Wyrok z dnia 1972-08-28 sygn. II CR 296/72

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 296/72

Wyrok z dnia 28 sierpnia 1972 r.

1. Pacjent, który wyraża zgodę na dokonanie zabiegu operacyjnego (resekcję płuca), bierze na siebie ryzyko związane z zabiegiem, tj. jego bezpośrednie, typowe, zwykłe skutki, o których możliwości powinien być stosownie do okoliczności pouczony. Brak pouczenia w ogóle lub pouczenie nie o wszystkich normalnie możliwych skutkach zabiegu stanowi o bezskuteczności zgody i oznacza dokonanie zabiegu operacyjnego z naruszeniem art. 17 ustawy z dnia 28 października 1950 r. o zawodzie lekarza (Dz. U. Nr 50, poz. 458 ze zm.).
2. Wprawdzie ustawa z dnia 22 kwietnia 1959 r. o zwalczaniu gruźlicy (Dz. U. Nr 27, poz. 170) przewiduje obowiązek poddania się leczeniu, nie wprowadza jednak przymusu leczenia chirurgicznego i w tym zakresie obowiązuje wymaganie zgody przewidziane w art. 17 cyt. ustawy o zawodzie lekarza.

Przewodniczący: sędzia J. Pietrzykowski. Sędziowie: Z. Trybulski, W. Kuryłowicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Jana P. przeciwko Skarbowi Państwa - Państwowe Sanatorium Przeciwgruźlicze w P. o odszkodowanie na skutek rewizji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Olsztynie z dnia 29 marca 1972 r.,

oddalił rewizję, nie obciążając powoda obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania rewizyjnego.

Powód zachorował w czerwcu 1967 r. na gruźlicę płuc. W okresie od września 1967 r. do marca 1968 r. przebywał na leczeniu w Szpitalu Miejskim w S., a następnie od 20.III.1968 r. do 23.IV.1968 r. w Sanatorium Przeciwgruźliczym w P., gdzie w dniu 18.IV.1968 r. dokonana została resekcja górnego płata płuca lewego (gruźliczak). Po zabiegu tym wystąpił zator tętnicy mózgu, środkowej lewej, w którego następstwie powód doznał zaburzeń mowy o typie afazji, częściowego upośledzenia słuchu i częściowego niedowładu oraz padaczki.

Od 13.IX.1968 r. powód pobiera rentę inwalidzką II grupy po 1.050 zł miesięcznie, w związku zaś ze skutkami zatoru (w zasadzie bez pomyślnego rokowania na przyszłość, także co do odzyskania zdolności do pracy) powód wystąpił w pozwie z dnia 7.VIII.1970 r. o zasądzenie od pozwanego, odpowiedzialnego za prawidłowe, bez powikłań dokonanie zabiegu, tytułem: a) zadośćuczynienia za krzywdę kwoty 44.000 zł i b) jednorazowego odszkodowania, zamiast renty, kwoty 456.000 zł.

Sąd Wojewódzki oddalił powództwo. Według dokonanych ustaleń powód został prawidłowo zakwalifikowany do leczenia operacyjnego (resekcji płuca) i prawidłowo zoperowany, przy czym ogólnie niewielkie ryzyko operacyjne nie obejmowało zatoru tętnicy mózgu, nie stanowiącego w tym wypadku ryzyka normalnego (ogólnie jedynie przy zabiegach operacyjnych częstszego). Jeżeli nawet skutki zatoru i sam zator pozostają w związku przyczynowym z zabiegiem, to brak uzasadnionych podstaw do przypisania winy personelowi lekarskiemu zakładu, w szczególności osobom dokonującym zabiegu i uczestniczącym przy nim, w spowodowaniu szkody.

Rozpoznając rewizję powoda, który zarzuca brak jego zgody na dokonanie zabiegu i niepouczenie go o możliwości zatoru tętniczego, jak również naruszenie art. 419 k.c. przez odmowę przyznania odszkodowania, mimo że zabieg na tle ustawowego obowiązku leczenia gruźlicy podjęty został także w interesie społecznym, Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Z załączonej do odpowiedzi na rewizję dokumentacji lekarskiej wynika, że powód wyraził na piśmie zgodę na dokonanie zabiegu (resekcji płuca). Wyrażając tę zgodę, powód wziął na siebie jednocześnie ryzyko związane z zabiegiem, tj. jego bezpośrednie, typowe, zwykłe skutki, o których możliwości powinien być stosownie do okoliczności pouczony. Brak pouczenie w ogóle lub pouczenia nie o wszystkich normalnie (zwykle) możliwych skutkach zabiegu stanowiłoby o bezskuteczności zgody i oznaczałoby dokonanie zabiegu operacyjnego z naruszeniem art. 17 ustawy z dnia 28 października 1950 r. o zawodzie lekarza (Dz. U. Nr 50, poz. 458 ze zm.).

Nie jest natomiast wymagane pouczenie o wszelkich w ogóle możliwych skutkach, dla danego jednak wypadku normalnie niemożliwych do przewidzenia, nietypowych i mało prawdopodobnych. Do takich należy w niniejszej sprawie zator tętnicy mózgu, który ani nie jest typowy dla resekcji płuca w ogóle, ani ze względu na stan zdrowia powoda nie mógł być brany pod uwagę.

Brak zatem podstaw do przypisania winy niepouczenia powoda o możliwości zatoru tętnicy mózgu jako powikłania pooperacyjnego, skoro możliwość tego powikłania w ogóle w tym wypadku nie wchodziła w grę.

Nie jest także uzasadniony zawarty w rewizji zarzut naruszenia art. 419 k.c.

Wprawdzie ustawa z dnia 22 kwietnia 1959 r. o zwalczaniu gruźlicy (Dz. U. Nr 27, poz. 170) przewiduje obowiązek poddania się leczeniu, nie wprowadza jednak przymusu leczenia chirurgicznego i w tym zakresie obowiązuje wymaganie zgody z cyt. wyżej art. 17 ustawy o zawodzie lekarza.

Resekcja płuca zatem została dokonana tylko za zgodą skarżącego i w jego interesie, zabieg bowiem podjęty został już po likwidacji źródła zakażenia i nie był tym względem podyktowany.

Wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawie odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych (OSNCP 1971, z. 4, poz. 59) stanowią, że "przyznanie odszkodowania na podstawie art. 419 k.c. jest dopuszczalne z reguły wtedy, gdy określone nie zawinione postępowanie funkcjonariusza państwowego, które wyrządziło szkodę, zostało podjęte w interesie ogólnym, a nie w tym celu, aby chronić dobro poszkodowanego". Ten wypadek - podjęcie działania w interesie ogólnym - nie zachodzi w niniejszej sprawie.

Z przytoczonych względów, z powodu braku w rewizji uzasadnionych podstaw zaskarżenia wyroku, należało orzec jak w sentencji (art. 387 k.p.c.).

OSNC 1973 r., Nr 5, poz. 86