Wyrok z dnia 2008-08-28 sygn. I OSK 1416/07

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek Sędziowie NSA Jolanta Rajewska NSA Tomasz Zbrojewski (spr.) Protokolant Edyta Pawlak po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2008 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej S. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 lutego 2007 r. sygn. akt I SA/Wa 43/07 w sprawie ze skargi S. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie specjalnego zasiłku celowego oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 15 lutego 2007 r., o sygn. akt I SA/Wa 43/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę S. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] w przedmiocie specjalnego zasiłku celowego.

W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji przytoczył następujące okoliczności faktyczne i prawne:

Decyzją z dnia [...]. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W., po rozpatrzeniu odwołania S. W. od decyzji Prezydenta [...] W. z dnia [...] o odmowie przyznania pomocy w formie specjalnego zasiłku celowego na zakup leków, utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Jak wynika z uzasadnienia decyzji, w dniu [...] S. W. wystąpił z wnioskiem o przyznanie pomocy finansowej na zakup leków. Decyzją z dnia [...] Prezydent [...] W. odmówił przyznania pomocy w formie specjalnego zasiłku celowego na zakup leków. Organ I instancji wykazał, iż wnioskodawca uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, a nadto odmawia współpracy z pracownikami socjalnymi Ośrodka Pomocy Społecznej Dzielnicy W. - [...]. Brak współdziałania ze strony wnioskodawcy w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej stanowi zaś podstawę do odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia. Dodatkowo organ podniósł, iż ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że leki zostały zakupione przez żonę wnioskodawcy, a fakt ten został potwierdzony przez skarżącego. Organ I instancji wyjaśnił także, że od dnia [...] wnioskodawca dysponował dochodem w wysokości [...] złotych, który mógł przeznaczyć na zakup leków.

W złożonym odwołaniu S. W. zakwestionował zasadność rozstrzygnięcia organu I instancji, wskazując, iż nie utrudniał przeprowadzenia aktualizacji wywiadu środowiskowego, a terminy jego przeprowadzenia próbował uzgodnić.

W uzasadnieniu decyzji z dnia [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. wyjaśniło, że według art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Ustawa nakłada przy tym na organ orzekający w sprawach z zakresu pomocy społecznej obowiązek brania pod uwagę tego, czy osoby i rodziny ubiegające się o pomoc społeczną współdziałają w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Brak współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej może bowiem stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia z pomocy społecznej. Uniemożliwienie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego czy dokonania jego aktualizacji, jak to miało miejsce w przypadku skarżącego, bez wątpienia świadczy o braku współdziałania w rozwiązywaniu jego trudnej sytuacji życiowej. O braku współdziałania skarżącego świadczy też brak aktywności w poszukiwaniu zatrudnienia, gdyż skarżący nie korzysta z pomocy Klubu Pracy. Kolegium wskazało również, że pomoc społeczna nie przysługuje tym, którzy mają własne środki na utrzymanie, a - jak zostało wykazane - skarżący dysponował dochodem w wysokości [...] złotych.

Reasumując Kolegium uznało, że organ I instancji dokonał właściwych ustaleń pod względem merytorycznym i prawidłowo wykazał istnienie przesłanek uzasadniających odmowę przyznania wnioskowanej pomocy, zasadnie wykazując brak współdziałania w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej skarżącego.

W skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie S. W. podniósł, że organ odwoławczy nie dołożył staranności w ustaleniu faktów. Wyjaśnił, że próbował ustalić termin aktualizacji rodzinnego wywiadu środowiskowego z pracownikami Ośrodka Pomocy Społecznej, nie zgodził się z zarzutem braku aktywności w poszukiwaniu zatrudnienia. Ponadto zarzucił organom orzekającym pomijanie okoliczności, iż pozbawiany jest przez małżonkę podstawowych potrzeb życiowych i bytowych.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. wniosło o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Oddalając skargę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, iż zarzuty podniesione przez skarżącego nie dają, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, podstaw do podważenia legalności zaskarżonej decyzji ani decyzji ją poprzedzającej.

Podkreślając, iż pomoc społeczna ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, Sąd I instancji zauważył, że osoby ubiegające się o przyznanie im świadczenia z pomocy społecznej muszą liczyć się z tym, iż nie każdy ich wniosek zostanie automatycznie uwzględniony, bowiem rodzaj, forma i rozmiar świadczenia muszą być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy.

Przepisy ustawy o pomocy społecznej w sposób jednoznaczny regulują tryb ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej. Decyzję w sprawie przyznania świadczenia wydaje się po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, który ma na celu ustalenie sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób i rodzin. Pracownik socjalny przeprowadzający rodzinny wywiad środowiskowy może domagać się od ubiegającej się o pomoc osoby lub rodziny złożenia oświadczenia o dochodach i stanie majątkowym. Odmowa złożenia oświadczenia jest podstawą wydania decyzji o odmowie przyznania świadczenia. Również brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej może stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.

W ocenie Sądu I instancji odmowa przyznania skarżącemu specjalnego zasiłku celowego została wyczerpująco uzasadniona w zaskarżonej decyzji. Organy orzekające wyjaśniły skarżącemu skutki prawne braku współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, wskazując, że może to stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia. W aktach sprawy znajduje się kwestionariusz aktualizacji wywiadu przeprowadzonego w dniu [...] w mieszkaniu skarżącego oraz pisma załączone do niego: uzupełnienie wywiadu sporządzone przez S. W. i notatka sporządzona przez pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej W. - [...]. Z dokumentów tych wynika, że S. W. udzielił informacji dotyczących jego sytuacji życiowej wyłącznie w formie pisemnej i za pomocą gestów, mimo że taki sposób udzielenia odpowiedzi nie był uzasadniony.

Sąd zwrócił także również uwagę, iż wniosek skarżącego o pomoc finansową dotyczył środków na zakup leków. Tymczasem jak wynika z kwestionariusza aktualizacji wywiadu, leki te zostały wykupione przez żonę skarżącego. Powyższe dało podstawę do stwierdzenia, że niezbędna potrzeba bytowa w tym zakresie została już zaspokojona.

Konkludując Sąd I instancji stwierdził, iż stosownie do art. 41 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej specjalny zasiłek celowy jest przyznawany w drodze decyzji uznaniowej, zatem jeżeli decyzja w tej materii została wydana prawidłowo w ramach uznania administracyjnego, Sąd nie ma podstaw prawnych do kwestionowania jej legalności. Sąd uznał również, iż postawa skarżącego nie wskazuje na chęć współdziałania w rozwiązywaniu jego trudnej sytuacji życiowej, mimo że taki obowiązek, w myśl art. 4 ustawy o pomocy społecznej, spoczywa na beneficjentach pomocy społecznej. Z powyższych względów nie można postawić organowi zarzutu powierzchownego rozpatrzenia sprawy i nierzetelnego uzasadnienia rozstrzygnięcia, co mogłoby prowadzić do przekroczenia granicy uznania administracyjnego.

W skardze kasacyjnej S. W., reprezentowany przez pełnomocnika w osobie adwokata, podniósł zarzuty:

1) naruszenia prawa materialnego, tj.:

a) art. 4 ustawy o pomocy społecznej poprzez błędną jego wykładnię, polegającą na uznaniu, że skarżący nie współdziałał w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej;

b) art. 41 ustawy o pomocy społecznej poprzez błędne zastosowanie, polegające na przyjęciu, iż na decyzję o przyznaniu specjalnego zasiłku celowego ma wpływ wysokość dochodu;

2) naruszenia przepisów postępowania, tj.:

a) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. poprzez uznanie, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. nie naruszyło przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik postępowania;

b) art. 134 § 1 p.p.s.a. poprzez niewyjście przy kontroli decyzji administracyjnej poza zarzuty skargi.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, iż zgodnie z art. 4 ustawy o pomocy społecznej osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej obowiązane są do współdziałania w rozwiązywaniu swojej trudnej sytuacji życiowej. Skarżący współdziałał w rozwiązywaniu tej sytuacji udzielając odpowiednich informacji. Sąd I instancji w sposób nieuzasadniony uznał, iż skarżący udzielając informacji pisemnie i za pomocą gestów nie spełnił ciążącego na nim obowiązku współdziałania. Tym samym doszło do naruszenia art. 4 ustawy o pomocy społecznej. W aktach sprawy znajduje się pismo, z którego wynika, iż skarżący wyznaczył pracownikom Ośrodka Pomocy Społecznej terminy wizyt w celu aktualizacji wywiadu, nie można zatem postawić zarzutu niewspółdziałania. Skarżący podniósł także, iż Sąd I instancji błędnie uznał, że fakt zakupienia leków przez żonę skarżącego oznacza, iż potrzeba bytowa została zaspokojona, gdyż o zaspokojeniu można mówić w sytuacji, gdyby leki zostały wykupione i przekazane skarżącemu. Ponadto Wojewódzki Sąd Administracyjny nie dostrzegł, iż organ odwoławczy argumentując odmowę przyznania świadczenia wysokością dochodów naruszył art. 41 ustawy o pomocy społecznej, który nie uzależnia świadczenia od wysokości dochodów. W ocenie skarżącego, decyzja organu odwoławczego została wydana z naruszeniem art. 8, art. 10 § 1, art. 77 i art. 107 § 3 kpa, gdyż organ nie zapewnił stronie czynnego udziału w postępowaniu, nie zebrał w sposób wyczerpujący dowodów, a uzasadnienie decyzji sprowadza się do przytoczenia przepisów prawa. Sąd I instancji nie wyszedł jednak poza zarzuty skargi i nie dostrzegł powyższych uchybień, czym naruszył art. 134 § 1 p.p.s.a.

W związku z podniesionymi zarzutami, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wraz z podatkiem VAT.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Stosownie do art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), zwanej dalej p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. Rozpoznanie sprawy w granicach skargi kasacyjnej ogranicza zatem zakres rozstrzygania i zobowiązuje wyłącznie do oceny zarzutów w niej zawartych. Tym samym Naczelny Sąd Administracyjny nie jest uprawniony do samodzielnego dokonywania konkretyzacji zarzutów skargi kasacyjnej, jak również brania pod uwagę innych uchybień, aniżeli wskazane przez wnoszącego skargę kasacyjną.

Rozpoznawana skarga kasacyjna zawiera zarówno zarzuty naruszenia przepisów postępowania, jak też przepisów prawa materialnego. W takiej sytuacji obowiązkiem Naczelnego Sądu Administracyjnego jest rozpoznanie w pierwszej kolejności zarzutu naruszenia norm proceduralnych.

W ramach podstawy kasacyjnej, o której mowa w art. 174 pkt 2 p.p.s.a. podniesiono zarzut naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) oraz art.134 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 8, art. 10 § 1, art. 77 i art. 107 § 3 kpa.

Analiza zarzutów naruszenia przepisów procesowych prowadzi jednakże do wniosku, iż nie mogą one spowodować rezultatu w postaci uwzględnienia skargi kasacyjnej. Zarzuty naruszenia art. 8 i art. 10 kpa nie zostały w żaden sposób uzasadnione. Nie można zaaprobować sytuacji, w której autor skargi kasacyjnej ogranicza się do zacytowania tez orzeczeń sądów administracyjnych bez odniesienia się do okoliczności rozpoznawanej sprawy. Również stawiając zarzut naruszenia art. 77 § 1 kpa autor skargi kasacyjnej nie podjął próby wykazania, na jakiej podstawie opiera swe twierdzenie, iż dowody w sprawie nie zostały zebrane w sposób wyczerpujący ani w jaki sposób powyższe naruszenia mogły mieć jakikolwiek wpływ na treść rozstrzygnięcia, czego wymaga art. 174 pkt 2 p.p.s.a.

Tymczasem związanie Naczelnego Sądu Administracyjnego podstawami skargi kasacyjnej wymaga ich prawidłowego określenia w samej skardze, uzasadnienia zarzutu ich naruszenia, a w razie zgłoszenia zarzutu naruszenia prawa procesowego - wykazania dodatkowo, że to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Skoro zatem rozpoznawana skarga kasacyjna nie precyzuje, w czym jej autor dopatruje się naruszenia wskazanych przepisów postępowania zarzuty te z przyczyn wyżej wskazanych nie mogą podlegać ocenie Sądu.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w związku z art. 107 § 3 kpa, należy stwierdzić, iż nie jest on uzasadniony. Podzielić należy bowiem pogląd Sądu I instancji, iż odmowa przyznania specjalnego zasiłku celowego została w sposób wyczerpujący uzasadniona, gdyż organy administracji wyjaśniły stronie skutki braku współpracy w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, która sprowadzała się do zaniechania aktywnego poszukiwania zatrudnienia (rezygnacja z korzystania z ofert Klubu Pracy) oraz utrudniania przeprowadzania wywiadów środowiskowych.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego tj. art. 4 i art. 41 ustawy o pomocy społecznej, uznać należy, iż także nie zasługują one na uwzględnienie, a ponadto ich konstrukcja nie do końca może być uznana za prawidłową. Powoływany art. 41 ustawy o pomocy społecznej składa się bowiem z kilku jednostek redakcyjnych, z których tylko jedna zawiera przepis stanowiący podstawę prawną dla skarżonego rozstrzygnięcia. Prawidłowo sporządzona skarga kasacyjna winna tak formułować stawiane zarzuty, aby rozpoznający ją sąd nie miał wątpliwości co do treści przepisu, którego błędna wykładnia lub niewłaściwe zastosowanie jest przedmiotem skargi. Naczelny Sąd Administracyjny, rozpoznając skargę kasacyjną, uznał jednak za stosowne odnieść się do tak postawionych zarzutów.

Stosownie do art. 41 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U.Nr 64, poz. 593 z późn. zm.) w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi.

W pierwszej kolejności wyjaśnienia wymaga, iż istota formy pomocy, o jakiej mowa w treści powyższego przepisu sprowadza się do przyznania świadczenia w sytuacji, której można przypisać charakter nadzwyczajny, szczególnie uzasadniony. W literaturze przedmiotu zwraca się uwagę, iż szczególnie uzasadniony przypadek to taka sytuacja życiowa osoby lub rodziny, która ponad wszelką wątpliwość, bez konieczności wnikliwych zabiegów interpretacyjnych istniejącego stanu rzeczy, pozwala stwierdzić, że aż tak drastyczne, tak dotkliwe w skutkach i tak daleko ingerujące w plany życiowe zdarzenia nie należą do zdarzeń codziennych ani nawet do zdarzeń nadzwyczajnych. Są to zdarzenia występujące zupełnie okazjonalnie, wymagające wielu niefortunnych zbiegów wydarzeń, wykraczające poza możliwości ludzkiej zapobiegliwości ( W. Maciejko, P. Zaborniak. Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz. Warszawa 2008, s. 202).

Zawężenie możliwości przyznawania specjalnego zasiłku celowego do przypadków o szczególnym charakterze wiąże się z faktem, iż ustawodawca nie uzależnił przyznania tego świadczenia od kryterium dochodowego, jak to ma miejsce w przypadku zwykłych zasiłków celowych, uregulowanych w art. 39 ustawy o pomocy społecznej. Konsekwencją powyższego był zaś oparcie przyznania świadczenia na uznaniu administracyjnym.

Zatem już sam, nadany treścią ustawy, charakter świadczenia, o którego przyznanie wystąpił S. W., nakazuje wątpić na tle przyjętych okoliczności faktycznych, czy wskazany przez skarżącego we wniosku cel, na który przeznaczone mają zostać środki z pomocy społecznej, usprawiedliwia zastosowanie art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej.

Otóż, jak wynika z akt sprawy, S. W. wystąpił o przyznanie specjalnego zasiłku celowego na zakup leków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, w kontekście cytowanego przepisu uprawnione jest twierdzenie, iż sytuacja skarżącego nie stanowi szczególnie uzasadnionego przypadku, który dawałby podstawę do przyznania świadczenia w formie specjalnego zasiłku celowego.

Z akt sprawy wynika, że S. W. zamieszkuje wspólnie z żoną oraz trojgiem dzieci. W toku postępowania ustalono, iż skarżący odmawia łożenia na utrzymanie rodziny i utrudnia jej prawidłowe funkcjonowanie. Akta administracyjne dowodzą jednak, iż podstawowe potrzeby życiowe skarżącego, w tym zakup niezbędnych lekarstw, podlegają zaspokojeniu. Recepty wystawiane na nazwisko skarżącego są bowiem realizowane przez żonę skarżącego, co znajduje potwierdzenie w oświadczeniach zainteresowanych osób. W świetle powyższego nie sposób zatem przyjąć, że sytuacja S. W. uniemożliwia mu leczenie poprzez brak możliwości wykupienia przepisanych mu lekarstw. Przeciwnie, uzasadnione jest twierdzenie, iż to postawa skarżącego powoduje, że kwestia wydatków na nabycie lekarstw jest przedmiotem postępowania administracyjnego, w którą angażowane są ośrodki pomocy społecznej. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika bowiem, iż skarżący pozostawia w ośrodku pomocy społecznej recepty, żądając ich realizacji. Następnie, organ administracji recepty te przekazuje żonie skarżącego, która zobowiązuje się do ich wykupienia i przekazania stronie. Taki sposób działania skarżącego, wynikający z podtrzymywaniem nieprawidłowych relacji w rodzinie, nie może zasługiwać na aprobatę.

Należy bowiem podkreślić, że zgodnie z art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 i ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna ma wspierać osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwiać życie w warunkach odpowiadających godności człowieka, przy czym rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy.

Powyższe przepisy wyrażają zasadę, iż pomoc państwa ma jedynie charakter subsydiarny, tj. dopuszcza się interwencję organów państwa jedynie w takich przypadkach, w których osoba lub rodzina nie ma możliwości samodzielnego przezwyciężenia trudności życiowych.

Mając na uwadze powyższe należy uznać, iż sytuacja życiowa skarżącego nie uzasadnia stosowania instytucji pomocy społecznej w postaci specjalnego zasiłku celowego, gdyż potrzeby życiowe skarżącego mogą być i - co warte podkreślenia - są zaspokajane w ramach rodziny. Okoliczność ta przesądzić musi o braku podstaw do przyznania skarżącemu specjalnego zasiłku celowego.

Abstrahując od powyższego, Naczelny Sąd Administracyjny podziela pogląd wyrażony w zaskarżonym wyroku, że brak współdziałania z pracownikami ośrodka pomocy społecznej i rezygnacja z aktywnych form poszukiwania zatrudnienia mogą stanowić samodzielną przesłankę do odmowy przyznania świadczenia. Twierdzenie to znajduje usprawiedliwienie w treści art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, który stanowi wprost, że brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień, nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną lub wykonywania prac społecznie użytecznych, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia. Przepis art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej stanowi swego rodzaju instrument umożliwiający egzekwowanie ogólnego nakazu współdziałania rozumianego jako nakaz powinnego zachowania, zawartego w art. 4 ustawy.

W rozpoznawanej sprawie nie ulega wątpliwości, iż postawa S. W. uzasadnia zarzut braku współdziałania w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, w szczególności braku współpracy z pracownikami ośrodka pomocy społecznej.

Jak bowiem wynika z akt sprawy, skarżący utrudnia przeprowadzanie czynności, które warunkują objęcie formą pomocy, tj. przeprowadzenie wywiadów środowiskowych i ich aktualizacji. Utrudnienie to przybiera postać niedotrzymywania terminów spotkań wyznaczonych przez pracowników ośrodka pomocy społecznej. Co więcej, skarżący sam wyznacza pracownikom organu terminy (z oznaczeniem konkretnego dnia i godziny) na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, a często również i rozmów telefonicznych. Narzuca również swym zachowaniem sposób przeprowadzenia czynności urzędowych, co znajduje wyraz w kwestionariuszu aktualizacji wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w dniu 29 sierpnia 2006 r.

Wszystkie wskazane powyżej okoliczności powodują, iż beneficjent pomocy społecznej przypisując sobie rolę gospodarza postępowania administracyjnego, nie przejawia woli współpracy w rozumieniu art. 11 ust. 2 w związku z art. 4 ustawy o pomocy społecznej, co musi wywoływać skutki prawne w postaci odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia.

Już tylko na marginesie powyższych rozważań ustosunkowania wymaga zarzut naruszenia art. 41 ustawy o pomocy społecznej, polegającego na uzasadnieniu odmowy przyznania specjalnego zasiłku celowego wysokością dochodu. Otóż przyznać wypada, iż argument dotyczący wysokości osiąganego dochodu nie znajduje uzasadnienia w sprawie, której przedmiotem jest specjalny zasiłek celowy. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż zasiłek, o którym mowa w art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej przysługuje jedynie osobom, które nie spełniają warunku kryterium dochodowego. Okoliczność ta nie ma jednakże żadnego wpływu na treść rozstrzygnięcia, gdyż odmowa przyznania świadczenia nie była wyłącznym skutkiem osiągania przez skarżącego dochodów określonej wysokości. O odmowie przyznania świadczenia, jak wskazano wcześniej, przesądzić musiał także fakt, iż lekarstwa zostały wykupione przez żonę skarżącego, zatem potrzeba bytowa wnioskodawcy została zaspokojona. Okoliczność wykupienia leków skarżący potwierdził w wywiadzie, podając jednocześnie, że leki zażywa. Odmienne twierdzenie w tym przedmiocie, zawarte w skardze kasacyjnej nie znajduje potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.

W odniesieniu do wynagrodzenia dla pełnomocnika z urzędu, Naczelny Sąd Administracyjny nie wydał orzeczenia, albowiem przepisy art. 209 i art. 210 p.p.s.a. mają zastosowanie tylko do kosztów postępowania między stronami. Natomiast wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za wykonaną pomoc prawną przyznawane jest ze funduszów Skarbu Państwa, przez wojewódzki sąd administracyjny według zasad określonych w art. 258 - 261 p.p.s.a.