postępowania, to ugoda ich - wobec niejasności jej sformułowania - mogłaby być już z tej przyczyny niewykonalna.

Przyczyny niedopuszczalności tej ugody, a nawet jej niewykonalności, są jednak dalej idące. Jak to trafnie podkreśla rewizja nadzwyczajna, Sąd Powiatowy powinien mieć na uwadze, że przy zawieraniu ugody przed sądem ma zastosowanie poprzez art. 223 § 2 k.p.c. przepis art. 203 § 4 k.p.c., według którego sąd uzna za niedopuszczalną ugodę, jeżeli byłaby ona niezgodna z prawem lub zasadami współżycia społecznego, albo rażąco naruszała usprawiedliwiony interes osób uprawnionych. Sąd Powiatowy, umarzając postępowanie, przepisy te całkowicie pominął, choć jest oczywiste, że zaprojektowany przez uczestników postępowania sposób podziału wkładu mieszkaniowego jest sprzeczny z prawem.

Jak to wynika z wytycznych SN z dnia 30 listopada 1974 r. w zakresie stosowania przepisów o podziale majątku wspólnego, jeśli w skład tego majątku wchodzi spółdzielcze prawo do lokalu (OSNCP 1975, poz. 37), wkład może być przyznany tylko jednemu z uczestników postępowania o podział majątku wspólnego, z takim bowiem rozstrzygnięciem łączy się przyznanie tej ekspektatywy otrzymania mieszkania, jaką małżonkowie nabywają wraz z wpłaceniem wkładu i jaka staje się coraz bardziej realna w miarę oczekiwania na przydział. Z wkładem łączy się jednak ekspektatywa uzyskania tylko jednego mieszkania, dlatego w razie podziału majątku wspólnego ten wkład i związana z nim możliwość uzyskania w odpowiedniej kolejności mieszkania może przypaść tylko jednemu z małżonków (uczestników postępowania). Nie mogą natomiast małżonkowie przez podział wkładu otrzymać więcej aniżeli mieli poprzednio, tzn. ekspektatywy uzyskania oddzielnego mieszkania przez każdego z nich.

Oczywiście suma wkładu może być podzielona między małżonków, ale tylko jednemu z nich może być przyznana część tej sumy jako wkład mieszkaniowy, drugi natomiast może uzyskać tylko wierzytelność odpowiadającą reszcie sumy wkładu. W takim wypadku tylko pierwszy z małżonków uzyska możność otrzymania mieszkania w kolejności, jaka przysługuje im wspólnie, przy czym sumę wkładu musi odpowiednio uzupełnić.

Zaskarżone orzeczenie narusza także interes Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, z jednej bowiem strony zmierza do osiągnięcia celu sprzecznego z bezwzględnie obowiązującymi przepisami, określającymi zasady polityki mieszkaniowej Państwa, z drugiej zaś pozostawia formalnie w mocy ugodę, która z przyczyn wyżej podanych nie mogłaby odnieść skutku, uczestnikom postępowania nic by więc nie dawała.

Z zasad powyższych należało orzec z mocy art. 388 w zw. z art. 423 k.p.c. jak w sentencji.

OSNC 1977 r., Nr 3, poz. 54