Postanowienie z dnia 1972-06-07 sygn. III CRN 115/72

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 115/72

Postanowienie z dnia 7 czerwca 1972 r.

Orzeczenie o rozgraniczeniu nieruchomości, w którym oznaczono jedynie ich granice, stanowi tytuł egzekucyjny podlegający zaopatrzeniu w klauzulę wykonalności i wykonaniu w zakresie, jaki określa art. 1 dekretu z dnia 13 września 1946 r. o rozgraniczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 53, poz. 296), i tych względów przepisy art. 776, 777 i 781 k.p.c. w związku z art. 14 ust. 2 cyt. dekretu oraz art. 13 § 2 k.p.c. mają tu odpowiednie zastosowanie.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz (sprawozdawca). Sędziowie: F. Wesely, K. Piasecki.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym sprawy z wniosku Hipolita, Franciszka, Teofili, Janiny i Zenona O. o nadanie klauzuli wykonalności postanowieniu Sądu Powiatowego w Leżajsku z dnia 11 grudnia 1970 r. o rozgraniczeniu nieruchomości na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 31 stycznia 1972 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Powiatowego w Leżajsku z dnia 23 grudnia 1971 r. i sprawę przekazał Sądowi Powiatowemu w Leżajsku do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Sąd Powiatowy w Leżajsku postanowieniem z dnia 23 grudnia 1971 r. oddalił wniosek uczestników postępowania Hipolita, Franciszka, Teofili, Janiny i Zenona O. o zaopatrzenie prawomocnego postanowienia, w którym dokonano rozgraniczenia nieruchomości, wydanego dnia 11 grudnia 1970 r., w klauzulę wykonalności.

Sąd I instancji stanowisko swoje uzasadnił tym, "(...) że granica między działkami stron została na gruncie oznaczona i nie zachodzi potrzeba jej ponownego wyznaczenia, a zatem (...) brak jest orzeczenia nadającego się do egzekucji (...)".

Sąd Wojewódzki, również wychodząc z założenia, że postanowienie o rozgraniczeniu ma charakter ustalający i nie zawiera rozstrzygnięcia, które nadawałoby się do egzekucji, postanowieniem z dnia 31 stycznia 1972 r. oddalił zażalenie uczestników postępowania. Postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 31 stycznia 1972 r. zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości, wnosząc o uchylenie tego postanowienia oraz postanowienia Sądu Powiatowego w Leżajsku z dnia 23 grudnia 1971 r. i o przekazanie sprawy temu Sądowi Powiatowemu do ponownego rozpoznania.

Skarżący zarzucił wymienionym postanowieniem rażące naruszenie art. 1 i 17 dekretu z dnia 13 września 1946 r. o rozgraniczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 53, poz. 296) w związku z art. X § 1 przep. wprow. k.p.c. oraz art. 776 i 777 k.p.c. w związku z art. 14 ust. 2 cyt. dekretu i art. 13 § 2 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzut rażącego naruszenia przez oba sądy wyżej wymienionych przepisów uznać należy w pełni za uzasadniony.

Orzeczenia bowiem rozstrzygające co do oznaczenia granic sąsiadujących nieruchomości mają charakter tytułów egzekucyjnych, a zatem podlegają również przymusowemu wykonaniu.

Słuszność tego poglądu - jak trafnie podkreślono w rewizji nadzwyczajnej - wynika wprost z art. 17 w związku z art. 1 dekretu z dnia 13 września 1946 r. o rozgraniczeniu nieruchomości (Dz. U. nr 53, poz. 296). Zgodnie bowiem z cyt. przepisami orzeczenia sądowe o rozgraniczeniu nieruchomości podlegają wykonaniu z obowiązkowym udziałem mierniczego, wyznaczonego przez powiatową władzę mierniczą.

Stanowisko to przesądza o tym, że orzeczenia sądowe, w których rozgraniczono sąsiadujące ze sobą nieruchomości, podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej, uregulowanej w części drugiej księdze drugiej kodeksu postępowania cywilnego (art. 776 i 777 k.p.c. w związku z art. 14 ust. 2 cyt. dekretu oraz art. 13 § 2 k.p.c.).

Niemniej jednak należy stwierdzić, że wykonanie postanowienia rozgraniczającego na mocy art. 17 cyt. dekretu stanowi szczególny rodzaj egzekucji, jakkolwiek nie można pominąć faktu, że postanowienie rozgraniczające zawiera także pewne cechy świadczenia, ponieważ strony muszą znosić wzajemnie ustaloną przez sąd granicę. Ten szczególny charakter wynika z istoty i funkcji postępowania o rozgraniczenie nieruchomości, które to postępowanie nie spełniłoby swego zadania, gdyby wydane w tym postępowaniu orzeczenie nie podlegało przymusowemu wykonaniu przez utrwalenie na gruncie linii granicznych.

Orzeczenie zatem o rozgraniczeniu nieruchomości, w którym oznaczono jedynie ich granice, stanowi tytuł egzekucyjny podlegający zaopatrzeniu w klauzulę wykonalności i wykonaniu w zakresie, jaki określa art. 1 cyt. dekretu, i z tych względów przepisy art. 776, 777 i 781 k.p.c. w związku z art. 14 ust. 2 cyt. dekretu oraz art. 13 § 2 k.p.c. mają tu odpowiednie zastosowanie.

Trafny jest również pogląd wyrażony w rewizji nadzwyczajnej, że zaskarżone postanowienia sądów obu instancji, poza rażącym naruszeniem wymienionych wyżej przepisów, naruszają również interes Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Celem bowiem ostatecznym wszczęcia postępowania sądowego jest nie tylko uzyskanie orzeczenia określonej treści, lecz osiągnięcie za pomocą orzeczenia pewnego praktycznego rezultatu, a w konkretnej sprawie - wykonania orzeczenia przez utrwalenie na gruncie linii granicznych, czego nie może spełniać znajdujący się na gruncie płot.

Pogląd, że orzeczenie sądowe o rozgraniczeniu nieruchomości stanowi tytuł egzekucyjny, wypowiedział już Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20.XII.1968 r. III CZP 102/68 (OSNCP 1969, poz. 155). Zauważyć jednak należy, że uchwała ta dotyczy nieco innego stanu faktycznego, a mianowicie sytuacji, gdy w wyniku postanowienia o rozgraniczeniu grunt przypada uczestnikowi, który nie włada gruntem. Wówczas, jak to wyjaśnia cyt. uchwała, sąd powinien w postanowieniu o rozgraniczeniu orzec również w sprawie o wydanie tego gruntu. Bez takiego sprecyzowania tytuł egzekucyjny nie nadawałby się do wykonania, gdyż rozstrzygnięcie sporu, przynajmniej w pewnej części, przekazywałby organowi egzekucyjnemu, co godziłoby w przepis art. 2 § 1 k.p.c., w myśl którego sprawy cywilne rozstrzygają sądy.

Brak takiego sprecyzowania w postanowieniu uzasadnia, zgodnie z cyt. uchwałą Sądu Najwyższego, konieczność wytoczenia powództwa o wydanie gruntu, który przypadł uczestnikowi postępowania, a który nie jest w jego władaniu.

Jeżeli jednak - jak w sprawie niniejszej - w postępowaniu rozgraniczeniowym chodzi jedynie o oznaczenie granicy i nie zachodzi potrzeba wydania gruntu przez jednego uczestnika postępowania drugiemu uczestnikowi, postanowienie wydane w tym postępowaniu przez sąd stanowi tytuł egzekucyjny, któremu sąd na wniosek uczestnika postępowania powinien nadać klauzulę wykonalności.

Z tych względów oba zaskarżone postanowienia należało uchylić i sprawę przekazać Sądowi Powiatowemu w Leżajsku do ponownego rozpoznania.

OSNC 1973 r., Nr 2, poz. 34