Wyrok z dnia 2009-09-09 sygn. II SA/Op 223/09

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Tezy

Przyznane świadczenie z pomocy społecznej zawiesza się po bezspornym ustaleniu prawomocności postanowienia o tymczasowym aresztowaniu, a art. 13 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej stanowi samodzielną podstawę do zawieszenia prawa do świadczeń z pomocy społecznej.

Decyzja o zawieszeniu zasiłku okresowego podjęta w trybie art. 13 ust. 2 nie wymaga jednoczesnej zmiany decyzji przyznającej to świadczenie, chyba, że zachodzi któraś z przesłanek wymienionych w art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej.

Kategoryczne brzmienie art. 13 ust. 2 ustawy nie wyłącza obowiązku zawieszenia prawa do świadczeń od dnia tymczasowego aresztowania nawet w sytuacji upływu okresu zasiłkowego przed datą wydania decyzji.

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Elżbieta Kmiecik Sędziowie Sędzia WSA Krzysztof Bogusz – spr. Sędzia WSA Grażyna Jeżewska. Protokolant st. sekretarz sądowy Grażyna Stykała po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 9 września 2009 r. sprawy ze skargi M. T. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia [...] nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji w sprawie zasiłku okresowego 1) uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w K. z [...] nr [...], 2) określa, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi wniesionej przez M. T. jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z [...], którą organ odwoławczy uchylił decyzję Kierownika Ośrodka Pomocy Społeczne w K. z [...], nr [...] w sprawie uchylenia decyzji własnej z 21 listopada 2008 r. nr [...] przyznającej zasiłek okresowy w miesiącu grudniu 2008 r. i na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 K.p.a. umorzył postępowanie pierwszej instancji.

Wydanie tych aktów administracyjnych poprzedziło postępowanie o następującym przebiegu.

Wnioskiem z dnia 3 listopada 2008 r. ( data wpływu 12 listopada 2008 r.) M. T. wystąpił do Kierownika OPS w K. o przyznanie świadczeń pomocy społecznej w postaci zasiłku okresowego i zasiłku celowego na zakup opału oraz odzieży zimowej. Z wywiadu środowiskowego i załączonych do wniosku dokumentów wynikało, że M. T. prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, zamieszkując w Ś. w budynku mieszkalnym, którego jest właścicielem, a który znajduje się w złym stanie technicznym. Wnioskodawca zaznaczył, że jest żonaty, ale pozostaje z żoną w separacji. Podkreślił, że jest bezrobotnym, bez prawa do zasiłku, a w jego zawodzie (elektryk) nie ma ofert pracy.

Decyzją z dnia 21 listopada 2008 r. Kierownik OPS w K. działając na podstawie art. 6, art. 7, art. 8, art. 38 ust 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 oraz art. 106 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( t.j. Dz. U. 2008, Nr 115, poz. 728 z późn. zm. ) przyznał M.i T. świadczenie w postaci zasiłku okresowego w wysokości 238,50 zł na okres od 1 listopada do 31 grudnia 2008 r. W uzasadnieniu podniesiono, że strona kwalifikuje się do otrzymania zasiłku okresowego, którego wysokość stanowi 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej (477 zł) a wysokością dochodu strony ( 0 zł ). W decyzji zaznaczono, że kwota zasiłku zostanie wypłacona w dniach 24 listopada 2008 r. i 19 grudnia 2008 r.

Kolejną decyzją wydaną także 21 listopada 2008 r. Kierownik OPS w K. przyznał M. T. na podstawie art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej zasiłek jednorazowy w wysokości 300 zł z przeznaczeniem na dofinansowanie do zakupu opału i ubioru zimowego.

Obie powyższe decyzje stały się ostateczne, gdyż nie zostały zaskarżone przez stronę.

Pismem z 16 grudnia 2008 r. Areszt Śledczy w P. zawiadomił organ I instancji, że M. T. został tymczasowo aresztowany od dnia 15 grudnia 2008 r. i przebywa w Areszcie Śledczym. Decyzją z [...] Kierownik OPS w K. powołując w podstawie prawnej art. 163 K.p.a., art. 106 ust. 5 w związku z art. 13 ust. 2, art. 38 pkt 1 i ust.2 pkt 1 oraz art. 147 ustawy o pomocy społecznej uchylił decyzję z 21 listopada 2008 r. przyznającą zasiłek okresowy z pomocy społecznej w grudniu 2008 r., podnosząc w uzasadnieniu, że po zawiadomieniu Aresztu Śledczego w P. ustalono fakt tymczasowego aresztowania strony na okres od 15 grudnia 2008 r. do 12 marca 2009 r., w związku z tym w oparciu o art. 13 ust. 2 należy wstrzymać wypłatę przyznanego zasiłku okresowego.

W odwołaniu M. T. wniósł o uchylenie decyzji z [....] i domagał się "odwrócenia zasiłku celowego z tego względu, że zasiłek był przyznany 21 listopada 2008 r. na miesiąc grudzień". Odwołujący się zaznaczył, że połowę miesiąca przebywał w domu i grudniowy zasiłek należy mu się. Na wezwanie organu odwoławczego skarżący uzupełnił odwołanie precyzując między innymi, że odwołuje się od decyzji o przyznaniu zasiłku okresowego na listopad i grudzień 2008 r., który został uchylony decyzją z [...].

Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie uwzględniło odwołania i decyzją z [...], działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 K.p.a. uchyliło decyzję Kierownika OPS w K. z [...] i jednocześnie umorzyło postępowanie I instancji.

W uzasadnieniu, po przedstawieniu przebiegu postępowania administracyjnego od daty złożenia przez stronę wniosku o zasiłek okresowy i zasiłek celowy, organ odwoławczy podkreślił, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie, choć nie w kierunku oczekiwanym przez stronę. Po przedstawieniu bezspornych faktów organ odwoławczy podniósł, że zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem przepisów prawa. Zaznaczono, że jedną z form pomocy społecznej określonych w ustawie z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej jest zasiłek okresowy, który stosownie do art. 38 ustawy, przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego:

1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotne gospodarującej;

2) rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny.

Jednocześnie podkreślić należy, że przyznanie pomocy w formie zasiłku okresowego polega na wypłacie pomocy w okresie i w wysokości określonej decyzją administracyjną. Po upływie określonego okresu decyzja nie już realizowana.

Podstawę prawną zmiany lub uchylenia decyzji, na mocy której strona nabyła prawo, stanowi natomiast przepis art. 163 kodeksu postępowania administracyjnego. Przepis ten umożliwia organowi administracji publicznej dokonanie zmiany lub uchylenia decyzji, na mocy której strona nabyła prawo, o ile przewidują to przepisy szczególne. Za przepis szczególny, o którym mowa w art. 163 K.p.a., należy w przedmiotowej sprawie uznać art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, na mocy którego decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony bez jej zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także można zmienić lub uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11, 12 i 107 ust. 5 ustawy.

Podstawę do zawieszenia prawa do przyznanego świadczenia z pomocy społecznej stanowi przepis art. 13 ust. 2 ustawy, zgodnie z którym osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń. Ratio legis tego przepisu sprowadza się do tego, by osobom przebywającym w aresztach nie udzielać świadczeń z pomocy społecznej, gdyż i tak w tym okresie przebywają one na utrzymaniu państwa.

Osoby te zwolnione są z zaspokajania swoich niezbędnych potrzeb bytowych własnym staraniem i tym samym brak jest przesłanek uzasadniających udzielenie im dodatkowego wsparcia w ramach świadczeń z pomocy społecznych.

Dalej organ zważył, że z akt przedmiotowej sprawy jednoznacznie wynika, że Pan M. T. od dnia 15 grudnia 2008 r. do dnia 12 marca 2009 r. był tymczasowo aresztowany. Zatem w takim przypadku organ I instancji był nie tylko uprawniony, ale nawet zobowiązany do zawieszenia prawa do pobieranego przez stronę zasiłku okresowego, poczynając od dnia 15 grudnia 2008 r. Tymczasem organ I instancji zaskarżoną decyzją z dnia [...] orzekł o uchyleniu (a nie zawieszeniu) własnej decyzji z dnia 21 listopada 2008 r. przyznającej zasiłek okresowy na miesiąc grudzień.

W przedmiotowej sytuacji, gdy ustalono, że istnieje podstawa do zawieszenia prawa strony do zasiłku okresowego z uwagi na jego tymczasowe aresztowanie, to organ winien był wydać takie rozstrzygnięcie zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy. Brak było natomiast podstaw do uchylenia decyzji przyznającej Panu M. T. prawo do zasiłku okresowego, gdyż mający zastosowanie w sprawie przepis art. 13 ust. 2 ustawy nie pozwala na dokonanie takiego rozstrzygnięcia. Wskazać w tym miejscu należy, iż powołany w podstawie prawnej przepis art. 106 ust. 5 ustawy zdaniem organu odwoławczego nie mógł być zastosowany, gdyż organ nie wykazał, by wystąpiła któraś z przesłanek wymienionych w tym przepisie, która mogłaby stanowić podstawę do uchylenia decyzji przyznającej zasiłek okresowy. W tej sytuacji w ocenie zespołu orzekającego zaskarżoną decyzję należało uznać za wadliwą, co przesądza o konieczności jej uchylenia w całości. Jednak z uwagi na fakt, iż świadczenie w postaci zasiłku okresowego będące przedmiotem niniejszego postępowania, zostało przyznane stronie na okres od dnia 1 listopada 2008 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., a zatem nie jest już realizowane, brak jest podstaw prawnych do przekazywania sprawy organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia, bowiem w obecnie nie mógłby on orzec o zawieszeniu prawa do opisanego wyżej zasiłku okresowego, czy też o uchyleniu lub zmianie decyzji przyznającej prawo do tego świadczenia. W tej sytuacji postępowanie w przedmiotowej sprawie stało się bezprzedmiotowe, bowiem nie istnieje już przedmiot postępowania, gdyż decyzja przyznająca prawo do zasiłku okresowego nie już realizowana.

W skardze wniesionej do Sądu M. T. domagał się uchylenia decyzji Kierownika OPS w K. z [...] i przyznania zasiłku okresowego za grudzień 2008. Wyjaśnił, że przyznano mu zasiłek na dwa miesiące i do 15 grudnia 2008 r. spełniał wszystkie warunki do jego otrzymania. Jego sytuacja pomiędzy datą przyznania świadczenia a tymczasowym aresztowaniem nie uległa zmianie, więc nie ma podstaw do "zatrzymania zasiłku za grudzień".

W odpowiedzi na skargę SKO w Opolu wniosło o jej oddalenie, gdyż nie znalazło podstaw do zastosowania art. 54 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. 153, poz. 1270 ze zm.), dalej "P.p.s.a.", i odwołało się do argumentów wyłożonych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W pierwszym rzędzie należy wskazać na zakres kognicji sądu administracyjnego wynikający z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ). Zgodnie z nim sądy administracyjne kontrolują działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.

Oznacza to, że w postępowaniu sądowoadministracyjnym nie mogą być brane pod uwagę argumenty natury słusznościowej, czy celowościowej. Badana jest wyłącznie legalność decyzji, a zatem jej zgodność z przepisami prawa materialnego i prawidłowość przyjętej przez organy procedury, która doprowadziła do wydania zaskarżonego aktu.

Stosownie natomiast do treści art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U. Nr 153 poz. 1270 ze zm. ) – dalej zwana "P.p.s.a", sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Mając powyższe na względzie Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie, choć z innych przyczyn niż te, które podniósł skarżący.

I. Podstawą prawną zaskarżonej decyzji jest art. 105 § 1 k.p.a., w myśl którego, gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.

Przyjmując bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego w sprawie zasiłku okresowego z uwagi na upływ czasu na jaki świadczenie pomocy społecznej zostało przyznane, a w konsekwencji, że nie jest ono już realizowane, organ odwoławczy zaznaczył, że orzeczenie w trybie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. ma ten skutek, że "obowiązują postanowienia decyzji z dnia 21 listopada 2008 r. przyznającej M. T. prawo do zasiłku okresowego w wysokości 238,50 zł miesięcznie, na okres od dnia 1 listopada 2008 r. do dnia 31 grudnia 2008 r."

Poglądu tego nie sposób podzielić.

Jedną z podstaw prawnych wymienionych w decyzji Kierownika OPS w K. z [...] był przepis art. 13 ust. 2 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tj. Dz. U. 2008 r. Nr 115 poz. 728 z późn. zm.). Stanowi on, że osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej a za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń.

Jest to zasadniczo inna regulacja od przepisu art. 13 ust. 1 tej ustawy, według którego osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej.

Z takiego zapisu art. 13 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej nie można interpretować ani podstawy do odmowy wypłaty świadczeń za cały miesiąc, w którym strona została tymczasowo aresztowana (jak to uczynił organ I instancji w decyzji z [...]), ani prawa do zasiłku okresowego za taki miesiąc w pełnej wysokości jako konsekwencji upływu okresu na jaki przyznano świadczenie, a przez to niemożności zastosowania art. 13 ust. 2 ustawy (co sugeruje uzasadnienie decyzji organu odwoławczego in fine).

II. Orzecznictwo sądowoadministracyjne co do występującego w sprawie zagadnienia zasadniczo jest zbieżne, choć w większości dotyczy wypowiedzi sądów pierwszoinstancyjnych.

Zastrzec jednak trzeba, że poszczególne stany faktyczne, w których sądy wypowiadały niżej wskazane poglądy w kilku wypadkach różnią się od okoliczności faktycznych, rozpoznawanej obecnie przez WSA w Opolu, sprawy.

Rozpocząć wypada od sprawy powołanej w decyzji SKO w Opolu, a to wyroku WSA w Kielcach z 30 stycznia 2008 r., II SA/Ke 716/07.

W tamtej sprawie przyznany zasiłek stały został zawieszony przez organ z dniem tymczasowego aresztowania (26 luty 2007 r.), przy czym do wydania decyzji opartej na art. 13 ust. 2 ustawy doszło w 5 miesiącu pobytu strony w areszcie (20 lipca 2007 r.), a jako świadczenie nienależne do zwrotu organ I instancji uznał część zasiłku wypłaconą za okres 26 luty - 28 luty 2007 r. Organ odwoławczy uchylił decyzję w części orzekającej o zwrocie świadczenia nienależnego i postępowanie w tej części umorzył, a utrzymał w mocy rozstrzygnięcie oparte na przepisie art. 13 ust. 2.

Sąd I instancji rozpatrując skargę strony oddalił ją przyjmując, że organ I instancji "nie tylko był uprawniony, ale wręcz zobowiązany do zawieszenia prawa do pobieranych przez stronę świadczeń". Niezależnie od tego Sąd nie znalazł podstaw do ingerencji w rozstrzygnięcie organu dotyczące świadczenia pobranego za okres 26 - 28 luty 2007 r.

W innej sprawie (WSA w Warszawie, I SA/Wa 1350/06, wyrok z 17 października 2006 r.) zasiłek okresowy przyznany decyzją I instancji z 14 czerwca 2005 r. na czerwiec i lipiec 2005 r., został zmieniony decyzją z 22 sierpnia 2005 r. (orzeczenie nie podaje w jakim trybie) w ten sposób, że organ "zawiesił przyznany zasiłek w lipcu 2005 r., na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy". Organ odwoławczy utrzymał tę decyzję w mocy, a WSA w Warszawie powołanym wyrokiem uchylił akty organów obu instancji przyjmując zasadniczo, że zawieszenie świadczeń z pomocy społecznej następuje na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, i przepis ten stanowi samodzielną materialno - prawną podstawę do zawieszenia prawa do tychże świadczeń. Przy tym zawieszenie świadczeń nie wymaga jednoczesnej zmiany decyzji przyznającej zasiłek okresowy. Dalej Sąd ten wypowiedział się za zastosowaniem art. 106 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej i wypłatą części świadczenia do dnia pozbawienia wolności

( tymczasowe aresztowanie ).

W sprawie II SA/Rz 225/05 WSA w Rzeszowie wyrokiem z 23 lutego 2006 r. uchylił decyzję organu odwoławczego z 4 stycznia 2005 r. utrzymującą w mocy decyzję Prezydenta Miasta Rzeszowa z 5 października 2004 r. w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku stałego osobie, która w dacie złożenia wniosku o świadczenie z pomocy społecznej była tymczasowo aresztowaną.

Sąd nie zaakceptował poglądu organów, że strona po zakończeniu tymczasowego aresztowania może powtórnie złożyć wniosek o świadczenie. Sąd zważył, że skarżący w dacie składania wniosku był tymczasowo aresztowany ale spełniał warunek do przyznania mu zasiłku stałego. Dlatego zdaniem Sądu meriti należało orzec o przyznaniu zasiłku stałego i równocześnie zawiesić prawo do tego zasiłku w oparciu o art. 13 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Nie istnieją bowiem przeszkody prawne, aby w jednej decyzji orzec o przyznaniu świadczenia i zawieszeniu prawa do świadczenia z powodu tymczasowego aresztowania.

W wyroku z 17 czerwca 2009 r., w sprawie IV SA/ GL 262/09 WSA w Gliwicach oddalił skargę na decyzję SKO w Katowicach z 2 października 2006 r. utrzymującą w mocy decyzję Prezydenta Miasta Wodzisławia Śląskiego z 5 czerwca 2006 r., którą zawieszono stronie "od 12 kwietnia 2006 r. na czas tymczasowego aresztowania (...) prawo do zasiłku stałego."

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd podkreślił, że w pełni podziela stanowisko wyrażone w wyroku tegoż Sądu z 26 lipca 2007 r., sygn. akt IV SA/GL 1341/06, iż art. 13 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej ma charakter bezwzględnie obowiązujący i nie przewiduje żadnych wyjątków od przyjętej reguły. Organ administracji stwierdzając spełnienie przesłanki, o której mowa w tym artykule jest nim związany i nie ma możliwości działania w sposób uznaniowy. Zdaniem Sądu ratio legis wymienionego przepisu sprowadza się do tego by osobom przebywającym w aresztach nie udzielać świadczeń z pomocy społecznej, gdyż w tym okresie nie są one obciążone troszczeniem się o swoje wyżywienie, stan zdrowia i zakwaterowanie. Ten ostatni pogląd został wypowiedziany w ślad za opracowaniem Iwony Sierpowskiej "Ustawa o pomocy społecznej komentarz" Wyd. ABC 2007r.

Powołane wyżej wyroki pozostają w opozycji do orzeczenia WSA w Warszawie z 12 kwietnia 2007r. sygn. akt I SA/Wa 2007/06, który przyjął, że przepis art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.) ma zastosowanie dopiero przy rozpatrywaniu wniosku osoby tymczasowo aresztowanej o przyznanie określonego świadczenia na podstawie ustawy o pomocy społecznej. W okresie tymczasowego aresztowania nie można wydać na rzecz takiej osoby decyzji przyznającej świadczenie z pomocy społecznej. Na podstawie art. 13 ust. 2 nie można też zawiesić realizacji świadczenia już przyznanego prawomocną decyzją.

W sprawie tej pogląd Sądu dotyczył stanu faktycznego, w którym stronie przyznano zasiłek celowy po 100 zł od lipca do października 2006r., a następnie organ I instancji uzyskawszy informację, że skarżący został aresztowany 18 sierpnia 2006 r. zawiesił wypłatę zasiłku od 1 września 2006r. Sąd uznał, że jeśli w dacie aresztowania prawo do zasiłku celowego już istniało to wypłata świadczenia jest tylko kwestią wykonania prawomocnej decyzji.

Procesową stroną zagadnienia wpływu pozbawienia wolności na decyzję o przyznaniu świadczenia z pomocy społecznej zajął się WSA w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie II SA/Go 826/07, który wyrokiem z dnia 21 lutego 2008 r. oddalił skargę strony od decyzji SKO w Gorzowie Wielkopolskim z 17 września 2007 r. wydanej w trybie art. 138 § 2 K.p.a. co do decyzji kierownika OPS w Słubicach z 13 lipca 2007r. mocą której "zakończono realizację decyzji nr (...) z 11 stycznia 2007r. o przyznaniu stronie zasiłku stałego od 1 stycznia 2007r. do 31 grudnia 2007 r." Z akt sprawy wynikało, że 11 lipca 2007r. Areszt Śledczy w Międzyrzeczu zawiadomił organ I instancji o odbywaniu przez stronę kary pozbawienia wolności. Sąd uznał, że w takim wypadku organ winien wszcząć postępowanie administracyjne na podstawie art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, poczynając od zastosowania art. 61 § 4 K.p.a.

Wreszcie godna odnotowania jest wypowiedź WSA w Bydgoszczy zawarta w wyroku z 29 października 2008r., sygn. akt II SA/Bd 382/08 w przedmiocie zmiany decyzji w sprawie przyznania zasiłku stałego. Sąd przyjął, że organy uchybiły przepisom postępowania a to art. 6 K.p.a. i art. 106 ust. 3 i 5 ustawy o pomocy społecznej, co miało wpływ na wynik sprawy. W szczególności Sąd ten zważył, że poczynienie przez organ właściwych ustaleń w przedmiocie zaistniałej zmiany sytuacji dochodowej strony w rozumieniu art. 106 ust. 5 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej powinno wywrzeć tylko ten skutek, że prawidłowo, organ pomocy społecznej winien dokonać zmiany decyzji – powstrzymując się od określenia daty dokonanej zmiany. Zmiana o której orzeka organ, odniesie bowiem skutek od dnia, w którym decyzja stanie się ostateczna, a obliczenie nowej wysokości świadczenia powinno nastąpić z zastosowaniem przepisu art. 106 ust. 3 ustawy.

III. Skarżący M. T. nie złożył w skardze jednoznacznego wniosku co do trybu weryfikacji zaskarżonej decyzji, lecz z kontekstu wypowiedzi należy wnioskować, że wnosił o "nakazanie wypłaty przyznanego zasiłku okresowego za grudzień 2008 r."

Nawiązując do przybliżonych wyżej zasad i granic kognicji Sądu administracyjnego należy przede wszystkim wskazać, że wbrew oczekiwaniom skarżącego nawet przy uwzględnieniu skargi sąd administracyjny nie może przyznać świadczenia. Sąd nie jest kolejną instancją w toku postępowania administracyjnego, lecz ocenia – jak wyraźnie zaznaczono wyżej – jedynie zgodność z prawem aktów wydanych w postępowaniu administracyjnym, w tym procedurę, która poprzedziła podjęte decyzje.

Co do decyzji I instancji z [...] trzeba zważyć, że uchybiono przepisom postępowania zawartym w art. 10 § 1, art. 61 § 4 i art. 107 § 1 i § 3 K.p.a.

Generalną zasadą wynikającą z art. 10 § 1 K.p.a. jest zasada czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjny. Udział w postępowaniu to udział stron w całym szeregu czynności procesowych, podjętych przez organ w sprawie. Dopuszczalność prowadzenia postępowania bez czynnego udziału strony jest wyjątkiem od zasady ogólnej. Występuje tylko w sprawach których załatwienie nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodą materialną (art. 10 § 2 K.p.a.).

Przepis art. 61 § 4 K.p.a. w myśl którego o wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie, stanowi jedną z form realizacji zasady art. 10 § 1 K.p.a. Tymczasem w rozstrzyganej sprawie Kierownik OPS w K. nie zawiadomił skarżącego o wszczęciu postępowania w sprawie uchylenia decyzji z 21 listopada 2008 r. Co więcej postępowanie ograniczyło się do wydania decyzji, którą organ naruszył przepis art. 107 § 1 i § 3 K.p.a. Po pierwsze jednozdaniowe uzasadnienie nie zawiera żadnych motywów wymaganych przez K.p.a. (uzasadnienie faktyczne i uzasadnienie prawne). Nawet mimo tej lakoniczności zachodzi sprzeczność między rozstrzygnięciem (uchylenie decyzji w części przyznającej zasiłek w grudniu 2008r.) a uzasadnienie według, którego postanowiono "wstrzymać wypłatę przyznanego zasiłku okresowego".

Takie zapisy pozostają w oczywistej sprzeczności z ustawową regulacją art. 13 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Przepis ten nie operuje pojęciem "wstrzymania wypłaty świadczenia". Zgodnie z nim osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej a za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń. Organ administracji wydając decyzję na podstawie tego przepisu nie ma możliwości działania w sposób uznaniowy. Wiąże go treść przepisu i konieczność rozważenia czy strona, której przyznano świadczenie jest tymczasowo aresztowana. Po ustaleniu tej okoliczności organ jest zobowiązany do wydania decyzji o zawieszeniu prawa do świadczeń z pomocy społecznej. Oczywiście badaniu podlega, czy postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania jest prawomocne i nie zostało uchylone lub zmienione na inny środek zapobiegawczy stosownie do przepisów K.p.k. (por. cyt. wyrok WSA Rzeszów II SA/Rz 225/05).

Po niewątpliwym potwierdzeniu tymczasowego aresztowania stan zawieszenia prawa do świadczeń trwa do dnia zwolnienia strony z aresztu lub wprowadzenia do wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności. W pierwszym wypadku należy wznowić wypłatę świadczenia, w drugim zastosować art. 13 ust. 1 ustawy.

Wobec M. T. - jak słusznie zauważył organ odwoławczy - okres tymczasowego aresztowania był dłuższy niż okres zasiłkowy. Nie ma zatem podstaw do wznowienia wypłaty świadczenia. Jednakże pozostaje do rozstrzygnięcia wypłata świadczenia za część grudnia 2008 r.

W sprawie winien mieć bowiem zastosowanie art. 106 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej w myśl, którego w przypadku, gdy uprawnienie do świadczenia nie obejmuje pełnego miesiąca, świadczenie przyznaje się za niepełny miesiąc, a kwotę świadczenia ustala się dzieląc pełne kwoty przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni objętych świadczeniem.

Kwota przyznanego stronie zasiłku okresowego za grudzień 2008 r. powinna zatem ulec zmianie. Brak jednak podstaw do przyjęcia, że - jak to sugeruje decyzja SKO w Opolu - stronie przysługuje świadczenie za ten miesiąc stosownie do decyzji z 21 listopada 2008 r.

Z okoliczności sprawy nie wynika aby tymczasowe aresztowanie po jego zastosowaniu uchylono lub sąd powszechny orzekł o niesłuszności tymczasowego aresztowania, a zatem wypłacie świadczenia za pełny miesiąc stoi na przeszkodzie zapis art. 13 ust. 2 zd. 2 ustawy "za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń" (por. cyt. wyrok WSA Warszawa, I SA/Wa 1350/06).

W ten tylko sposób zrealizowana zostanie wola ustawodawcy, aby przepis art. 13 ust. 2 pozbawiał możliwości uzyskania wsparcia ze środków pomocy społecznej w okresie stosowania wobec osoby uprawnionej do tych świadczeń środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania.

Reasumując trzeba stwierdzić, że przyznane świadczenie z pomocy społecznej zawiesza się po bezspornym ustaleniu prawomocności postanowienia o tymczasowym aresztowaniu, a art. 13 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej stanowi samodzielną podstawę do zawieszenia prawa do świadczeń z pomocy społecznej. Decyzja o zawieszeniu zasiłku okresowego podjęta w trybie art. 13 ust. 2 nie wymaga jednoczesnej zmiany decyzji przyznającej to świadczenie, chyba, że zachodzi któraś z przesłanek wymienionych w art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej.

Kategoryczne brzmienie art. 13 ust. 2 ustawy nie wyłącza obowiązku zawieszenia prawa do świadczeń od dnia tymczasowego aresztowania nawet w sytuacji upływu okresu zasiłkowego przed datą wydania decyzji.

Z tych wszystkich względów Sąd uznał, że zaskarżona decyzja narusza przepis art. 13 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, a w trybie art. 135 P.p.s.a. usunął z obrotu prawnego także decyzję I instancji, która poza przepisem art. 13 ust. 2 ustawy narusza w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy także art. 10 §1, 61 § 4 i 107 § 1 i § 3 k.p.a. (art. 145 § 1 pkt 1 lit a i c P.p.s.a.).

Wskazania do dalszego postępowania wynikają wprost z powyższych zważań. Treść punktu 2 wyroku uzasadniona jest przepisem art. 152 P.p.s.a.