Wyrok z dnia 2008-05-27 sygn. I SA/Wa 346/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Tarnowska Asesor WSA Mirosław Gdesz Asesor WSA Agnieszka Miernik (spr.) Protokolant Katarzyna Krynicka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 maja 2008 r. sprawy ze skargi J. T. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] grudnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie usług opiekuńczych oddala skargę.

Uzasadnienie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia [...] grudnia 2007 r. nr [...], po rozpatrzeniu odwołania J. T., utrzymało w mocy decyzję Prezydenta. W. z dnia [...] października 2007 r. nr [...] zmieniającą w części decyzję Prezydenta W. z dnia [...] grudnia 2006 r. nr [...] przyznającą J. T. pomoc w formie usług opiekuńczych w wymiarze 28 godzin miesięcznie za 20% odpłatnością - w ten sposób, że od 1 października 2007 r. wymiar godzin opiekuńczych wynosi 10 godzin miesięcznie tj. 2 godziny dziennie przez 1 dzień w tygodniu i od 1 października 2007 r. do dnia 31 grudnia 2007 r. odpłatność za usługi opiekuńcze wynosi 100%.

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji podano, że odpłatność za usługi opiekuńcze przyznane J. T. decyzją z dnia [...] grudnia 2006 r. nr [...] naliczono w oparciu o jej bieżący dochód, na który składała się renta J. T. w wysokości [...] zł, emerytura matki, z którą prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, w wysokości [...] zł oraz pomoc finansowa od siostry J. T. przebywającej za granicą w wysokości [...] zł. Łącznie dochód miesięczny wyniósł [...] zł.

W oświadczeniu majątkowym z dnia [...] września 2007 r. J. T. ujawniła, że posiada własne zasoby finansowe w wysokości [...] zł.

W związku z powyższym organ pierwszej instancji, działając na podstawie art. 106 ust. 5 w zw. z art. 8, art. 50 ust. 1-6, art. 96 ust. 1-2 i ust. 4, art. 110 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.) oraz uchwały Nr XXXVII/843/2004 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 16 września 2004 r. w sprawie szczególnych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze oraz zasad zwrotu wydatków za świadczenia z pomocy społecznej realizowane przez m.st. Warszawę w zakresie zadań własnych gminy, decyzją z dnia [...] października 2007 r. nr [...] dokonał zmiany w części własnej decyzji z dnia [...] grudnia 2006 r. zmniejszając wymiar godzin opiekuńczych do 10 godzin miesięcznie tj. 2 godziny dziennie przez 1 dzień w tygodniu i ustalając odpłatność za usługi opiekuńcze w wysokości 100%. Organ podał, że wymiar godzin opiekuńczych został zmniejszony zgodnie wnioskiem strony z dnia [...] września 2007 r. zgłoszonym podczas wywiadu środowiskowego.

Uzasadniając swoje stanowisko organ pierwszej instancji wyjaśnił, że stan zdrowia J. T. uzasadnia przyznanie pomocy w formie usług opiekuńczych, jednakże, mając na uwadze treść przepisów art. 2 ust. 1 i art. 12 ustawy o pomocy społecznej, ze względu na posiadanie przez stronę znacznych zasobów finansowych, organ pierwszej instancji postanowił zmienić decyzję w zakresie odpłatności i ustalić odpłatność w pełnej wysokości usług opiekuńczych.

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła w przewidzianym prawem terminie J. T. podnosząc, że nie jest w stanie ponosić 100% odpłatności za usługi opiekuńcze, ponieważ zasoby finansowe, które posiada, o których mowa w decyzji, są przeznaczone na zakup mieszkania. Ponadto wskazała, że jej zły stan zdrowia wymaga ponoszenia dużych wydatków na leczenie.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W., w wyniku rozpoznania odwołania, wskazało, że w sprawie bez wątpienia zaistniały okoliczności, o których mowa w art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej. Fakt posiadania przez skarżącą własnych zasobów finansowych w wysokości [...] zł jest, jak wynika z akt sprawy bezsporny i nie jest kwestionowany przez odwołującą się. W tej sytuacji organ odwoławczy zgodził się ze stanowiskiem Prezydenta W., że w świetle przepisu art. 12 ustawy o pomocy społecznej, należało zmienić decyzję przyznającą pomoc społeczną w formie usług opiekuńczych co do odpłatności za nie i decyzją z dnia [...] grudnia 2007 r. nr [...] utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

Skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] grudnia 2007 r. nr [...] do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniosła J. T. W skardze wskazała, że organy orzekające nie wyjaśniły sprawy w dostateczny sposób, a fakt posiadania oszczędności nie został rozważony w kontekście całej sytuacji materialnej, zdrowotnej i rodzinnej. Skarżąca wskazała, że oszczędności są jej jedynym majątkiem, zabezpieczeniem sytuacji życiowej także jej matki. Środki te pochodzą ze sprzedaży mieszkania, w którym nie mogła mieszkać nadal z chorą matką, i były przeznaczone na zakup mieszkania w budynku z windą. Jednakże zmiana sytuacji na rynku nieruchomości uniemożliwiła realizację tych planów, a obecnie te oszczędności są przeznaczane na bieżące życie. Skarżąca wskazała również, że obecnie posiada środki finansowe w wysokości [...] zł zgromadzone na rachunku funduszu inwestycyjnego i [...] zł na rachunku oszczędnościowym. Skarżąca podała, że obecnie mieszka z matką w mieszkaniu siostry i ze względu na stan zdrowia matki stara się o przyznanie lokalu komunalnego. W ocenie skarżącej posiadane oszczędności są majątkiem koniecznym do zapewnienia utrzymania i zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych i nie powinno to przesądzać o odmowie przyznanych ulg i zwolnień od opłat. Skarżąca zarzuciła, że organ odwoławczy nie wziął pod uwagę wysokości wydatków, jakie skarżąca musi ponosić w związku z utrzymaniem siebie i matki, ich sytuacji zdrowotnej (od [...] stycznia 2008 r. zaliczona została do wyższego - umiarkowanego stopnia niepełnosprawności) i samotności. Do skargi skarżąca załączyła dowody ponoszenia opłat na utrzymanie mieszkania i wskazujące na sytuację zdrowotną skarżącej.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. wniosło o jej oddalenie podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu.

Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie (art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Sąd uwzględnia skargę i uchyla zaskarżoną decyzję lub postanowienie, stwierdza nieważność lub wydanie z naruszeniem prawa tego rozstrzygnięcia jedynie wówczas, gdy uzna, że w sprawie istnieją przesłanki określone w art. 145 § 1 powołanej ustawy. W sprawie niniejszej nie stwierdzono wskazanych w tym przepisie przesłanek uzasadniających uwzględnienie skargi.

Oceniając we wskazanym wyżej zakresie zaskarżoną decyzję w świetle materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, po rozważeniu podniesionych przez skarżącą zarzutów Sąd uznał, że nie dają one podstaw do podważenia legalności zaskarżonej decyzji i decyzji utrzymanej nią w mocy, bowiem oba rozstrzygnięcia nie naruszają prawa w stopniu uzasadniającym ich uchylenie.

Zgodnie z art. 106 ust. 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.), który stanowił podstawę działania organów orzekających w sprawie, decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony bez jej zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także można zmienić lub uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11, 12 i 107 ust 5.

Z treści zaś art. 12 ustawy o pomocy społecznej wynika, że w przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji między udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania świadczenia. Przepis ten zwraca uwagę na subsydiarną funkcję pomocy społecznej. Pomoc ta nie powinna być udzielana, jeżeli osoba lub rodzina jest w stanie samodzielnie przezwyciężyć trudną sytuację życiową. Możliwość samodzielnego pokonania sytuacji kryzysowych zależy zwykle od posiadania odpowiednich środków finansowych, a ich brak jest powodem nieszczęść i skłania do zwracania się o pomoc do instytucji publicznych. Przyznanie pomocy społecznej w zdecydowanej większości przypadków uzależnione jest od sytuacji majątkowej potencjalnego świadczeniobiorcy, w szczególności zaś od jego dochodów. Starając się o przyznanie wsparcia, należy złożyć stosowne oświadczenia i zaświadczenia dokumentujące stan dochodów (zob. art. 8). Zamożność nie może być powodem pozostawienia ich bez pomocy i opieki, zwłaszcza wobec unormowania zasad odpłatnego udzielania pomocy i zwrotu świadczeń (komentarz do art. 12 ustawy o pomocy społecznej, I. Sierpowska, System Informacji Prawnej Lex, ABC 2007).

Korzystanie z uprawnienia określonego w niniejszym przepisie oceniane jest w ramach uznania administracyjnego. Ustawa o pomocy społecznej w art. 12 wprowadza pewien punkt odniesienia, wskazując jakiego typu (rozmiaru) zasoby majątkowe winny być brane pod uwagę. Przesłanki określone w art. 12 ustawy o pomocy społecznej uprawniają organ do wszczęcia postępowania w celu zmiany bądź uchylenia decyzji. Mimo że są to działania fakultatywne, organ powinien je podejmować, mając zwłaszcza na uwadze ograniczone środki przyznane na pomoc społeczną oraz osoby, którym odmówiono wsparcia, udzielając go tym, którzy nie potrafią go właściwie spożytkować lub posiadają znaczne zasoby finansowe.

Mając powyższe na uwadze, wskazać należy, że w rozpoznawanej sprawie organy orzekające prawidłowo ustaliły stan faktyczny sprawy. Zmiana decyzji została poprzedzona postępowaniem wyjaśniającym przyczyny weryfikacji oraz ustaleniem aktualnej sytuacji skarżącej. W wyniku rodzinnego wywiadu środowiskowego (oświadczenia skarżącej) organy ustaliły różnicę w sytuacji dochodowej deklarowanej wcześniej przez skarżącą i sytuacji majątkowej skarżącej. Organy prawidłowo oceniły sytuację majątkową skarżącej - mimo znacznych zasobów majątkowych zgromadzonych przez skarżącą, nie pozostawiono skarżącej bez pomocy i opieki i właściwie zastosowano w tej sytuacji zasadę odpłatnego udzielania pomocy. W ocenie Sądu, organy nie przekroczyły granic uznania administracyjnego, gdyż właśnie ze względu na stan zdrowia skarżącej i fakt, że opiekuje się matką, nie odmówiono udzielenia pomocy w ogóle. W ocenie Sądu, fakt posiadanych znacznych środków pieniężnych przez beneficjenta pomocy społecznej jest właśnie tą okolicznością, która stanowi przesłankę ustalenie pełnej odpłatności przez organy ustalające warunki udzielania świadczeń z pomocy społecznej. Zgodzić się należy z organami, że posiadane przez skarżącą środki finansowe wskazują, że skarżąca jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując także własne zasoby majątkowe. Sytuacja na rynku nieruchomości, która niekorzystnie wpłynęła na sytuację majątkową skarżącej i indywidualne decyzje skarżącej co do zarządzania własnym majątkiem, w ocenie Sądu, nie mogą być tymi okolicznościami, które obligują organ do stosowania ulg przy udzielaniu świadczeń z pomocy społecznej.

Dodać należy, że ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, na podstawie której wydano zaskarżone decyzje, w art. 2 i 3 stanowi, że jest to instytucja mająca na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Osoby ubiegające się o przyznanie im świadczenia z pomocy społecznej muszą liczyć się z tym, że nie każdy ich wniosek i nie w pełnym zakresie zostanie automatycznie uwzględniony, bowiem rodzaj, forma i rozmiar świadczenia muszą być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy.

Z powyższych względów nie można postawić organom zarzutu, że powierzchownie rozpatrzyły sprawę i nierzetelnie uzasadniły swoje rozstrzygnięcia, co mogłoby prowadzić do przekroczenia granicy uznania administracyjnego. To z kolei prowadzi do wniosku, iż zarówno ta decyzja jak i decyzja organu drugiej instancji nie naruszyły prawa.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd - z mocy przepisu art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) - orzekł jak w sentencji.