Wyrok z dnia 1972-12-06 sygn. II CR 370/72

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 370/72

Wyrok z dnia 6 grudnia 1972 r.

Niedopuszczalne jest dochodzenie w drodze sądowej zmiany świadectwa szkolnego, w szczególności zmiany wystawionej w tym świadectwie oceny ze sprawowania. Jeżeli natomiast obniżenie uczniowi oceny ze sprawowania umotywowane zostało przez organy szkolne bezpodstawnym zarzutem udziału ucznia w kradzieży, z jednoczesnym podaniem takiej motywacji do wiadomości otoczeniu szkolnemu i rodzinnemu ucznia, to wtedy przysługuje uczniowi ochrona naruszonego dobra osobistego (art. 24 k.c.).

Przewodniczący: sędzia Z. Wasilkowska (sprawozdawca). Sędziowie: W. Maruczyński, F. Wesely.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Wincentego K. przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydium Powiatowej Rady Narodowej - Wydział Oświaty i Kultury w D. o ochronę dobra osobistego na skutek rewizji pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Olsztynie z dnia 27 marca 1972 r.,

uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Olsztynie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania rewizyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 27.III.1972 r. Sąd Wojewódzki zobowiązał pozwany Skarb Państwa - Prezydium PRN - Wydział Oświaty i Kultury w D. do zmiany oceny ze sprawowania z dobrej na bardzo dobrą w świadectwie szkolnym powoda ukończenia w dniu 14.VI.1969 r. szkoły podstawowej w W.

Sąd Wojewódzki ustalił, że powód od 1961 r. uczęszczał do szkoły podstawowej w W., zachowanie jego nigdy nie budziło zastrzeżeń i powód otrzymywał zawsze ocenę bardzo dobrą ze sprawowania. Obniżenie oceny w końcowym świadectwie nastąpiło tylko z tego względu, że kierownictwo szkoły bezpodstawnie posądziło powoda o udział w kradzieży słodyczy z kiosku spożywczego. Okoliczności te zostały przyznane przez przedstawiciela pozwanego Skarbu Państwa, który uznał obniżenie powodowi oceny ze sprawowania za bezzasadne i w całej rozciągłości uznał powództwo. Uznanie powództwa znajduje uzasadnienie w okolicznościach sprawy (art. 213 § 2 k.p.c.) i w zebranych dowodach. W tych warunkach Sąd Wojewódzki doszedł do przekonania, że obniżenie powodowi oceny ze sprawowania było dla niego krzywdzące i naruszyło jego dobro osobiste, powództwo więc znajduje uzasadnienie w art. 24 § 1 k.c.

Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:

W myśl art. 2 § 1 k.p.c. sądy powszechne są powołane do rozpoznawania spraw cywilnych. Sprawy kształcenia i wychowania młodzieży należą do zakresu działania Ministra Oświaty i podległych mu organów administracji szkolnej (art. 35 ustawy z dnia 15 lipca 1961 r. - Dz. U. Nr 32, poz. 160).

Rewizja trafnie w związku z tym podnosi, że klasyfikowanie i promowanie uczniów oraz wydawanie świadectw szkolnych stanowi dziedzinę prawa administracyjnego zastrzeżoną organom szkolnym, w żadnym zaś razie nie stanowi dziedziny prawa cywilnego, już choćby z tego względu, że między szkołą a uczniem nie ma równorzędności podmiotów, lecz jest stosunek podporządkowania. Dlatego też żądanie pozwu, zmierzające do zmiany świadectwa szkolnego lub do zmiany stopnia w tym świadectwie, nie podlega rozpoznaniu w drodze sądowej. Nie jest to bowiem sprawa cywilna, z mocy art. 2 § 1 k.p.c. podległa sądownictwu powszechnemu, nie ma też żadnego przepisu szczególnego, który by postępowanie w tych sprawach przekazywał sądom.

Rewizja słusznie również podnosi, że Sąd nie był związany uznaniem pozwu i że powinien z urzędu wziąć pod uwagę niedopuszczalność drogi sądowej w zakresie żądania zmiany świadectwa szkolnego (art. 199 § 1 k.p.c.).

W sprawie niniejszej jednak zachodziła szczególna sytuacja. Powód, jak wynikało z jego twierdzeń, czuł się dotknięty nie tylko samym obniżeniem stopnia ze sprawowania w świadectwie szkolny, ale przede wszystkim motywacją tego obniżenia, opartą na niesłusznym posądzeniu o kradzież. Nie ulega wątpliwości, że zarzut kradzieży narusza dobre imię człowieka, a więc narusza jego dobro osobiste w rozumieniu art. 23 k.c. Poszkodowany może przeto dochodzić ochrony przewidzianej w art. 24 k.c.

Ochrona ta nie może wprawdzie doprowadzić do zmiany świadectwa szkolnego, albowiem stoi temu na przeszkodzie niedopuszczalność drogi sądowej w tym zakresie, nie oznacza to jednak, aby uczniowi nie można było przyznać żadnych innych form ochrony z art. 24 k.c.

Nie można przy tym zgodzić się z poglądem rewizji, że przyznanie uczniowi jakiejkolwiek formy ochrony przewidzianej w art. 23 i 24 k.c. naruszyłoby stosunek podporządkowania istniejący między uczniem a szkołą lub nauczycielstwem czy radą pedagogiczną i że w ten sposób wkraczałoby to w stosunek administracyjny. Czym innym bowiem jest klasyfikowanie uczniów i wystawianie ocen w świadectwie szkolnym, zastrzeżone całkowicie kompetencji organów szkolnych i wyłączone z gestii sądów, czym innym zaś postawienie uczniowi bezpodstawnego zarzutu, godzącego bezpośrednio w jego cześć.

Skarżący słusznie wprawdzie wywodzi, że świadectwo szkolne z reguły nie zawiera motywacji postawienia takiego lub innego stopnia, czy to z przedmiotów merytorycznych, czy ze sprawowania. Sytuacja jednak w niniejszej sprawie jest o tyle nietypowa, że rada pedagogiczna zawiadomiła na piśmie rodziców ucznia, iż przyczyną obniżenia stopnia ze sprawowania było uczestnictwo w kradzieży.

Rada pedagogiczna nie wskazała przy tym żadnych dowodów w tym kierunku, lecz jedynie stwierdziła, że jest o tym "głęboko przekonana". Jak wynika z dalszych materiałów sprawy i okoliczności przyznanych przez stronę pozwaną, fakt, że taka właśnie była przyczyna obniżenia powodowi oceny ze sprawowania, stał się w jego środowisku powszechnie znany. Nie można odmówić powodowi słuszności, gdy twierdzi, że takim uzasadnieniem obniżenia stopnia ze sprawowania poczuł się szczególnie skrzywdzony, i domaga się odpowiedniej satysfakcji od władz szkolnych.

W tych warunkach należy przyjąć, że niedopuszczalne jest dochodzenie w drodze sądowej zmiany świadectwa szkolnego, w szczególności zmiany oceny ze sprawowania. Jeżeli jednak obniżenie oceny ze sprawowania zostało umotywowane przez organy szkolne bezpodstawnym zarzutem udziału ucznia w kradzieży i motywacja ta została podana do wiadomości otoczenia szkolnego i rodzinnego ucznia, może on domagać się odpowiedniej ochrony naruszonego dobra osobistego w sposób przewidziany w art. 24 k.c.

W konkretnej sprawie powód nazwał swój pozew pozwem o usunięcie skutków naruszenia dobra osobistego. Należało przeto wyjaśnić, jakiej ochrony w ramach przewidzianych przez art. 24 k.c. - poza niedopuszczalną zmianą przez sąd oceny w świadectwie szkolnym - powód domaga się, i w tych granicach rozpoznać roszczenie.

Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.

OSNC 1973 r., Nr 7-8, poz. 141