Uchwała z dnia 1975-02-27 sygn. III PZ 2/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III PZ 2/75

Uchwała z dnia 27 lutego 1975 r.

Przewodniczący: sędzia M. Rafacz-Krzyżanowska. Sędziowie: Z. Stypułkowska, K. Zieliński (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, w sprawie z powództwa Kopalni Węgla Kamiennego w G. przeciwko Wilhelmowi D. o uchylenie obowiązku płacenia renty uzupełniającej, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym następującego zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Katowicach postanowieniem z dnia 14 listopada 1974 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy dopuszczalne jest zabezpieczenie powództwa z art. 907 § 2 k.c. o uchylenie lub obniżenie renty uzupełniającej, zasądzonej na rzecz uprawnionego w związku z utratą zdolności do pracy, przez zezwolenie zobowiązanemu na wstrzymanie wypłaty renty w całości lub w części do czasu prawomocnego zakończenia procesu, ewentualnie jakie inne skuteczne zabezpieczenie takiego powództwa jest dopuszczalne?",

postanowił udzielić następującej odpowiedzi:

Dopuszczalne jest zabezpieczenie powództwa o uchylenie lub obniżenie obowiązku płacenia renty uzupełniającej, zasądzonej prawomocnie na rzecz poszkodowanego w związku z utratą zdolności do pracy (art. 907 § 2 k.c.), przez wstrzymanie wypłaty renty w całości lub w części (art. 755 k.p.c.).

Uzasadnienie

Powodowa Kopalnia domagała się uchylenia obowiązku płacenia renty uzupełniającej zasądzonej na rzecz pozwanego wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 31.X.1968 r. i wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3.XII.1969 r. - od dnia 30.IX.1972 r. oraz zobowiązania pozwanego do zwrotu nadpłaconych kwot od daty wytoczenia powództwa, to jest od dnia 25.IX.1972 r., a ponadto złożyła wniosek o wydanie postanowienia zabezpieczającego powództwo przez wstrzymanie wypłaty renty od dnia 1.X.1972 r.

Prawomocnym już wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 31.I.1974 r. powództwo wzajemne Wilhelma D. o podwyższenie renty zostało oddalone. Sąd Wojewódzki uchylił natomiast wyrok Sądu Powiatowego uwzględniający częściowo powództwo powodowej Kopalni, która w związku z tym popierała wniosek o wydanie zarządzenia tymczasowego, wstrzymującego wypłatę zasądzonej na rzecz pozwanego orzeczeniami Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 31.X.1968 r. i Sądu Najwyższego z dnia 3.XII.1969 r. powyżej kwoty 545 zł miesięcznie.

Sąd Powiatowy, uwzględniając powyższy wniosek, zabezpieczył powództwo przez ograniczenie wypłaty renty wyrównawczej, zasądzonej wyrokiem Sądu Wojewódzkiego z dnia 31.X.1968 r. do kwoty 545 zł miesięcznie.

W związku z zażaleniem pozwanego Sąd Wojewódzki w Katowicach przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu budzące poważne wątpliwości zagadnienie prawne, wymienione w sentencji uchwały.

Wątpliwości Sądu Wojewódzkiego sprowadzają się do stwierdzenia, że roszczenie powodowej Kopalni jest roszczeniem pieniężnym, sposoby zaś zabezpieczenia takich roszczeń wylicza wyczerpująco art. 747 k.p.c., który nie przewiduje zabezpieczenia przez zezwolenie zobowiązanemu na wstrzymanie się z uiszczeniem świadczenia. Sąd Wojewódzki nadmienił, że wstrzymanie wypłaty renty uzupełniającej zmierza w istocie do zajęcia zasądzonej na rzecz poszkodowanego renty, z której egzekucja z mocy art. 833 § 2 k.p.c. jest wyłączona, a w takim razie wydanie omawianego zarządzenia zabezpieczającego pozostawałoby w sprzeczności z art. 750 k.p.c., stanowiącym, że zabezpieczenie nie może obejmować rzeczy i praw, z których egzekucja jest wyłączona.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przez roszczenie pieniężne, o którym mowa w art. 747 k.p.c., należy rozumieć roszczenie, w którym wierzyciel dochodzi od dłużnika zapłaty konkretnej sumy pieniężnej. Zarządzenie zabezpieczające ma przy tego rodzaju roszczeniach umożliwić wierzycielowi zaspokojenie z zajętych w drodze zabezpieczenia ruchomości, wynagrodzenia za pracę albo wierzytelności lub innego prawa po uzyskaniu tytułu egzekucyjnego. Z tej przyczyny zabezpieczenie roszczeń pieniężnych nie może obejmować rzeczy i praw, z których egzekucja jest wyłączona (art. 750 k.p.c.), gdyż cel zabezpieczenia nie mógłby w ten sposób być osiągnięty. Wierzyciel bowiem nie mógłby - mimo zajęcia - zaspokoić się z rzeczy i praw, z których nie może prowadzić egzekucji.

Roszczenie o uchylenie lub o obniżenie obowiązku płacenia renty zasądzonej przez sąd albo ustalonej umową w związku z utratą zdolności do pracy ma wprawdzie charakter majątkowy, ale nie jest roszczeniem pieniężnym w rozumieniu art. 747 k.p.c., w którym wierzyciel żąda zasądzenia na jego rzecz sumy pieniężnej.

Przepis art. 750 k.p.c., ustanawiający zakaz obejmowania zabezpieczeniem rzeczy i praw, z których egzekucja jest wyłączona, jako zamieszczony w tytule o zabezpieczeniu roszczeń pieniężnych ma zastosowanie przy wydawaniu zarządzeń tymczasowych dotyczących zabezpieczenia tylko tych roszczeń. Brak odpowiedniego przepisu w tytule obejmującym "inne wypadki zabezpieczenia" sprawia, że ograniczenie z art. 750 k.p.c. nie dotyczy zarządzeń tymczasowych wydawanych w celu zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych, określonych w art. 755 k.p.c.; ten ostatni przepis upoważnia sąd do wyboru takiego zarządzenia, jakie stosownie do okoliczności uzna za potrzebne. Zabezpieczenie tych roszczeń może zatem obejmować także rzeczy i prawa, z których egzekucja jest niedopuszczalna.

Dopuszczalne jest zatem zabezpieczenie powództwa o uchylenie lub obniżenie obowiązku płacenia renty uzupełniającej, zasądzonej prawomocnie na rzecz poszkodowanego w związku z utratą zdolności do pracy, przez wstrzymanie wypłaty renty w całości lub w części.

Z tych względów Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi ujętej w uchwale.

OSNC 1975 r., Nr 10-11, poz. 146