Postanowienie z dnia 1971-01-27 sygn. II CZ 16/71

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CZ 16/71

Postanowienie z dnia 27 stycznia 1971 r.

1. Przepis art. 1049 k.p.c., przewidujący egzekucję przez wymuszenie od dłużnika wykonania określonej czynności, ma na myśli wyłącznie czynności (facere), a nie wydanie (dare).
2. Dłużnik w postępowaniu egzekucyjnym nie może się bronić zarzutem, że objęte tytułem wykonawczym roszczenie nie istnieje, a w szczególności, że ono wygasło na skutek wykonania świadczenia przez dłużnika. Tego rodzaju zarzut można podnieść tylko w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.
3. Z mocy art. 13 § 2 k.p.c. w postępowaniu egzekucyjnym mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 200 i 201 k.p.c. o przekazaniu sprawy sądowi właściwemu.

Przewodniczący: sędzia W. Bryl. Sędziowie: B. Łubkowski (sprawozdawca), W. Markowski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z wniosku Janiny K. przeciwko Józefowi Z. o wszczęcie egzekucji w trybie art. 1049 k.p.c., na skutek zażalenia dłużnika Józefa Z. na postanowienie Sądu Powiatowego w Ropczycach z dnia 15 lipca 1970 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę komornikowi sądowemu przy Sądzie Powiatowym w Ropczycach, jako właściwemu organowi egzekucyjnemu, do dalszego postępowania.

Uzasadnienie

Prawomocnym wyrokiem z dnia 5 grudnia 1969 r. Sąd Powiatowy w Ropczycach zakazał pozwanemu Józefowi Z. zakłócać posiadania przez powódkę Janinę K. działki gruntu położonej w B. w granicach szczegółowo opisanych w sentencji i nakazał pozwanemu przywrócić tę działkę do stanu poprzedniego przez odłączenie z gruntu pozwanego pasa długości 3 m i szerokości - na końcu północnym - 50 cm (w formie trójkąta zobrazowanego na odręcznym planie) i przyłączenie tego pasa ziemi do gruntu powódki.

Powódka na podstawie wyższego wyroku zaopatrzonego w klauzulę wykonalności domagała się we wniosku skierowanym do Sądu Powiatowego w Ropczycach - jako organu egzekucyjnego - wszczęcia egzekucji w trybie art. 1049 k.p.c. przez wezwanie dłużnika do wykonania czynności wymienionej w tytule wykonawczym, a na wypadek niewykonania tych czynności w wyznaczonym przez Sąd terminie - o udzielenie wierzycielowi umocowania do wykonania tej czynności na koszt dłużnika i o przyznanie wierzycielce na ten cel od dłużnika kwoty 100 zł.

Dłużnik w odpowiedzi na powyższy wniosek zarzucił, że czynność nakazaną mu w wymienionym tytule egzekucyjnym wykonał, gdyż w dniu 20 kwietnia 1970 r. sporny grunt odłączył od swego gruntu i pozostawił do dyspozycji wierzycielki.

Postanowieniem z dnia 15 lipca 1970 r. Sąd Powiatowy wezwał dłużnika do wykonania czynności wymienionej w tytule wykonawczym w terminie do dnia 15 sierpnia 1970 r., a w razie niezastosowania się dłużnika do tego wezwania udzielił wierzycielce umocowania do wykonania czynności na koszt dłużnika. Sąd Powiatowy przyjął, że zachodzą przesłanki do wszczęcia egzekucji w trybie art. 1049 § 1 k.p.c. oraz wyraził pogląd, że dłużnik w postępowaniu egzekucyjnym nie może bronić się, iż wykonał już nakazaną czynność, może zaś to wykazywać jedynie w powództwie przeciwegzekucyjnym z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Sąd Wojewódzki, rozpoznając sprawę na skutek zażalenia dłużnika na powyższe postanowienie Sądu Powiatowego, przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne:

"Czy w postępowaniu egzekucyjnym wszczętym na podstawie art. 1049 § 1 k.p.c. dłużnik wezwany o wykonanie czynności może bronić się skutecznie zarzutem, że czynność tę, wymienioną w tytule egzekucyjnym, już wykonał?"

Sąd Najwyższy zauważył, co następuje.

Przepis art. 1049 k.p.c. reguluje egzekucję czynności, do wykonania której został dłużnik zobowiązany w tytule egzekucyjnym i którą to czynność może wykonać nie tylko dłużnik, lecz i inna osoba. Przepis ten zatem dotyczy egzekucji tzw. czynności zastępowalnej - zamiennej.

Czynność, do której zobowiązany został dłużnik w niniejszej sprawie, nie jest czynnością zastępowalną określoną w art. 1049 k.p.c. W sprawie nie chodzi o wykonanie czynności, a zwłaszcza czynności, którą może oprócz dłużnika wykonać inna osoba, lecz o wydanie części nieruchomości pozostającej we władaniu dłużnika, a więc nie o "czynienie", lecz o "danie", czyli o wypadek egzekucji uregulowany w art. 1046 § 1 k.p.c.

Przepis art. 1046 § 1 k.p.c. reguluje egzekucję w wypadku, gdy dłużnik zobowiązany został do wydania nieruchomości lub statku albo do opróżnienia pomieszczenia. Dla egzekucji z tego przepisu jest bez znaczenia, czy wierzycielowi chodzi o uzyskanie własności, czy tylko posiadania nieruchomości (art. 336 k.c.). Ten tryb egzekucji ma również zastosowanie, gdyż chodzi o przymusowe wydanie nieruchomości przy wykonaniu wyroku przywracającego utracone posiadanie.

Wydanie, opróżnienie lub przywrócenie posiadania mogą dotyczyć zarówno całości jak i części nieruchomości lub pomieszczenia, a więc również - jak w niniejszej sprawie - przywrócenia bezprawnie zagarniętego przez dłużnika pasa gruntu. Przedmiotem bowiem świadczenia dłużnika jest "danie", a nie "czynienie".

W świetle powyższych okoliczności egzekucja tytułu wykonawczego dołączonego do wniosku w niniejszej sprawie powinna być prowadzona nie przez sąd egzekucyjny w trybie art. 1049 k.p.c., lecz przez komornika sądowego w trybie art. 1046 § 1 k.p.c.

Przedstawione przez Sąd Wojewódzki zagadnienie prawne w świetle okoliczności sprawy jest nieaktualne. Sąd Najwyższy podziela w tej mierze pogląd Sądu Powiatowego, że dłużnik w postępowaniu egzekucyjnym nie może się bronić zarzutem, że objęte tytułem wykonawczym roszczenie nie istnieje, a w szczególności, że ono wygasło na skutek wykonania świadczenia przez dłużnika. Tego rodzaju zarzut można podnieść tylko w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego z art. 840 §1 pkt 2 k.p.c. Z mocy bowiem art. 804 k.p.c. organ egzekucyjny, a więc i sąd egzekucyjny (art. 758 k.p.c.), nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym, a tym samym nie jest uprawniony również do badania, czy objęte tytułem roszczenie wygasło. Właściwą drogą do podniesienia takich zarzutów jest wytoczenie powództwa z art. 840 k.p.c.

Nie znaczy to jednak, żeby sąd egzekucyjny nie musiał (art. 766 k.p.c.) wysłuchać stron i wskazać im - zwłaszcza w wypadkach objętych dyspozycją art. 5 k.p.c. - czy to na bezzasadność wniosku o wszczęcie egzekucji w żądanym trybie, czy też na wygaśnięcie obowiązku świadczenia i sposobie obrony określonej w art. 840 § 1 k.p.c.

Z mocy art. 13 § 2 k.p.c. w postępowaniu egzekucyjnym stosuje się odpowiednio przepisy art. 200 i 201 k.p.c. o przekazaniu sprawy sądowi właściwemu. Za odpowiednim stosowaniem tych przepisów i przekazaniem sprawy właściwemu organowi egzekucyjnemu (a więc przez sąd komornikowi sądowemu i odwrotnie: przez komornika sądowi) świadczy również treść art. 800 § 2 k.p.c. o przekazaniu części wniosku właściwemu organowi egzekucyjnemu.

Z tych powodów Sąd Najwyższy, uwzględniając zażalenie dłużnika, uchylił na podstawie art. 767 § 3, 394 § 1 pkt 1 art. 1046 § 1 i 1049 k.p.c. zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę właściwemu komornikowi sądowemu do dalszego postępowania.

OSNC 1971 r., Nr 9, poz. 162