Postanowienie z dnia 1973-09-11 sygn. I CZ 122/73

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CZ 122/73

Postanowienie z dnia 11 września 1973 r.

Do wypadków szczególnie uzasadnionych w rozumieniu art. 102 k.p.c. można także zaliczyć sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu sądu.

Taki zaś szczególny charakter ma powództwo i wyrok uwzględniający powództwo w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa, zwłaszcza wtedy, gdy strona pozwana wprawdzie sama wcześniej nie zainicjowała postępowania sądowego, ale też nie przeczyła twierdzeniom zawartym w pozwie i uznała żądanie w nim zgłoszone.

Przewodniczący: sędzia Z. Masłowski. Sędziowie: A. Gola (sprawozdawca), K. Olejniczak.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Tadeusza T. przeciwko Waldemarowi T. i Wandzie T. o zaprzeczenie ojcostwa na skutek zażalenia powoda na orzeczenie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Wojewódzkiego w Białymstoku z dnia 18 czerwca 1973 r.,

zażalenie oddalił.

Uzasadnienie

Na skutek powództwa Tadeusza T. Sąd Wojewódzki w Białymstoku wyrokiem z dnia 18 czerwca 1973 r. ustalił, że Waldemar T., urodzony przez Wandę Zofię T. w dniu 5 lipca 1972 r., nie jest synem Tadeusza T. Orzeczeniem tym Sąd Wojewódzki ustalił wpis na kwotę 800 zł i zasądził od Wandy T. na rzecz powoda kwotę 670 zł tytułem kosztów procesu. Na uzasadnienie rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd I instancji powołał się na art. 102 k.p.c. i wskazał na "dość trudną sytuację materialną pozwanej".

Zawarte w wymienionym wyżej orzeczeniu rozstrzygnięcie o kosztach procesu powód zaskarżył zażaleniem, domagając się jego zmiany i zasądzenia na jego rzecz tytułem tych kosztów od pozwanej kwoty 1.780 zł.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Sąd Wojewódzki nie poczynił żadnych ustaleń w przedmiocie sytuacji materialnej stron, a wobec tego musi budzić wątpliwości stwierdzenie, że sytuacja materialna pozwanej jest "dość trudna".

Mimo to jednak zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W sprawach o zaprzeczenie ojcostwa legitymację do wytoczenia powództwa ma zarówno ten podmiot, który to uczynił, jak i ten, który nie wykazał żadnej inicjatywy i na skutek tego znalazł się po stronie pozwanej, godząc się - jak w niniejszym wypadku - z twierdzeniami i żądaniem pozwu. Wyrok w tej kategorii spraw ma kształtować prawa stron, przy czym bez wyroku wyniku tego nie da się osiągnąć, choćby nawet zamiary stron były całkowicie zgodne (por. art. 62 § 3 i nast. k.r.o.).

Cechy te prowadzą do konieczności częściowo odmiennego traktowania również sprawy rozkładu odpowiedzialności za koszty procesu. Wobec braku wyraźnego ustawowego uregulowania odpowiedzialności za koszty procesu w sprawach, w których wyrok ma kształtować prawa stron, dojść musi do stosowania zasady wyrażonej w art. 102 k.p.c., dopuszczającej w wypadkach szczególnie uzasadnionych możliwość zasądzenia od strony przegrywającej tylko części kosztów. W przepisach regulujących zagadnienie zwrotu kosztów procesu (art. 98 i nast. k.p.c.) brak jest takiego unormowania, które ograniczałoby "wypadki szczególnie uzasadnione" do niekorzystnej sytuacji materialnej "strony przegrywającej". Dlatego też do wypadków szczególnie uzasadnionych w rozumieniu art. 102 k.p.c. można także zaliczyć sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu sądu.

Taki zaś szczególny charakter ma powództwo i wyrok uwzględniający powództwo w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa, zwłaszcza wtedy, gdy strona pozwana wprawdzie sama wcześniej nie zainicjowała postępowania sądowego, ale też nie przeczyła twierdzeniom zawartym w pozwie i uznała żądanie w nim zgłoszone.

Sąd Wojewódzki przyznał powodowi od pozwanej Wandy T. tytułem kosztów procesu kwotę 670 zł, odpowiadającą mniej więcej 1/3 części wydatków poniesionych przez powoda w związku z niniejszą sprawą, co z przyczyn wskazanych wyżej uważać należy za uzasadnione.

Dlatego też - na podstawie art. 387 w zw. z art. 397 k.p.c. - Sąd Najwyższy postanowił jak wyżej.

OSNC 1974 r., Nr 5, poz. 98