Wyrok z dnia 1976-01-16 sygn. II CR 692/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 692/75

Wyrok z dnia 16 stycznia 1976 r.

Przy ocenie naruszenia czci należy mieć na uwadze nie tylko subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ale także obiektywną reakcję w opinii społeczeństwa. Nie można też przy tej ocenie ograniczać się do analizy pewnego zwrotu w abstrakcji, ale należy zwrot ten wykładać na tle całej wypowiedzi.

Przewodniczący: sędzia A. Gola. Sędziowie: J. Krajewski (sprawozdawca), Z. Marmaj.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Teresy K. przeciwko Romanowi W. o naruszenie czci, na skutek rewizji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 23 lipca 1975 r.

oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki oddalił powództwo o ochronę czci nie dopatrując się w postępowaniu pozwanego znamion naruszenia dobra osobistego powódki.

Sąd ten ustalił, że w toku procesu o odszkodowanie powódka została poddana badaniom lekarskim celem określenia stopnia inwalidztwa. Sporządzający opinię biegły wypowiedział się przeciwko celowości przeprowadzenia badań arteriograficznych z uwagi na to, że są one dla sprawy zbędne, a przy tym połączone z ryzykiem dla zdrowia, a nawet życia powódki. W uzasadnieniu opinii biegły zamieścił zwrot: "żądanie skarżącej jest sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem".

W świetle tych ustaleń Sąd Wojewódzki przyjął brak przesłanek do żądania ochrony przewidzianej w art. 24 k.c. z tego względu, iż pozwany nie miał zamiaru obrazić powódki, a poza tym opinia sporządzona do celów sądowych nie doszła do wiadomości osób trzecich. W konsekwencji brak również podstaw do uwzględnienia żądania opartego na podstawie art. 448 k.c.

Powyższy wyrok zaskarżyła powódka zarzucając naruszenie art. 23 i 24 k.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Podstawową przesłankę ochrony w razie naruszenia dobra osobistego stanowi bezprawność działania. Skarżąca trafnie zarzuca wadliwość przyjętej przez sąd pierwszej instancji wykładni pojęcia bezprawności działania. Wbrew odmiennemu poglądowi reprezentowanemu w zaskarżonym wyroku, kodeks cywilny w art. 24 przyjął obiektywne pojęcie bezprawności działania jako przesłankę ochrony dóbr osobistych. Z tego względu nie jest wymagany, jako warunek determinujący udzielenie tej ochrony, zamiar osoby naruszającej cudze dobro osobiste.

Bezprawne jest zatem zachowanie sprzeczne z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego bez względu na winę, a nawet świadomość sprawcy. Natomiast wina umyślna stanowi konieczną przesłankę żądania opartego na przepisie art. 448 k.c.

Przy takiej wykładni pojęcia bezprawności działania kwestia zamiaru pozwanego jest bezprzedmiotowa. Nie ma bowiem znaczenia okoliczność, czy uwłaczający czci zwrot doszedł do wiadomości szerszego kręgu osób. Rozstrzygające znaczenie ma natomiast fakt dotarcia do wiadomości osoby poszkodowanej, gdyż art. 24 k.c. nie uzależnia ochrony prawnej do tego, czy niewłaściwe zachowanie się doszło do wiadomości większej liczby ludzi.

Istota zagadnienia w niniejszej sprawie sprowadza się jednak do oceny, czy w zamieszczonym w opinii zwrocie można dopatrzyć się naruszenia czci powódki. Na pewno nie można odmówić racji skarżącej, że użycie słów wymienionych w pozwie przekraczało ramy rzeczowej potrzeby. Od biegłego należy wymagać oględności słowa i formułowania opinii zgodnie z nakazami kultury wypowiedzi nawet wtedy, gdy przedstawienie istoty rzeczy wiąże się z koniecznością użycia dosadnego określenia. Bogactwo języka polskiego pozwala bowiem na pełne wyrażenie myśli nawet w kwestiach drastycznych bez dotknięcia czyjejkolwiek godności, czci, czy dobrego imienia.

Nie każde jednak niewłaściwe sformułowanie jest równoznaczne z obrazą czci.

Przy ocenie naruszenia czci należy mieć na uwadze nie tylko subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ale także obiektywną reakcję w opinii społeczeństwa. Nie można też przy tej ocenie ograniczać się do analizy pewnego zwrotu w abstrakcji, ale wykładać go na tle całej wypowiedzi.

Przy przyjęciu takiego kryterium trzeba dojść do wniosku, że użyty w opinii zwrot "żądanie skarżącej jest sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem" należy rozumieć nie w ten sposób, iż powódka jest pozbawiona zdrowego rozsądku, ale że przeprowadzenie niebezpiecznego zabiegu nie byłoby rozsądne. Taka wykładnia wymienionego zwrotu pozbawia go cech obrazy.

Mimo zatem wadliwego uzasadnienia, zaskarżony wyrok w ostatecznym wyniku odpowiada prawu i dlatego rewizja nie mogła być uwzględniona (art. 387 k.p.c.).

OSNC 1976 r., Nr 11, poz. 251