Wyrok z dnia 1975-03-21 sygn. II PR 309/74

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II PR 309/74

Wyrok z dnia 21 marca 1975 r.

Skazanie z art. 218 § 1 k.k. nie dowodzi, że szkoda została wyrządzona umyślnie. Nawet umyślne niedopełnienie obowiązku nadzoru nad mieniem powierzonym pracownikowi z obowiązkiem wyliczenia się nie jest równoznaczne z umyślnym wyrządzeniem szkody. Nie wyklucza to oczywiście możliwości ustalenia w procesie cywilnym, że pracownik wyrządził szkodę zakładowi pracy umyślnie.

Przewodniczący: sędzia S. Rejman (sprawozdawca). Sędziowie: M. Rafacz-Krzyżanowska, W. Formański.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Hurtowni Artykułów Metalowych i Elektrotechnicznych - Przedsiębiorstwo Państwowe w R. przeciwko Kazimierzowi K. i Julianowi K. o zapłatę na skutek rewizji pozwanego Juliana K. od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 23 sierpnia 1974 r.,

uchylił zaskarżony wyrok w stosunku do obu pozwanych w części uwzględniającej powództwo, jak również orzekającej o kosztach postępowania i opłatach sądowych, i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania rewizyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki zasądził na rzecz powodowego Przedsiębiorstwa solidarnie od obu pozwanych 122.248,39 zł, umorzył postępowanie co do kwoty 8.504 zł, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo.

Z uzasadnienia wyroku wynika, że pozwani przyjęli wspólną odpowiedzialność materialną za powierzone im mienie i że zobowiązali się w razie niedoboru pokryć go w częściach równych.

Remanent zdawczo-odbiorczy ujawnił braki, które - po skompensowaniu z nadwyżkami - biegły wyliczył na 111.219,77 zł. Sąd Wojewódzki przyjął wyliczenie biegłego za prawidłowe, przy czym doliczył do szkody marżę detaliczną. Ujawniony niedobór spowodował wszczęcie postępowania karnego w stosunku do obu pozwanych. W wyniku tego Kazimierz K. został prawomocnie skazany z mocy art. 218 § 1 k.k. na 2 lata pozbawienia wolności za to, że jako kierownik magazynu nie dopełnił obowiązku sprawdzenia ilości i gatunku towarów przyjmowanych i wydawanych z magazynu, dopuszczał do wydawania towarów pracowników fizycznych oraz wprowadzał się w czasie godzin pracy w stan nietrzeźwości, przez co doprowadził do powstania niedoboru towarowego o łącznej wartości 104.185,80 zł. Natomiast śledztwo w stosunku do Juliana K. zostało umorzone wobec braku dostatecznych dowodów winy.

Strona powodowa utrudniała pozwanym pracę przez to, że zabierała pracowników fizycznych do innych magazynów, i dlatego skompensowano nadwyżki z niedoborami. Za pozostałą część szkody pozwani ponoszą odpowiedzialność solidarną, ponieważ dopuścili się czynu niedozwolonego (art. 415 i 441 k.c.).

Gdyby jednak przyjąć, że postępowanie pozwanego Juliana K. nie wypełnia znamion czynu niedozwolonego, to przy uwzględnieniu mniejszego stopnia jego zawinienia odpowiadałby on tylko za 1/4 część szkody określonej w wyroku karnym, tj. za 26.046,45 zł - solidarnie z pozwanym Kazimierzem K., który odpowiadałby za całą szkodę, tj. za 104.185,80 zł. Natomiast za pozostałą część szkody w wysokości 18.062,59 zł (122.248,39 - 104.185,80) obaj pozwani odpowiadaliby po połowie.

Wyrok ten zaskarżył tylko pozwany Julian K., opierając rewizje na podstawach przewidzianych w art. 368 pkt 1, 3 i 4 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zaskarżony wyrok nie mógł być utrzymany w mocy. Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd Wojewódzki powinien mieć na uwadze przepisy kodeksu pracy - z uwagi na treść art. XVIII § 1 przep. wprow. k.p.

Przede wszystkim należy ustalić wysokość szkody, a więc rozważyć, czy - w okolicznościach konkretnej sprawy - skompensowanie nadwyżek i niedoboru jest uzasadnione, w rozmiarach, o jakich mowa w opinii biegłego. Sąd Wojewódzki zdaje się opinię tę podzielać, ale jeżeli tak, to powinien z kolei rozważyć, czy i ewentualnie w jakim zakresie zakład pracy przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, bo w tym zakresie pracownik nie ponosi odpowiedzialności (art. 117 § 1 i art. 127 k.p.).

Z materiału dowodowego oraz ustaleń Sądu wynika, że warunki pracy w magazynie były trudne, a stan zapasów i obrót towarowy stosunkowo duży.

Pozwani byli obowiązani do naprawienia szkody w pełnej wysokości. W stosunku jednak do skarżącego, którego odpowiedzialność kształtuje się na podstawie art. 124 i 125 k.p., należy rozważyć ewentualną możliwość obniżenia odszkodowania o jedną piątą, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności stopnia jego winy oraz stosunku do obowiązków pracowniczych. W tym zaś zakresie zachodzi potrzeba uzupełnienia postępowania dowodowego.

Wobec tego, że Sąd Wojewódzki zasądził kwotę 122.248,39 zł solidarnie od obu pozwanych, Sąd Najwyższy - mając na uwadze treść art. 384 k.p.c. - z urzędu rozpoznał sprawę także na rzecz drugiego pozwanego, mimo że nie zaskarżył on wyroku. Zachodzi bowiem konieczność dokładniejszego wyjaśnienia sprawy także w stosunku do pozwanego Kazimierza K.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku zdaje się wynikać, że Sąd uważa się za związany wysokością szkody ustalonej w wyroku skazującym z mocy art. 218 § 1 k.k. W związku z tym należy wyjaśnić, że prawomocne skazanie z art. 218 § 1 k.k. wiąże sąd w postępowaniu cywilnym (art. 11 k.p.c.) tylko co do tego, iż pozwany nie dopełnił obowiązku ochrony mienia społecznego, w wyniku czego powstał niedobór. Wysokość natomiast niedoboru - ustalona w sentencji takiego wyroku - nie wiąże sądu w postępowaniu cywilnym. Skazanie z art. 218 § 1 k.k. nie dowodzi też, że szkoda została wyrządzona umyślnie. Nawet umyślne niedopełnienie obowiązku nadzoru nad mieniem powierzonym pracownikowi z obowiązkiem wyliczenia się nie jest równoznaczne z umyślnym wyrządzeniem szkody. Nie wyklucza to oczywiście możliwości ustalenia w procesie cywilnym, że pracownik wyrządził szkodę zakładowi pracy umyślnie.

W odniesieniu do pozwanego Kazimierza K. należy podkreślić, że nie wchodzi w grę obniżenie przez sąd odszkodowania na podstawie art. 121 § 2 k.p. Jak bowiem wyjaśnił już Sąd Najwyższy wysokość odszkodowania z tytułu niedoboru w mieniu powierzonym z obowiązkiem wyliczenia się nie może być przez sąd obniżona na podstawie art. 121 § 2 w zw. z art. 127 k.p. w razie prawomocnego skazania osoby zobowiązanej do wyrównania niedoboru za rażące naruszenie obowiązków pracowniczych dotyczących chronienia tego mienia (orz. I PR 223/74). Picie alkoholu w czasie pracy przez pracownika materialnie odpowiedzialnego wyłącza z reguły możliwość obniżenia przez sąd wysokości odszkodowania (orz. I PR 232/74) (...).

Mając to wszystko na uwadze, orzeczono jak w sentencji wyroku (art. 388 § 1 k.p.c.).

OSNC 1975 r., Nr 12, poz. 178