Wyrok z dnia 2006-01-19 sygn. I OSK 777/05

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Andrzej Jurkiewicz, Sędziowie NSA Wojciech Chróścielewski (spr.), Tomasz Zbrojewski, Protokolant Tomasz Zieliński, po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2006r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej K. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 14 kwietnia 2005r. sygn. akt II SA/Lu 249/05 w sprawie ze skargi K. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie specjalnego zasiłku celowego 1. oddala skargę kasacyjną; 2. przyznaje adw. G. S. od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie – kwotę 219,60 zł (słownie: dwieście dziewiętnaście złoty i sześćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2005 r., sygn. akt II SA/Lu 249/05 oddalił skargę K. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] nr [...] w przedmiocie specjalnego zasiłku celowego. Wyrok ten został wydany w następujących okolicznościach sprawy. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w T. z dnia [...] odmawiająca przyznania stronie specjalnego zasiłku celowego w miesiącu grudniu 2004 r. W uzasadnieniu decyzji stwierdzono, iż mimo, że dochód rodziny wynosił 1512,64 zł w sytuacji, gdy kryterium dochodowe uprawniające rodzinę do otrzymywania pomocy wynosiło 948,00 zł organ pomocy społecznej w okresie 2000 – 2004 udzielał stronie w różnych formach pomoc finansowa – do 450 do 750 zł rocznie. Odmowa udzielenia specjalnego zasiłku celowego wynikała z braku środków finansowych GOPS. W skardze do Sądu K. P. zwracała uwagę na swą trudną sytuacje finansową i kwestionowała przypisywany jej dochód uzyskiwany z gospodarstwa rolnego, którego nie uprawia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w uzasadnieniu swego wyroku stwierdził, że stosownie do art. 41 ust. 1 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. nr 64, poz. 593 ze zm.) specjalny zasiłek celowy może być przyznany w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe uprawniające do uzyskiwania świadczeń. Jednak zgodnie z art. 2 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej organ w ramach posiadanych środków musi w pierwszej kolejności kierować te środki do osób całkowicie pozbawionych dochodów i osób o najniższych dochodach. Strona i jej rodzina objęta jest pomocą ze strony GOPS, przy czym nawet w 2004 r. taką pomoc otrzymała. Fakt, iż skarżąca nie uprawia gruntów nie ma znaczenia z punktu widzenia art. 8 ust. 9 ustawy – dochody z gospodarstwa wlicza się do łącznego dochodu rodziny.

W skardze kasacyjnej K. P. reprezentowana przez adwokata z urzędu zaskarżyła wyrok Sądu I instancji w całości zarzucając mu na zasadzie art. 174 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi:

- naruszenia prawa materialnego – art. 41 ust. 1 w zw. z art. 39 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej przez błędną wykładnię polegająca na przyjęciu, że skarżąca nie spełniła warunków do uzyskania prawa do specjalnego zasiłku celowego w miesiącu grudniu 2004 r.;

- naruszenie przepisów postępowania:

- art. 145 pkt 1 lit. c k.p.a. przez nieuwzględnienie przez Sąd skargi na decyzję organu II instancji mimo naruszenia przez organ przepisów postępowania administracyjnego: - art. 77, 80 w zw. z art. 7 k.p.a. przez nieuwzględnienie wszystkich okoliczności faktycznych sprawy; - art. 8 k.p.a. przez naruszenie zasady zaufania obywateli do organów państwa wyrażające się w odmiennym rozstrzyganiu spraw w analogicznych sytuacjach faktycznych, wydawanie niekonsekwentnych decyzji w stosunku do decyzji wcześniejszych, błędnej i arbitralnej wykładni przepisów prowadzącej do dowolności rozstrzygnięć.

Wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że w aktach organu I instancji znajduje kwestionariusz wywiadu środowiskowego, cz. IV, w którym zawarta jest adnotacja osoby przeprowadzającej wywiad, iż w miesiącu grudniu 2004 r należałoby przyznać stronie zasiłek w kwocie 350 zł na zakup opału, żywności oraz lekarstw.. Podobna adnotacja dotyczyła października 2004 r., kiedy to przyznano jej zasiłek w kwocie 100 zł. Odmowa przyznania takiego zasiłku zimą, w sytuacji, w której skarżąca zasiłki otrzymywała w miesiącach letnich wydaje się być nieuzasadniona. Błędy i uchybienia organów administracji w zakresie postępowania wyjaśniającego miały znaczący wpływ a wydanie wadliwego rozstrzygnięcia przez Sąd I instancji. Powołano się przy tym na wyrok NSA z 16 listopada 1999 r, II SA 7900/99 dotyczący decyzji uznaniowych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 174 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Naczelny Sąd Administracyjny jest związany podstawami skargi kasacyjnej, bowiem według art. 183 § 1 ustawy - p.p.s.a. rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod uwagę jedynie nieważność postępowania. Związanie NSA podstawami skargi kasacyjnej wymaga prawidłowego ich określenia w samej skardze. Oznacza to konieczność powołania konkretnych przepisów prawa, którym - zdaniem skarżącego - uchybił sąd, uzasadnienia zarzutu ich naruszenia, a w razie zgłoszenia zarzutu naruszenia prawa procesowego - wykazania dodatkowo, że to wytknięte uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Kasacja nieodpowiadająca tym wymaganiom, pozbawiona konstytuujących ją elementów treściowych uniemożliwia sądowi ocenę jej zasadności. Ze względu na wymagania stawiane skardze kasacyjnej, usprawiedliwione zasadą związania Naczelnego Sądu Administracyjnego jej podstawami sporządzenie skargi kasacyjnej jest obwarowane przymusem adwokacko - radcowskim (art. 175 § 1 - 3 p.p.s.a). Opiera się on na założeniu, że powierzenie tej czynności wykwalifikowanym prawnikom zapewni skardze odpowiedni poziom merytoryczny i formalny.

Podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty orzekania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w warunkach niekompletności materiału dowodowego nie znajdują w sprawie uzasadnienia. Dodać można, iż Sąd potraktował jako oczywistą omyłkę powołanie się w skardze kasacyjnej na nieistniejący przepis art. 145 pkt 1 lit. c k.p.a., zamiast na art 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. Jednak zarzut naruszenia przepisów postępowania jest całkowicie nietrafny. Organy administracji orzekały w sprawie w oparciu o znanie administracyjne. Ich obowiązkiem było wiec rozważenie obu wskazanych w art. 7 k.p.a. interesów – słusznego interesu skarżącego i interesu społecznego. Zgodnie z fundamentalnym dla interpretacji tego przepisu wyrokiem NSA z 20 czerwca 1981 r. (SA 820/81, ONSA 1981 z. 1, poz. 57 z glosą J. Łętowskiego OSP 1982, z. 1-2, poz. 22) przyjmuje się, że obowiązkiem organu załatwiającego sprawę w oparciu o uznanie administracyjne jest załatwienie sprawy zgodnie z żądaniem obywatela, o ile interes społeczny nie stoi temu na przeszkodzie, ani nie przekracza to możliwości organu wynikających z przyznanych mu uprawnień i środków. Można więc przyjąć, że z zasady tej wynika domniemanie pozytywnego załatwienia sprawy, od którego można odstąpić dopiero wówczas, gdy w uzasadnieniu decyzji wykaże się, że takie załatwienie sprawy kolidowałoby z interesem społecznym lub przekraczałoby możliwości organu. W rozpoznawanej sprawie Sąd I instancji wyczerpująco wykazał, dlaczego uznał poprawność przeprowadzonego przez organ administracji postępowania wyjaśniającego. Skarżąca od kilku lat korzysta ze wsparcia udzielanego jej przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, mimo, iż jej dochody przekraczają kryterium dochodowe określone u przepisach dotyczących pomocy społecznej. Okoliczność, że skarżąca nie uprawia swego gospodarstwa rolnego nie ma znaczenia z punktu widzenia art. 8 ust. 9 ustawy o pomocy społecznej. Trzeba bowiem przyjąć, iż dochód z gospodarstwa rolnego wyliczany jest jako wartość dochodu odpowiadająca powierzchni gospodarstwa z uwzględnieniem ha przeliczeniowych i kwoty dochodu ustalonej dla 1 ha przeliczeniowego niezależnie od faktycznej dochodowości konkretnego gospodarstwa – wyrok NSA z 28 grudnia 2000 r., I SA 1406/00, LEX nr 793441.

Podnoszona w skardze kasacyjnej okoliczność, iż pracownik socjalny proponował przyznanie skarżącej specjalnego zasiłku nie ma w sprawie żadnego znaczenia. Decyzje w sprawach z pomocy społecznej podejmuje bowiem nie ten pracownik ale organ administracji, którym jest Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, który uzależniony jest w swych rozstrzygnięciach przede wszystkim od rozmiarów posiadanych środków na pomoc społeczną. Jest faktem notoryjnym, iż środki te stale zostają zmniejszane, natomiast liczba podopiecznych Ośrodków zwiększa się. W tej sytuacji jest oczywiste, że szczupłość środków determinuje ich przyznawanie wyłącznie na najpilniejsze potrzeby.

Chybione są także zarzuty odnoszące się do naruszenia przepisów prawa materialnego – art. 39 ust. 1 i art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej przez błędną ich wykładnię. Abstrahując od tego, iż w praktyce nie zawierają one żadnego uzasadnienia, należy stwierdzić, że przepis art. 41 pkt 1 ustawy w sposób niemogący budzić wątpliwości przesądza o zupełnie wyjątkowym charakterze specjalnego zasiłku celowego. Może on być przyznany "w szczególnie uzasadnionych przypadkach", a wiec w sytuacjach zupełnie wyjątkowych, bowiem o możliwości jego przyznania nie decyduje dochód strony, a sytuacja życiowa, w której się ona znalazła. Nie można z tej formy pomocy społecznej wyprowadzać wniosku, iż przyznanie takiego zasiłku jest obowiązkiem organu – tak jak czyni się to w odniesieniu do osób spełniających kryterium dochodowe.

Z wyżej podniesionych względów na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej orzeczono na podstawie art. 250 p.p.s.a w zw. z § 19 i § 2 ust. 3 rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1348 ze zm.).