Wyrok z dnia 2011-02-18 sygn. II SA/Po 39/11

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Wiesława Batorowicz Sędziowie Sędzia WSA Barbara Drzazga Sędzia WSA Jakub Zieliński (spr.) Protokolant St. sekretarz sąd. Joanna Wieczorkiewicz-Skoczek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lutego 2011 r. sprawy ze skargi Z. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] 2010 r. Nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta G. z dnia [...] 2010 r. Nr [...], II. określa, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu. /-/ J. Zieliński /-/ W. Batorowicz /-/ B. Drzazga

Uzasadnienie

Wnioskami z dnia 1 lipca 2010 r. oraz 9 lipca 2010 r. Z. B. zwrócił się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w G. o przyznanie pomocy finansowej m.in. na dofinansowanie kosztów leczenia w kwocie 24,10 zł oraz dofinansowanie rachunku za czynsz na kwotę 11,07 zł.

Decyzją [...] 2010 r. nr [...] , wydaną na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej kpa) oraz art. 3 ust. 3 i 4 i art. 39 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593 ze zm.) Prezydent Miasta G. odmówił przyznania świadczenia pieniężnego z pomocy społecznej w formie zasiłku celowego na dofinansowanie do opłaty za czynsz oraz do kosztów leczenia.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wyjaśnił, iż Z. B. w dniu 9 lipca 2010 r. dostarczył faktury za wykupione leki choć zobowiązany był dostarczyć recepty bądź kserokopię recept z ceną leków potwierdzoną przez aptekę. Natomiast na mieszkanie rodzina wnioskodawcy ma już przyznany dodatek czynszowy.

W dalszej części uzasadnienia organ wyjaśnił, iż w wyniku aktualizacji wywiadu środowiskowego w dniu 8 lipca 2010 r. ustalono, iż wnioskodawca prowadzi wspólnie gospodarstwo domowe z żoną i córką, nie pracuje zawodowo i posiada orzeczoną niepełnosprawność w stopniu umiarkowanym przyznaną do dnia 31 lipca 2010 r. Jego żona jest zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy bez prawa do zasiłku, choruje przewlekle i ma orzeczony lekki stopień niepełnosprawności. Łączny dochód rodziny wyniósł wynosił 610,- zł i nie przekroczył ustawowego kryterium dochodowego wynoszącego 1.053,- zł dla trzyosobowej rodziny.

Dodatkowo organ wskazał, iż rodzina wnioskodawcy objęta jest comiesięczną pomocą finansową z opieki społecznej w formie zasiłku stałego w wysokości 221,51 zł. a w okresie od maja do lipca 2010 r. udzielono jej pomocy w postaci zasiłków celowych w łącznej kwocie 821,- zł. Ponadto odrębną decyzją przyznano rodzinie pomoc finansową w postaci zasiłku celowego na dofinansowanie zakupu przyborów szkolnych, podręczników szkolnych i zeszytów, art. spożywczych, art. chemicznych i przemysłowych oraz środków czystości i higienicznych.

Podkreślono również, iż pomoc społeczna nie służy zaspakajaniu wszelkich potrzeb życiowych osób potrzebujących i nie może stanowić stałego źródła utrzymania.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł Z. B. Skarżący przytoczył ciężką sytuację materialną, w której się znajduje. Wyjaśnił, iż przedłożył dwa rachunki z aptek na zakup lekarstw na łączną kwotę 24,10 zł. Recepty na podstawie, których zostały wykupione leki zostały wystawione przez lekarzy o specjalizacji dermatologicznej oraz psychiatrycznej. Podniósł również, iż nie jest w stanie opłacić czynszu za mieszkanie, a powstanie zadłużenia z tego tytułu spowoduje utratę dodatku mieszkaniowego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. decyzją z dnia [...] 2010 r., nr [...] , działając na podstawie art. 127 § 2 oraz art. 138 § 1 pkt. 1 kpa utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy podtrzymując w całości stanowisko organu I instancji.

Kolegium wyjaśniło, iż podziela stanowisko organu I instancji, że zakup lekarstw mógł się odbyć z środków własnych wnioskodawcy bez znacznego uszczerbku dla dochodów gospodarstwa domowego. Dotyczy to również wniosku o dofinansowanie kwoty 11,07 zł jako dopłaty do czynszu. Organ odwoławczy zwrócił uwagę, iż Z.B. otrzymuje dodatek mieszkaniowy w kwocie 297,49 zł i kwota 11,07 zł nie jest wydatkiem, którego wnioskodawca nie mógłby sam ponieść zwłaszcza, iż prawie całą kwotę czynszu opłaca za skarżącego organ pomocy społecznej. Kolegium podkreśliło, iż wnioskodawca i jego rodzina otrzymują regularną pomoc z opieki społecznej, która nie jest zobligowana do refundacji wszelkich zgłaszanych przez niego potrzeb. Każdorazowe przyznanie środków z pomocy społecznej należy do uznania administracyjnego.

Skargę na powyższe rozstrzygnięcie wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu Z. B. wskazując na ciężką sytuację życiową w jakiej się znajduje oraz wyjaśniając, że uzyskiwana pomoc jest niewystarczająca dla zaspokojenie potrzeb rodziny.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. podtrzymało swoje stanowisko i wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Skarga okazała się zasadna w części dotyczącej odmowy przyznania zasiłku celowego na dofinansowanie zakupu lekarstw.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w myśl art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269) sąd dokonuje kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Zgodne z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm. dalej: p.p.s.a.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc związany jej zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Oznacza to konieczność dokonania przez sąd oceny zgodności z prawem zaskarżonej decyzji nawet wówczas, gdy dany zarzut nie został podniesiony.

Zgodnie z treścią art. 39 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 175 poz. 1362 z zm. dalej: u.p.s). w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy. W szczególności może być on przyznany na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Prawo tego świadczenia może być przyznane osobie lub rodzinie, która nie przekracza kryterium dochodowego określonego w art. 8 ust. 1 u.p.s.

Decyzja o przyznaniu zasiłku celowego ma charakter uznania administracyjnego co oznacza, iż organ po ustaleniu, że osoba ubiegająca się o to świadczenie spełnia kryterium dochodowe, nie jest zobligowany do jego przyznania z urzędu. Organ powinien ocenić, z jednej strony, sytuację materialną oraz potrzeby wnioskodawcy, a z drugiej strony, swoje własne możliwości finansowe, biorąc pod uwagę również inne świadczenia z pomocy społecznej jakie udzielił i udziela wnioskodawcy z własnych środków. Ponadto powinien ustalić, czy przyznanie zasiłku pozwoli skarżącemu zaspokoić jego niezbędne potrzeby bytowe np. zakup niezbędnych lekarstw czy opłata czynszu za mieszkanie w którym zamieszkuje. Ustaleń, o których mowa powyżej organ winien dokonać po wyczerpującym zebraniu rozpatrzeniu całego materiał dowodowy (art. 77. § 1 k.p.a.)

Decyzja o odmowie uwzględnienie wniosku o przyznania świadczeń z pomocy społecznej winna zgodnie z regulacją zawarta w art. 107 § 3 k.p.a. zawierać wyczerpujące uzasadnienie, w którym organ wskaże m.in. na podstawie jakich udowodnionych faktów, dowodów i okoliczności oparł swoje rozstrzygnięcie a także powinien wyjaśnić dlaczego innym dowodom odmówił wiarygodności. Z uzasadnienia powinno wynikać, iż organ w trakcie przeprowadzonego postępowania administracyjnego dobrze zaznajomił się z sytuacją życiową wnioskodawczy, jego potrzebami bytowymi oraz prawidłowo ocenił swoje możliwości finansowe w zakresie udzielenia pomocy społecznej.

Konieczność sporządzenia wyczerpującego uzasadnienia decyzji o którym mowa w art. 107 § 3 k.p.a. jest ściśle związana z wyrażoną w art.11 k.p.a. zasadą wyjaśnienia zasadności przesłanek, którymi kierował się organ załatwiając sprawę, co ma m.in. na celu pogłębienie zaufania obywateli do organów państwa (art. 8 k.p.a.).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, iż decyzje organów obu instancji zostały wydane z naruszaniem przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Zdaniem Sądu organy obu instancji nie uzasadniły w wyczerpujący sposób dlaczego odmówiły przyznania Z. B. pomocy finansowej zakup lekarstw. Samorządowe Kolegium Odwoławcze stwierdziło, iż skarżący jest w stanie sam ponieść koszty zakupu lekarstw, natomiast organ I instancji jako podstawę odmowy wskazał okoliczność, iż wnioskodawcza nie przedłożył recepty ani kserokopii recepty z ceną leków potwierdzoną przez aptekę. Jak wynika z akt sprawy skarżący wraz ze swoim wnioskiem z dnia 9 lipca 2010 r. przedłożył dwie faktury VAT nr 856/2010 z dnia 16 czerwca 2010 r. oraz fakturę VAT nr 815/2010 z dnia 10 czerwca 2010 r. na zakup leków Nitrazepam, Cutivate. Z faktury nr 815/2010 wynika również, iż lek Cutivate podległa refundacji z Narodowego Funduszu Zdrowia. Sąd podziela co prawda stanowisko, iż nieprzedstawienie przez wnioskodawcę recepty bądź faktury, z której wynika, iż rzeczywiście wymaga on przyjmowania lekarstw, uzasadnia odmowę przyznania zasiłku celowego na ten cel (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 października 2008 r., sygn. akt VIII SA/Wa 308/08 dost. na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.p). Jednakże w przypadku przedłożenie jednego z tych dokumentów przez stronę, organ winien ocenić jego moc dowodową zgodnie z ogólnymi zasadami oceny dowodów i wynik tej oceny wyrazić w uzasadnieniu decyzji.

W rozpatrywanej sprawie organ I instancji w żaden sposób nie odniósł się do tego dlaczego odmówił przedłożonym fakturom mocy dowodowej. Dlaczego w jego opinii nie są one dowodem na okoliczność przyjmowania przez skarżącego wskazanych w nich leków, pomimo wystawienia ich na jego nazwisko. Ponadto z decyzji Prezydenta Miasta G. wynika, iż w jego opinii taką moc dowodową mogą posiadać jedynie recepty ani kserokopii recepty z ceną leków potwierdzoną przez aptekę, a tych skarżący nie przedłożył. Brak uzasadnienia tego stanowiska stanowi naruszenie art. 107 § 3 k.p.a.

Z analizy przesłanych do sądu akt nie wynika również w żaden sposób, iż skarżący był pouczony przez organ o obowiązku przedłożenia recepty bądź jej kserokopii z ceną leków potwierdzoną przez aptekę. Skoro zatem organ uznaje, iż okoliczność przyjmowania leków może być potwierdzona jedynie na podstawie recept lub ich kopii to powinien był poinformować stronę o tej okoliczności, mającej wpływ na rozpatrzenie wniosku o przyznanie świadczenia. Brak takiego pouczenia stanowi naruszenie art. 9 k.p.a. nakładającego na organy obowiązek należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego, a także świadczy o naruszeniu art. 77 § 1 k.p.a. poprzez niewyczerpujące zebranie i rozpatrzenie całego materiału dowodowego. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. w swojej decyzji nie odniosło się do powyższych uchybień organu I instancji i z tej przyczyny również podlegało uchyleniu.

Należy jednakże zaznaczyć, iż wskazane powyższe uchybienia nie dotyczą rozstrzygnięcia w części dotyczącego odmowy przyznania dofinansowania do czynszu w wysokości 11,07 zł. Zdaniem Sądu organy obu instancji w wyczerpujący sposób uzasadniły odmowę przyznania pomocy w tym zakresie. W szczególności wskazały na okoliczność otrzymywania przez skarżącego zasiłku czynszowego w wysokości 297,49 zł, który pokrywa prawie całą należność czynszową tj. kwotę 308,56 zł. Sytuacja życiowa skarżącego, jakkolwiek trudna, nie wyklucza ponoszenia kosztów związanych z zaspakajaniem potrzeb mieszkaniowych w wnioskowanej wysokości. Zwłaszcza, iż z pomocy społecznej pokrywana jest już praktycznie cała kwota czynszu a ponadto otrzymuje on niemal regularnie co miesiąc środki finansowe na inne cele związane z zaspokojeniem potrzeb bytowych swoich i rodziny. Trzeba podkreślić, iż Państwo jest zobligowane podejmować działania wspomagające obywateli, którzy znaleźli się w ciężkiej sytuacji życiowej w jej naprawieniu. Nie można jednak wymagać aby z środków publicznych zaspakajano wszelkie potrzeby, po za tymi niezbędnymi, osób, które nie są w stanie i nie starają się ich same zaspokoić.

Ponownie rozpatrując sprawę organ pomocy społecznej będzie zobowiązany do ponownego rozpatrzenia wniosku o przyznanie zasiłku celowego na zakup lekarstw stosując się do przedstawionych wyżej wytycznych oraz ustalenia czy przyznanie zasiłku pozwoli skarżącemu zaspokoić jego niezbędne potrzeby bytowe, których nie jest w stanie sam zaspokoić.

W tej sytuacji Sąd orzekła na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. jak w punkcie 1 sentencji wyroku. O wykonalności decyzji (pkt 2 sentencji wyroku) orzeczono na podstawie art. 152 p.p.s.a.

/-/ J.Zieliński /-/ W.Batorowicz /-/ B.Drzazga