Wyrok z dnia 1975-03-19 sygn. III CRN 368/74

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 368/74

Wyrok z dnia 19 marca 1975 r.

Poddanie się dłużnika egzekucji w akcie notarialnym dotyczy świadczenia określonego zarówno co do przedmiotu, jak i co do podstawy prawnej. Jeżeli po podpisaniu aktu notarialnego strony zawarły dalszą umowę, na podstawie której dłużnik zobowiązał się do dalszych świadczeń na rzecz wierzyciela - to ten zwiększony obowiązek nie może być egzekwowany na podstawie aktu notarialnego. To samo dotyczy świadczeń zatajonych przez kontrahentów w akcie notarialnym.

Przewodniczący: sędzia J. Pietrzykowski. Sędziowie: S. Rudnicki (sprawozdawca), F. Wesely.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Dionizego S. i Janiny S. przeciwko Janowi B. i Stanisławie B. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 22.III.1974 r.

oddalił rewizję nadzwyczajną.

Uzasadnienie

Powodowie domagali się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego - zaopatrzonego w klauzulę wykonalności - aktu notarialnego z dnia 27.X.1970 r., nr (...) Państwowego Biura Notarialnego w B., twierdząc, że zobowiązanie, co do którego poddali się w tym akcie w stosunku do pozwanego rygorowi natychmiastowej egzekucji z art. 777 ust. 4 k.p.c. wygasło na skutek zapłaty długu.

Sąd Powiatowy ustalił, że powodowie kupili od pozwanych wyżej wymienionym aktem notarialnym zabudowaną nieruchomość położoną w W. za cenę 420.000 zł, że w akcie notarialnym cenę tę zaniżono określając ją na 300.000 zł i że z tytułu ceny kupna nieruchomości powodowie zapłacili pozwanym gotówkę:

1) przed zawarciem aktu notarialnego dnia 9.X.1970 r.

kwotę 50.000 zł

dnia 16.X.1970 r. kwotę 100.000 zł

dnia 27.X.1970 r. kwotę 38.000 zł

razem kwotę 188.000 zł

2) po zawarciu aktu notarialnego

dnia 26.XI.1970 r. kwotę 47.000 zł

dnia 7.I.1971 r. kwotę 10.000 zł

dnia 15.IV.1971 r. kwotę 10.000 zł

dnia 27.X.1971 r. kwotę 15.000 zł

razem kwotę 82.000 zł

3) powodowie przejęli dług pozwanych w PKO w kwocie 100.000 zł, tak że w chwili wyrokowania powodowie byli dłużni pozwanym z omawianego tytułu faktycznie 50.000 zł, o którą to kwotę pozwani wszczęli przeciwko powodom egzekucję opierając się na wymienionym akcie notarialnym.

Powodowie w toku procesu podnieśli ewentualny zarzut potrącenia od wymienionej ceny kupna odszkodowania za wady ukryte nabytego od pozwanych budynku. Sąd Powiatowy przyjmując, że nie zachodzą w sprawie przesłanki z art. 564 k.c., a nadto, że przyczyn pęknięcia budynku obecnie jeszcze określić nie można, a badanie tych skomplikowanych zagadnień przekracza ramy procesu, uznał zarzut za nieuzasadniony.

W konsekwencji Sąd Powiatowy w Bochni wyrokiem z dnia 17.XII.1973 r. powództwo oddalił.

W wyniku rewizji powodów Sąd Wojewódzki w Krakowie, wyrokiem z dnia 22.III.1973 r. wyżej wymieniony wyrok sądu I instancji zmienił, pozbawił wykonalności tytuł egzekucyjny, który stanowi akt notarialny sporządzony w dniu 27.X.1970 r. w Państwowym Biurze Notarialnym w B. nr rep. (...), zaopatrzony klauzulą wykonalności, i zarządził umorzenie egzekucji wszczętej w sprawie przez komornika Sądu Powiatowego w Bochni.

Sąd Wojewódzki stanął na stanowisku, że aczkolwiek cena kupna nieruchomości umówiona między stronami wynosi 420.000 zł, niemniej jednak w akcie notarialnym podano ją jedynie na 300.000 zł, a zatem tytuł wykonawczy w postaci aktu notarialnego, którego proces dotyczy, może zabezpieczać jedynie resztę ceny kupna w tym akcie uwidocznioną. Skoro zaś powodowie zapłacili pozwanym kwotę przekraczającą wymienioną w tym akcie notarialnym resztę ceny kupna, to żądanie pozwu jest uzasadnione.

Sąd Wojewódzki nie ustosunkował się natomiast do zarzutów rewizji powodów w zakresie potrącenia od ceny kupna odszkodowania za wady budynku, wychodząc z założenia, że ta kwestia w konkretnych warunkach stała się bezprzedmiotowa wobec uwzględnienia żądania powodów w całości.

Od tego wyroku Minister Sprawiedliwości wniósł rewizję nadzwyczajną, domagając się jego uchylenia oraz uchylenia poprzedzającego go wyroku Sądu Powiatowego i przekazania sprawy temuż sądowi do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W rewizji nadzwyczajnej reprezentowany jest pogląd, że przewidziany w art. 777 pkt 4 k.p.c. tytuł egzekucyjny obejmuje wszelkie zobowiązania dłużnika z tego samego stosunku prawnego, w związku z którym dłużnik poddał się w akcie notarialnym egzekucji co do zapłaty określonej sumy pieniężnej, chociażby wykraczały swoim zakresem poza treść oświadczeń woli zawartych w akcie. Jeżeli więc kontrahenci określili w akcie notarialnym cenę sprzedaży na 100.000 zł, a dłużnik poddał się co do jej zapłaty egzekucji, to akt notarialny stanowi tytuł egzekucyjny także co do przekraczającej tę kwotę sumy 50.000 zł, do której zapłaty zobowiązał się dłużnik poza aktem notarialnym, w późniejszej umowie, np. w zamian za dodatkowe świadczenia sprzedawcy.

Wbrew twierdzeniom rewizji nadzwyczajnej treść art. 777 pkt 4 k.p.c. nie upoważnia do takiej wykładni. Poddanie się dłużnika egzekucji w akcie notarialnym dotyczy świadczenia określonego zarówno co do przedmiotu (wysokości sumy pieniężnej, ilości rzeczy zamiennych lub indywidualnie oznaczonych), jak i co do podstawy prawnej.

Oznacza to, że dłużnik poddaje się egzekucji tylko co do tego, do czego zobowiązał się w akcie notarialnym, taka bowiem była wyrażona w tym akcie wola stron. Jeżeli po podpisaniu aktu notarialnego strony zawarły dalszą umowę, na podstawie której dłużnik zobowiązał się do dalszych świadczeń na rzecz wierzyciela - to ten zwiększony obowiązek nie może być egzekwowany na podstawie aktu notarialnego, gdyż akt ten nie obejmuje go. To samo dotyczy świadczeń zatajonych przez kontrahentów w akcie notarialnym. Sprawa przedstawia się więc podobnie, jak w wypadku innych tytułów egzekucyjnych, np. wyroku. Wyrok zasądzający z określonego stosunku prawnego określoną w nim kwotę stanowi tytuł wykonawczy tylko co do tej kwoty, chociażby zobowiązanie dłużnika przekraczało zasądzoną sumę pieniężną. Odmienna wykładnia prowadziłaby do wyników niemożliwych do przyjęcia, a mianowicie do tego, że wierzyciel mając tytuł egzekucyjny stwierdzający obowiązek zapłaty na jego rzecz określonej w nim sumy pieniężnej, mógłby ten tytuł realizować wielokrotnie.

Z tych przyczyn zarzut rażącego naruszenia prawa okazał się nieuzasadniony, Sąd Wojewódzki zastosował bowiem prawidłową wykładnię art. 777 pkt 4 k.p.c., która spowodowała bezprzedmiotowe rozważania na temat potrącenia należności powodów z tytułu wad budynku.

OSNC 1976 r., Nr 4, poz. 86