Uchwała z dnia 1971-03-11 sygn. III CZP 96/70

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 96/70

Uchwała z dnia 11 marca 1971 r.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz (sprawozdawca). Sędziowie: H. Dąbrowski, Z. Masłowski.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Jana P. o uchylenie postanowienia o wypłatę wynagrodzenia, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Opolu postanowieniem z dnia 28 listopada 1970 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"W jaki sposób może dojść do uchylenia prawomocnego postanowienia wydanego na podstawie art. 14 dekretu o postępowaniu w sprawach rodzinnych i opiekuńczych (obecnie art. 28 k.r.o.), gdy po wydaniu tego postanowienia na skutek zmiany stosunków odpadła podstawa do wypłacenia wynagrodzenia za pracę do rąk drugiego małżonka?"

postanowił udzielić następującej odpowiedzi:

Uchylenie lub zmiana prawomocnego postanowienia wydanego na podstawie art. 28 k.r.o. (dawny art. 14 dekretu o postępowaniu w sprawach rodzinnych i opiekuńczych) następuje w drodze postępowania nieprocesowego.

Uzasadnienie

Przedstawione przez Sąd Wojewódzki w Opolu w trybie art. 391 k.p.c. budzące wątpliwości zagadnienie prawne wynikłe na tle następującego stanu faktycznego.

Postanowieniem z dnia 15.III.1962 r. Sąd Powiatowy w Opolu w uwzględnieniu wniosku uczestniczki Małgorzaty P. nakazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych - Oddział w Opolu, aby należną wnioskodawcy rentę wypłacał do rąk uczestniczki. Orzeczenie swoje Sąd oparł na przepisie art. 14 dekretu o postępowaniu w sprawach rodzinnych i opiekuńczych.

Przedmiotem niniejszej sprawy jest żądanie wnioskodawcy uchylenia powyższego postanowienia ze względu na to, że strony już nie pozostają we wspólnym pożyciu, wobec czego zdaniem wnioskodawcy postanowienie z dnia 15.III.1962 r. straciło rację bytu.

Sąd Powiatowy w Opolu uznał, że z przyczyn przytoczonych przez wnioskodawcę postanowienie z dnia 15.III.1962 r. rzeczywiście stało się bezprzedmiotowe i postanowieniem z dnia 7.VIII.1970 r. uchylił to postanowienie.

Powyższe postanowienie zaskarżyła uczestniczka, domagając się w rewizji jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi Powiatowemu do ponownego rozpoznania. Zdaniem rewidentki brak było podstaw do uchylenia zaskarżonego postanowienia, albowiem strony w dalszym ciągu pozostają we wspólnym pożyciu, a poza tym istnieją nadal przyczyny, dla których Sąd Powiatowy nakazał wypłatę renty wnioskodawcy do jej rąk.

Zauważyć należy, co następuje.

Stosownie do art. 28 k.r.o., jeśli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczynienia się do zaspokojenia potrzeb rodziny, sąd może nakazać, żeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacone do rąk drugiego małżonka.

Jeśli chodzi o tryb postępowania, kodeks postępowania cywilnego w sposób wyraźny przekazuje te sprawy do postępowania nieprocesowego. Zagadnienie to normuje art. 565 § 1 i 2 k.p.c., który zamieszczony został w dziale II tytułu II księgi drugiej, normującej postępowanie nieprocesowe.

Zagadnienie zostało więc unormowane podobnie jak w przepisach obowiązujących przed wejściem w życie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz kodeksu postępowania cywilnego z 1964 r., z tą tylko różnicą, że będący odpowiednikiem obecnego art. 28 k.r.o. artykuł 14 ustawy z dnia 27.VI.1950 r. o postępowaniu nieprocesowym w sprawach rodzinnych oraz z zakresu kurateli zamieszczony był w akcie prawnym dotyczącym postępowania w tych sprawach.

Zarówno przepisy poprzednie jak i przepisy obecnie obowiązujące nie normują sprawy uchylenia prawomocnego postanowienia nakazującego, żeby wynagrodzenia za pracę albo inne należności przypadające jednemu małżonkowi były wypłacone do rąk drugiego małżonka, jeżeli w razie zmiany stosunków odpadła podstawa do wypłacenia wynagrodzenia drugiemu małżonkowi.

Niemniej jednak możliwość uchylenia prawomocnego postanowienia zapadłego w postępowaniu nieprocesowym wynika z art. 523 k.p.c., w myśl którego prawomocne postanowienie orzekające co do istoty sprawy nie może być zmienione ani uchylone, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Takim przepisem szczególnym jest, jak trafnie podkreśla Sąd Wojewódzki, art. 138 k.r.o., który zezwala na zmianę orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego w razie zmiany stosunków. Wprawdzie przepis ten dotyczy orzeczeń zapadłych w postępowaniu spornym, jednakże lege non distinguente należy go odnieść również do obowiązków przyczynienia się do zaspokojenia przez małżonków potrzeb rodziny, a więc również do sytuacji prawnej przewidzianej w art. 28 k.r.o.

Z tych względów na przedstawione zagadnienie udzielono odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1971 r., Nr 11, poz. 192