Postanowienie z dnia 1972-05-15 sygn. III CRN 83/72

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 83/72

Postanowienie z dnia 15 maja 1972 r.

Nieważna jest umowa o pracę zawarta z młodocianym do lat 15. Jednakże w zakresie uprawnień pracowniczych powinien on być traktowany tak jak pracownik skutecznie zatrudniony. Dotyczy to m.in. uprawnień określonych w ustawie z dnia 23 stycznia 1968 r. o świadczeniach pieniężnych przysługujących w razie wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 3, poz. 8). Członkowie rodziny takiego młodocianego mogą natomiast dochodzić stosownych roszczeń odszkodowawczych - w związku z jego śmiercią - na ogólnych zasadach prawa cywilnego dotyczących odpowiedzialności za czyny niedozwolone.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz. Sędziowie: E. Mielcarek, W. Kuryłowicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym sprawy z powództwa Józefy P., Władysława P., Wiesława P. oraz Janiny S. przeciwko Kółku Rolniczemu w K. i Państwowemu Zakładowi Ubezpieczeń - Oddział Wojewódzki w R. o odszkodowanie na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 19 kwietnia 1971 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Powiatowego w Rozwadowie z dnia 25.II.1971 r. i przekazał sprawę temu Sądowi Powiatowemu do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Emil P., urodzony 8 sierpnia 1955 r., zatrudniony przez pozwanego w czerwcu i lipcu 1970 r. "dorywczo przez kilka dni przy różnych pracach w cegielni", uległ w dniu 25.VII.1970 r. śmiertelnemu wypadkowi podczas transportu cegły (przy przechodzeniu z przyczepy na ciągnik).

W związku z tym powodowie wystąpili przeciwko pozwanemu z roszczeniem odszkodowawczym.

Sąd Powiatowy - Wydział Zamiejscowy w Rozwadowie przekazał sprawę do rozpoznania Wojewódzkiemu Związkowi Kółek Rolniczych w R., przyjmując, że w sprawie mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o świadczeniach pieniężnych przysługujących w razie wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 3, poz. 8), wobec czego zachodzi niedopuszczalność drogi sądowej.

Zażalenie powodów na to postanowienie zostało oddalone.

Powyższe postanowienie zaskarżył rewizją nadzwyczajną z dnia 16.III.1972 r. Minister Sprawiedliwości, zarzucając naruszenie interesu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jak również rażące naruszenie przepisów cytowanej ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. oraz art. 463 § 1 k.p.c. i na podstawie art. 417 § 1, art. 419 § 1 i art. 421 § 2 k.p.c. wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz postanowienia Sądu Powiatowego z dnia 25.II.1971 r. i o przekazanie sprawy temu Sądowi Powiatowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczeniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz. U. Nr 45, poz. 226 z późn. zm.) w brzmieniu art. 45 ustawy z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania (Dz. U. Nr 32, poz. 160) zabronione jest zatrudnianie osób, które nie osiągnęły 15 lat życia. Zawarta z młodocianym w wieku do lat 15 umowa o pracę jest nieważna (p. art. 58 k.c. w zw. z art. XII § 3 przep. wprow. k.c.). Nie może to jednak prowadzić do pogorszenia sytuacji młodocianego jako pracownika, jakkolwiek zatrudnionego bez ważnej podstawy prawnej. Dlatego też w zakresie uprawnień pracowniczych młodociany powinien być traktowany tak jak pracownik zatrudniony skutecznie (na podstawie ważnej umowy o pracę).

Dotyczy to m.in. także uprawnień określonych w ustawie z dnia 23 stycznia 1968 r. o świadczeniach pieniężnych przysługujących w razie wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 3, poz. 8). Zasada ta - usprawiedliwiona sytuacją pracownika (faktem świadczenia przez młodocianego pracy) - nie może być rozszerzona na członków jego rodziny (jego rodziców i rodzeństwo) właśnie ze względu na brak tej podstawy. Osoby te mogą dochodzić stosownych roszczeń odszkodowawczych w związku ze śmiercią młodocianego na ogólnych zasadach prawa cywilnego dotyczących odpowiedzialności za czyny niedozwolone. W niniejszym zatem wypadku powodowie, gdyby nawet denat pozostawał z pozwanym w stosunku pracy (w wyżej wskazanym znaczeniu), a nie zlecenia, mogą dochodzić odszkodowania w drodze sądowej na podstawie art. 446 § 3 k.c. (gdy pozwany odpowiada za delikt), jeżeli wskutek śmierci małoletniego nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Z przytoczonych względów należało uchylić zaskarżone postanowienie, mimo upływu terminu z art. 421 § 2 k.p.c. i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania (art. 422 § 2 k.p.c.), pozbawienie bowiem ochrony prawa w drodze sądowej, jedynie właściwej do realizacji tej ochrony, zawsze narusza, poza przepisami prawa, także interes Ludowego Państwa.

OSNC 1973 r., Nr 2, poz. 30