Wyrok z dnia 1976-02-05 sygn. I PRN 58/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PRN 58/75

Wyrok z dnia 5 lutego 1976 r.

Przepis art. 135 k.p. nie upoważnia zakładów pracy do stosowania takich rozwiązań organizacyjnych, które w samym swoim założeniu rodzą konieczność wykonywania pracy stale w godzinach nadliczbowych przez pracowników zajmujących kierownicze i inne samodzielne stanowiska.

Pod rządami kodeksu pracy praca takich pracowników w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest również tylko wyjątkowo, "w razie konieczności" (art. 135 § 1 k.p.).

Przewodniczący: sędzia W. Formański. Sędziowie: M. Wilewski, E. Brzeziński (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z wniosku Michała K. przeciwko Przedsiębiorstwu Przemysłu Gastronomicznego - Oddział "Wschód" w W. o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, na skutek rewizji nadzwyczajnej Centralnej Rady Związków Zawodowych od wyroku Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 17 lipca 1975 r.

uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu do ponownego rozpatrzenia.

Uzasadnienie

Wnioskodawca domagał się zasądzenia na jego rzecz od Przedsiębiorstwa Przemysłu Gastronomicznego w W. kwoty 30.446 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w okresie od dnia 11.III.1974 r. do dnia 26.I.1975 r. twierdząc, że był zatrudniony na stanowisku kierownika kawiarni w W. i musiał pracować również w godzinach nadliczbowych, ponieważ nie miał ani zastępcy, ani kierownika sali, kawiarnia zaś była czynna codziennie, nie wyłączając niedziel, od godz. 9 do godz. 24, w soboty zaś nawet do godz. 1.

Dzielnicowa Komisja Rozjemcza przy Naczelniku Dzielnicy W. - Stare Miasto wniosek oddaliła, powołując się na przepis art. 135 § 1 k.p. Oddalone również zostało przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. odwołanie wnioskodawcy.

Zdaniem Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, mimo że z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że wnioskodawca rzeczywiście nie miał do pomocy kierownika sali, co niewątpliwie zmuszało go do obecności w godzinach wieczornych i nocnych w lokalu w celu utrzymania porządku i jego ochrony oraz dopilnowania i rozliczenia personelu, oraz mimo że kilkakrotnie ustnie i pisemnie zawiadamiał o tym swego przełożonego, który przyrzekał mu pomoc, roszczenia wnioskodawcy nie mogą być uwzględnione, skoro wnioskodawca zajmował stanowisko kierownicze w rozumieniu art. 135 § 1 k.p., a na pracę w godzinach nadliczbowych nie uzyskał wyraźnego polecenia swego zwierzchnika.

Centralna Rada Związków Zawodowych domaga się w rewizji nadzwyczajnej, wniesionej do Sądu Najwyższego w dniu 29 grudnia 1975 r. uchylenia wyroku Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych i przekazania sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizji nadzwyczajnej nie można odmówić słuszności.

Ani przepis art. 135 k.p., ani przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 września 1974 r. w sprawie zasad i trybu określania kierowniczych i innych samodzielnych stanowisk pracy dla celów związanych z uprawnieniem do oddzielnego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz do ustalenia czasu trwania okresu próbnego (Dz. U. Nr 37, poz. 215) nie zawierają warunku "wyraźnego" polecenia zwierzchnika w zakresie wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych.

Polecenie więc może być wydane w jakikolwiek sposób, przez każde zachowanie się przełożonego, ujawniające w dostateczny sposób jego wolę, by podwładny, do którego ma zastosowanie przepis § 3 powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 września 1974 r., wykonywał w godzinach nadliczbowych pracę podlegającą oddzielnemu wynagrodzeniu.

Z dotychczasowych ustaleń Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zdaje się wynikać, że kawiarnia, którą kierował wnioskodawca, musiała być czynna codziennie w godzinach od 9 do 24, a niekiedy jeszcze dłużej, i że wnioskodawca, za wiedzą i zgodą swoich przełożonych, obowiązany był pełnić w tym czasie funkcje kierownika tej kawiarni. Nie był to więc stan przejściowy, uzasadniający wyjątkowo konieczność wykonywania przez wnioskodawcę pracy ponad czasową normę, określoną w przepisie art. 129 k.p. i mającą - w zasadzie - zastosowanie również do pracowników, o których mowa w przepisie art. 135 k.p., lecz stan trwały, wywołany strukturą organizacyjną kawiarni. Organizacji tej wnioskodawca nie mógł zmienić we własnym zakresie działania.

Jeżeli było tak rzeczywiście - a rzeczą Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych jest okoliczność tę wyjaśnić przy ponownym rozpoznawaniu sprawy w drodze przeprowadzenia stosownych dowodów, nie wyłączając dowodu z opinii biegłego znawcy zagadnień organizacyjnych w zakładach gastronomicznych - konieczność wykonywania przez wnioskodawcę pracy w godzinach nadliczbowych może być, w tych warunkach, uznana za wynikającą z polecenia jego przełożonych w rozumieniu § 3 wspomnianego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 września 1974 r.

W każdym razie przepis art. 135 k.p. nie upoważnia zakładów pracy do stosowania takich rozwiązań organizacyjnych, które w samym swoim założeniu rodzą konieczność wykonywania pracy stale w godzinach nadliczbowych przez pracowników zajmujących kierownicze i inne samodzielne stanowiska. Pod rządami kodeksu pracy praca takich pracowników w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest również tylko wyjątkowo, "w razie konieczności" (art. 135 § 1 k.p.).

Należy zresztą zauważyć, że znaczna część roszczeń wnioskodawcy w niniejszej sprawie dotyczy okresu poprzedzającego wejście w życie przepisu art. 135 k.p.

Ponieważ Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wydając zaskarżony wyrok, wyszedł z odmiennych założeń, mogących mieć niekorzystny wpływ na sposób rozstrzygnięcia dochodzonych w niniejszej sprawie roszczeń pracownika o wynagrodzenie za jego pracę, należało - z mocy art. 277 k.p. w związku z art. 388 k.p.c. - orzec jak w sentencji.

OSNC 1976 r., Nr 10, poz. 223