Wyrok z dnia 1972-02-17 sygn. III PRN 2/72

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III PRN 2/72

Wyrok z dnia 17 lutego 1972 r.

Na skutek uprawomocnienia się wyroku ustalającego odpowiedzialność za przyszłe szkody, bieg terminu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych wynikłych po wydaniu tego wyroku nie rozpoczyna się w świetle art. 120 § 1 k.c. przed wystąpieniem określonej szkody, przy czym roszczenia o świadczenia powtarzające się podlegają z mocy art. 118 k.c. przedawnieniu 3-letniemu.

Przewodniczący: sędzia K. Marowski. Sędziowie: M. Piekarski (sprawozdawca), W. Formański.

 Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Franciszka W. przeciwko Przedsiębiorstwu Budowlanemu w R. o rentę uzupełniającą, na skutek rewizji nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego PRL od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Kielcach z dnia 7 grudnia 1970 r.

uchylił wymieniony wyrok oraz wyrok Sądu Powiatowego w Radomiu z dnia 29 lipca 1970 r., przekazując sprawę ostatnio wymienionemu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

W pozwie wniesionym do Sądu Powiatowego w Radomiu w dniu 3 czerwca 1970 r. powód domagał się zasądzenia od pozwanego Przedsiębiorstwa 92.061 zł z tytułu zaległej renty uzupełniającej za okres od dnia 5 czerwca 1964 r. do dnia 5 czerwca 1970 r. oraz renty bieżącej po 1.121 zł miesięcznie od dnia 5 czerwca 1970 r.

Powód powołał się na utratę zarobków w dochodzonej pozwem wysokości na skutek choroby zawodowej (pylicy płuc) i na prawomocny wyrok Sądu Powiatowego w Radomiu z dnia 29 grudnia 1969 r., ustalający odpowiedzialność pozwanego Przedsiębiorstwa za szkodę wynikłą dla niego z tej choroby.

Pozwane Przedsiębiorstwo zarzuciło przedawnienie wymienionych roszczeń, ponieważ minęło już 10 lat od chwili zaprzestania przez powoda pracy w pozwanym Przedsiębiorstwie.

Sąd Powiatowy w Radomiu, na podstawie akt cytowanej sprawy tegoż Sądu oraz akt rentowych ZUS dotyczących powoda, wyrokiem z dnia 29 lipca 1970 r. zasądził na rzecz powoda od pozwanego Przedsiębiorstwa 41.837 zł oraz rentę uzupełniającą po 412 zł miesięcznie, płatną od dnia 1 sierpnia 1970 r.

Sąd Powiatowy uznał, że bieg terminu przedawnienia roszczenia dochodzonego w niniejszej sprawie został przerwany wniesieniem w dniu 5 czerwca 1969 r. pozwu w sprawie zakończonej wyrokiem z dnia 29 grudnia 1969 r. Zdaniem Sądu Powiatowego - do dochodzonych roszczeń o świadczenia okresowe z mocy art. XXXV przepisów wprowadzających k.c. stosuje się art. 283 pkt 2 k.z., przewidujący ich 5-letnie przedawnienie. Sąd Powiatowy ustalił wysokość przysługującej powodowi renty odszkodowawczej na podstawie przeciętnych zarobków osiąganych przez powoda w okresie ostatnich trzech miesięcy jego pracy.

Sąd Wojewódzki, na skutek rewizji pozwanego Przedsiębiorstwa, wyrokiem z dnia 7 grudnia 1970 r. zmienił zaskarżone orzeczenie Sądu Powiatowego i oddalił powództwo ze względu na upływ 10-letniego terminu przedawnienia roszczeń powoda, gdyż zaprzestał on pracy w pozwanym Przedsiębiorstwie z dniem 26 marca 1960 r., a pozew wniósł w dniu 3 czerwca 1970 r. po upływie 10-letniego terminu przedawnienia.

Dnia 3 stycznia 1972 r. Prokurator Generalny PRL wniósł do Sądu Najwyższego rewizję nadzwyczajną, zarzucając, że cyt. wyrok Sądu Wojewódzkiego został wydany z rażącym naruszeniem przepisów prawa oraz interesu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej związanego ze szczególną ochroną uprawnień pracowniczych.

Sąd Wojewódzki bowiem bezpodstawnie pominął fakt, że przed upływem terminu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych powoda prawomocnym wyrokiem Sądu Powiatowego w Radomiu z dnia 29 grudnia 1969 r. została ustalona odpowiedzialność pozwanego Przedsiębiorstwa wobec powoda za szkody mogące dla niego powstać w przyszłości w związku z chorobą zawodową, na którą powód zapadł na skutek zatrudnienia w nieodpowiednich warunkach w pozwanym Przedsiębiorstwie.

Sąd Najwyższy stwierdził dopuszczalność takiego ustalenia pod rządem art. 189 k.p.c. w zasadzie prawnej uchwalonej w dniu 17 kwietnia 1970 r. III PZP 34/69 (OSNCP 1970, z. 12, poz. 217).

Ustalenie takie przesądza zasadę odpowiedzialności między tymi samymi stronami na przyszłość i zapobiega skutecznie przedawnieniu roszczeń odszkodowawczych wynikłych z wystąpienia nie przewidzianych skutków dopiero po znacznym upływie czasu od zdarzeń je wywołujących.

Z tych przyczyn na skutek uprawomocnienia się wyroku ustalającego odpowiedzialność za przyszłe szkody bieg terminu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych wynikłych po wydaniu tego wyroku nie rozpoczyna się w świetle art. 120 § 1 k.c. przed wystąpieniem określonej szkody, przy czym roszczenia o świadczenia powtarzające się podlegają z mocy art. 118 k.c. przedawnieniu 3-letniemu. Wbrew poglądowi wyrażonemu w wymienionym wyroku Sądu Powiatowego - do poszukiwanych w niniejszym procesie roszczeń nie stosuje się 5-letniego przedawnienia, ponieważ 3-letnie przedawnienie tych roszczeń okresowych upłynęło już w chwili wniesienia poprzedniego pozwu, tj. w dniu 10 października 1969 r. (art. XXV pkt 2 przep. wprow. k.c.).

Odmienna wykładnia, nie uwzględniająca przerwy przedawnienia, podważałaby sens i praktyczne znaczenie wskazanej uchwały Sądu z dnia 17 kwietnia 1970 r. III PZP 34/69.

Z tych przyczyn zaskarżony rewizją nadzwyczajną wyrok z rażącym naruszeniem prawa obraża powagę prawomocnego wcześniejszego rozstrzygnięcia sądu w zakresie ustalenia prawa powoda do odszkodowania przysługującego mu od pozwanego Przedsiębiorstwa i krzywdzi w ten sposób powoda.

Sąd Wojewódzki, wydając zaskarżony rewizją nadzwyczajną wyrok, przeoczył, że zagadnienie, w jakim zakresie wniesienie pozwu o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przerywa bieg przedawnienia roszczeń nie ujawnionych w żądaniu pozwu, zostało już wyjaśnione w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 1960 r. I CO 5/60 (OSN 1961, z. I, poz. 3), która pod rządem obecnie obowiązującego kodeksu postępowania cywilnego zachowała aktualność.

W pozwie w poprzedniej sprawie sygn. I C 1479/69 powód twierdził, że na skutek choroby zawodowej utracił zdolność do pracy i stał się inwalidą. Prawidłowo więc Sąd Powiatowy w niniejszej sprawie stwierdził, że bieg terminu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych powoda został przerwany wniesieniem poprzedniego pozwu i roszczenie powoda o rentę co do zasady nie uległo przedawnieniu ze względu na prawomocne ustalenie, że pozwane Przedsiębiorstwo ponosi odpowiedzialność za szkodę mogącą wyniknąć dla powoda z zachorowania na pylicę z winy tegoż Przedsiębiorstwa.

W rewizji nadzwyczajnej wskazano, że Sąd Powiatowy niedostatecznie wyjaśnił sprawę w zakresie niezbędnym do prawidłowego rozstrzygnięcia, gdyż oparł obliczenie renty uzupełniającej na zarobkach powoda sprzed 10 lat, podczas gdy wysokość renty bieżącej powinna być ustalona z uwzględnieniem zarobków, jakie powód osiągałby aktualnie, gdyby nie zachorował (art. 444 § 2 k.c.). Nadto Sąd Powiatowy nie wyjaśnił, czy powód jako inwalida III grupy ze względu na aktualny stan zdrowia mógł oraz nadal może w swym środowisku znaleźć pracę zarobkową odpowiadającą jego stanowi zdrowia. Wprawdzie biegły dr K.J. na rozprawie w poprzednim procesie w dniu 21 listopada 1969 r. złożył opinię, że powód nie jest zdolny do żadnej pracy fizycznej i powinien być zaliczony do II grupy inwalidów, jednakże Sąd Powiatowy w niniejszym procesie nie przesłuchał tego biegłego lekarza, który w poprzednich zeznaniach, w innej sprawie, powołał się także na sercowe schorzenia powoda, bez wyjaśnienia, czy pozostają one w związku przyczynowym z chorobą zawodową (pylicą). Z tej przyczyny kwestia zdolności zarobkowej powoda w okresie inwalidztwa nie została należycie wyjaśniona. Nie można bowiem wyłączyć, że ewentualna obecna niezdolność powoda do jakiejkolwiek pracy zarobkowej pozostaje w związku z uchybieniami pozwanego Przedsiębiorstwa uzasadniającymi jego odpowiedzialność odszkodowawczą (art. 361 k.c.). Słusznie więc w rewizji nadzwyczajnej stwierdzono, że oznaczenie wysokości należności powoda dokonane przez Sąd Powiatowy budzi zastrzeżenia, uzasadniające uchylenie wyroku tego Sądu.

Natomiast pozbawienie w niniejszej sprawie powoda odszkodowania w postaci renty uzupełniającej należnej pracownikowi dotkniętemu ciężką chorobą zawodową, mimo że odpowiedzialność pozwanego zakładu pracy została poprzednio przesądzona prawomocnym wyrokiem ustalającym obowiązek odszkodowawczy, godzi w autorytet wymiaru sprawiedliwości związany z powagą prawomocnych rozstrzygnięć sądowych oraz sprzeczne jest z zagwarantowaną ustawowo zasadą szczególnej ochrony uprawnień pracowniczych.

Z wymienionych przyczyn orzeczenia sądowe wydane w sprawie naruszają interes Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Wniesienie więc rewizji nadzwyczajnej po upływie sześciu miesięcy od uprawomocnienia się zaskarżonego wyroku Sądu Wojewódzkiego nie stoi na przeszkodzie uwzględnieniu tej rewizji przez uchylenie obu wyroków zaskarżonych przez Prokuratora Generalnego z mocy art. 417, 421 § 2 i 442 § 1 k.p.c. w związku z art. 444 § 2 k.c.

Sąd Najwyższy, uchylając je, przekazał sprawę Sądowi Powiatowemu w Radomiu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach dotychczasowego postępowania, m.in. także o obowiązku uiszczenia opłaty od rewizji nadzwyczajnej, złożonej na skutek podania powoda, odpowiadającej wpisowi należnemu od rewizji (art. 35 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz art. 108 § 2 k.p.c.).

OSNC 1972 r., Nr 7-8, poz. 149