Uchwała z dnia 1971-12-30 sygn. III CZP 87/71

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 87/71

Uchwała z dnia 30 grudnia 1971 r.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz. Sędziowie: B. Łubkowski, J. Ignatowicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, w sprawie z powództwa Antoniny M. przeciwko Franciszce G. o zapłatę i usunięcie skutków naruszenia dobra osobistego, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 30 września 1971 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy osobie, której zdrowie zostało naruszone, przysługuje - na zasadzie art. 24 § 1 k.c. - roszczenie o przeproszenie jej przez sprawcę i ogłoszenie o tym przeproszeniu w prasie?",

uchwalił:

Naruszenie nietykalności cielesnej człowieka może uzasadniać nakazanie przez sąd osobie, która tego naruszenia dokonała, aby przeprosiła poszkodowanego, a także nakazanie dokonania odpowiedniego ogłoszenia w prasie.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 24 k.c. ten, czyje dobro zostało bezprawnie naruszone, może żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków. Z przepisu tego wynika, że w każdym wypadku naruszenia dobra osobistego, a więc bez względu na rodzaj naruszenia i rodzaj dobra, pokrzywdzonemu przysługuje wymienione roszczenie, tzn. może on żądać, aby osoba, która jego dobro naruszyła, dokonała takiej czynności lub takich czynności, które według powszechnie przyjętych poglądów lub pojęć danego środowiska stanowią ekwiwalent wyrządzonej krzywdy w tym znaczeniu, że niejako niwelują jej skutki.

Rodzaj tych czynności musi być odpowiedni, tzn. musi zależeć od rodzaju dobra osobistego oraz rodzaju i rozmiaru naruszenia tego dobra. W szczególności typowym sposobem usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego jest przeproszenie, odwołanie zarzutów, ogłoszenie w prasie itp. Jeżeli chodzi w szczególności o przeproszenie, o którym mowa w pytaniu Sądu Wojewódzkiego, to jest ono uzasadnione nie tylko w najbardziej typowej z tego punktu widzenia sytuacji, tj. w wypadku naruszenia czci, ale także w wypadku naruszenia nietykalności cielesnej, jest to bowiem także czyn, który - poza ewentualnymi dalej idącymi skutkami - godzi w godność człowieka i wyrządza mu szczególną przykrość.

Oczywiście zastosowany przez sąd środek usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego musi być adekwatny do każdego wypadku. W szczególności nie zawsze jest konieczne uciekanie się do tak daleko idącego środka, jakim jest ogłoszenie w prasie. Co więcej, zastosowanie tego środka nie powinno być w zasadzie stosowane, gdy samo zajście, w toku którego doszło do naruszenia dobra osobistego, jest znane tylko wąskiemu gronu osób. Przy wyborze środka usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego należy też brać pod uwagę całokształt okoliczności, takich jak zachowanie się osoby, której dobro zostało naruszone, a w szczególności czy zajście zostało przez nią sprowokowane itp. W krańcowym wypadku może nawet jej żądanie być oddalone na podstawie art. 5 k.c.

W związku z podniesioną przez Sąd Wojewódzki wątpliwością należy ponadto wyjaśnić, że okoliczność, iż osobie, której nietykalność cielesna została naruszona, może przysługiwać roszczenie o zadośćuczynienie przewidziane w art. 445 § 1 k.c., nie wyłącza roszczenia z art. 24 k.c. o usunięcie skutków naruszenia dobra osobistego. Obydwa te roszczenia wynikają wprawdzie z jednego zdarzenia, ale mają odrębne podstawy prawne i są od siebie niezależne.

Z powyższych względów należało udzielić odpowiedzi jak w sentencji.

OSNC 1972 r., Nr 6, poz. 104