Wyrok z dnia 2011-03-29 sygn. II OSK 567/10

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Paweł Miładowski Sędziowie Sędzia NSA Jan Paweł Tarno Sędzia del. WSA Aleksandra Łaskarzewska ( spr. ) Protokolant asystent sędziego Konrad Młynkiewicz po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej K. P. i W.P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 20 listopada 2009 r. sygn. akt II SA/Kr 1327/09 w sprawie ze skargi K. P. i W. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie z dnia [...] czerwca 2009 r. nr [...] w przedmiocie wymierzenia kary za usunięcie drzewa oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 20 listopada 2009 r. sygn. akt II SA/Kr 1327/09 oddalił skargę K. P. i W. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie z dnia [...] czerwca 2009 r. nr [...] w przedmiocie wymierzenia kary za usunięcie drzewa.

Powołany wyrok został wydany w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych.

Prezydent Miasta Krakowa decyzją z dnia [...] kwietnia 2009 r. na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 2, art. 89 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880 ze zm.), §2 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 października 2004 r. w sprawie stawek opłat dla poszczególnych rodzajów i gatunków drzew (Dz. U. Nr 228, poz. 2306) w zw. z obwieszczeniem Ministra Środowiska z dnia 14 października 2008 r. w sprawie stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów oraz kar za zniszczenie zieleni na rok 2009 (M. P. nr 82, poz. 725) oraz art. 104 kpa, wymierzył K. i W. P. administracyjną karę pieniężną w wysokości 21.516,68 zł za usunięcie drzewa (gatunek wierzba) bez wymaganego zezwolenia.

Organ I instancji wskazał, że karę orzeczono wobec ustalenia, że właściciele nieruchomości nr [...] obr. 31 Nowa Huta w lutym 2009 r. usunęli bez zezwolenia kilkudziesięcioletnie drzewo gat. wierzba. Karę obliczono na podstawie art. 89 ust. 1 i 3 ustawy o ochronie przyrody w związku z art. 85 ust. 4-6 tej ustawy i przepisów wykonawczych.

Z decyzją tą nie zgodzili się K. i W. P. wnosząc w terminie odwołanie i domagając się uchylenia zaskarżonej decyzji.

Odwołujący się zarzucili, że kara jest niesłuszna, gdyż wierzba była spróchniała, zagrażała bezpieczeństwu, a wobec jej usunięcia nikt nie poniósł straty. Podali, że sami ją zasadzili i w związku z tym Państwo winno szanować ich własność. Karanie za usunięcie spróchniałego drzewa uznali za niemoralne i wyrazili stanowisko, iż jeżeli przepisy prawa są nieżyciowe, to należy je zmienić.

Decyzją z dnia [...] czerwca 2009 r., znak [...], wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy.

Organ II instancji stwierdził, że zgodnie z omawianą ustawą, przepisy w niej zawarte nakładają na wójta, burmistrza, prezydenta miasta obowiązek wymierzenia kary. Nie ma ona charakteru uznaniowego, lecz jest naliczana wg norm zawartych w przepisach prawa, zarówno rangi ustawy, jak i rozporządzenia. Kolegium uznało, że wymierzoną karę ustalono w sposób prawidłowy. Odnosząc się do kwestii przyczyn usunięcia drzewa wskazano, że jego spróchnienie i zagrożenie bezpieczeństwu miałoby znaczenie, ale w momencie ustalania opłaty, nie ma natomiast znaczenia podczas orzekania o karze za wycięcie drzew bez zezwolenia.

Dnia 6 sierpnia 2009r. K. i W. P. złożyli w urzędzie Miasta Krakowa wniosek o wznowienie postępowania w sprawie wymierzenia wnioskodawcom kary pieniężnej za usunięcie bez wymaganego zezwolenia drzewa, zakończonego decyzją samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie z dnia [...] czerwca 2009r. W uzasadnieniu nadmienili, że przycięcie pnia wierzby było zabiegiem pielęgnacyjnym, mającym na celu utrzymanie dalszej wegetacji drzewa. Przez dłuższy okres po przycięciu pień nie wypuszczał nowych pędów, jednakże obecnie pojawiły się nowe pędy, co świadczy że drzewo rośnie. W tej sytuacji zachodzi podstawa do wznowienia, gdyż wymierzenie kary w sytuacji, gdy drzewo rośnie było nieuzasadnione.

K. i W. P. zaskarżyli powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, domagając się uchylenia w całości zarówno decyzji organu II, jak i I instancji.

Zdaniem skarżących, wbrew ustaleniom poczynionym przez organ I instancji przedmiotowa wierzba nie została usunięta, lecz przycięta, tak, że pozostawiono wysoki fragment pnia drzewa, który wypuścił nowe pędy, co zauważono 15 lipca 2009 r. Organy nie wzięły zatem pod uwagę wszystkich okoliczności faktycznych sprawy - nie uwzględniły faktu, że obcięcie korony i części pnia wierzby było zabiegiem pielęgnacyjnym, drzewo nadal rośnie, brak więc podstaw do nałożenia kary.

W odpowiedzi na skargę Kolegium wniosło o jej oddalenie. Odnosząc się do zarzutu, iż nie uwzględniło wszystkich okoliczności sprawy, wskazało, że cały materiał dowodowy został rozpatrzony, a skarga jest bezpodstawna. Skarżący ścięli drzewo, a nie dokonali jego przycięcia, co wynika z dokumentacji fotograficznej znajdującej się w aktach sprawy. Pojawienie się zaś odrostów od pnia nie świadczy o zachowaniu żywotności drzewa.

W piśmie procesowym z dnia 5 listopada 2009 r. skarżący wnieśli o wystąpienie przez Sąd do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności przepisu art. 88 ustawy o ochronie przyrody z przepisami art. 2 i art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji RP. Zdaniem skarżących "w demokratycznym państwie prawnym nie jest dopuszczalne istnienie przepisów o sankcji przewyższającej kary za czyny stanowiące przestępstwa o nieporównywalnie większej szkodliwości, przy jednoczesnym braku ochrony jaką dają przepisy kodeksu postępowania karnego", a "ingerencja ustawodawcy w sferę własności jest więc zbyt duża i niczym nie uzasadniona".

W powołanych okolicznościach faktycznych i prawnych Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uznał skargę za bezzasadną. Stwierdził, że organ II instancji nie dopuścił się naruszeń prawa, które mogłyby skutkować koniecznością uchylenia decyzji, stwierdzenia jej nieważności bądź wydania decyzji z naruszeniem prawa. Z materiału fotograficznego (k.1-3 akt adm. I inst.) wynika, w sposób nie budzący najmniejszych wątpliwości, fakt ścięcia wierzby. Bezsporne jest, iż drzewo zostało usunięte przez skarżących, właścicieli działki, na której drzewo to rosło, bez uprzedniego uzyskania wymaganego zezwolenia na jego ścięcie. Sąd I instancji uznał, że w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji Kolegium prawidłowo przyjęło, iż organ I instancji, w sposób rzetelny przeprowadził postępowanie dowodowe. Stwierdził też, że bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy jest, że z pozostawionej części pnia drzewa wyrosły pędy - drzewo zostało bowiem ucięte na tyle nisko, że zostało pozbawione nie tylko korony drzewa ale również jego pnia.

Zdaniem Sądu I instancji organ odwoławczy słusznie zatem stwierdził, że kara pieniężna została zasadnie nałożona i prawidłowo obliczona przez organ I instancji, w sposób prawidłowy i wyczerpujący odniósł się również do zarzutów odwołania, wyjaśniając, że nie zachodzą podstawy do zastosowania przepisu art. 88 ust.3 ustawy o ochronie przyrody.

Ustosunkowując się do podanych przez skarżących przyczyn usunięcia drzewa bez wymaganego prawem zezwolenia (zagrożenie bezpieczeństwa wobec tego, że drzewo było spróchniale) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wskazał, że analiza tych przyczyn (istnienia takiego zagrożenia), zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, miałaby miejsce w postępowaniu o wydanie zezwolenia i ustalenie wysokości opłaty, nie ma natomiast znaczenia na etapie wymierzania administracyjnej kary pieniężnej w świetle art. 88 cyt. ustawy. Jedyną przesłanką zwalniającą z ponoszenia kary za usunięcie drzewa jest uzyskanie zezwolenia na jego usunięcie. Zarówno wygląd, jak i stan zdrowotny drzewa nie mają tu znaczenia. Nawet na drzewo obumarłe, zniszczone, czy uciążliwe dla otoczenia należy przed jego usunięciem otrzymać zgodę. Wymierzenie kary pieniężnej za usunięcie drzewa bez wymaganego zezwolenia jest obowiązkiem organów administracji publicznej w razie stwierdzenia usunięcia drzewa bez zezwolenia, w sytuacjach przewidzianych cyt. ustawą.

Odnosząc się do wniosku o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności przepisu art. 88 ustawy o ochronie przyrody z przepisami art. 2 i art.64 ust.1 i 3 Konstytucji RP Sąd I instancji stwierdził, że Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wypowiadał się na temat charakteru tzw. kar administracyjnych. W wyroku z dnia 15 stycznia 2007 r. sygn. akt P 19/06 dotyczącym odpowiedzialności z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego Trybunał ustosunkował się do kilku kwestii związanych z karami administracyjnymi. Stwierdził m.in., że kara administracyjna nie jest odpłatą za popełniony czyn, lecz stanowi środek przymusu służący zapewnieniu realizacji zadań administracyjnych. Istotą kary administracyjnej jest przymuszenie do respektowania nakazów i zakazów. Proces wymierzania kar pieniężnych należy zatem postrzegać w kontekście stosowania instrumentów władztwa administracyjnego." Wyjaśnił też, że dopuszczalność stosowania kar pieniężnych, jako reakcji na naruszenie ustawowych obowiązków, nie budzi wątpliwości w orzecznictwie Trybunału - o środkach represyjnych orzekać mogą nie tylko sądy karne, a to, jaki sąd orzeka w konkretnych sprawach, jest kwestią wyboru o charakterze ustrojowo-organizacyjnym, a nie materialnoprawnym; kary pieniężne mogą być także konsekwencją wydanej decyzji administracyjnej, która może być poddana kontroli sądownictwa administracyjnego. Podstawą zastosowania sankcji jest obiektywny fakt naruszenia prawa. Taka formuła odpowiedzialności powoduje, że w tego typu sytuacjach zasada domniemania niewinności nie znajduje zastosowania. Konsekwencją przyjęcia koncepcji odpowiedzialności obiektywnej jest automatyzm w stosowaniu sankcji, co jednak z drugiej strony uniemożliwia organom administracji uznaniowe kształtowanie sytuacji prawnej podmiotu zagrożonego sankcją.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie orzekając w niniejszej sprawie, biorąc pod uwagę powyższe stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, nie wystąpił z pytaniem prawnym i oddalił skargę K. i W. P..

Skarżący wnieśli do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną od powyższego wyroku Sądu I instancji. Zarzucili Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Krakowie naruszenie:

- art. 88 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy o ochronie przyrody poprzez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) oraz ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej: p.p.s.a., poprzez nieuwzględnienie skargi mimo zajścia okoliczności uzasadniających wznowienie postępowania administracyjnego oraz naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a. polegające na nie odniesieniu się w uzasadnieniu wyroku do wskazanej przez skarżących możliwości zastosowania art. 88 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody.

Skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, o wstrzymanie wykonania decyzji Prezydenta Miasta Krakowa z dnia 22 kwietnia 2009 r. oraz wystąpienie przez Sąd II instancji do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności przepisów art. 85, art. 88 i art. 89 ustawy o ochronie przyrody z przepisami art. 2 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP.

W motywach skargi kasacyjnej wskazano, że przepis art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie przyrody stanowi, iż w razie usunięcia drzewa bez wymaganego zezwolenia wymierza się karę pieniężna. Drzewo - jak wynika to z ustaleń Sądu I instancji - podjęło jednak wegetację. Nie było więc podstaw – zdaniem kasatorów - zastosowania powyższego przepisu. Odnosi się on bowiem tylko do sytuacji, gdy drzewo zostało usunięte w taki sposób, że zakończona została w sposób definitywny jego wegetacja.

Dalej wskazali, że można też przyjąć, że dokonana została błędna wykładnia powyższego przepisu polegająca na tym, iż przez usunięcie drzewa rozumie się każde obcięcie pnia drzewa, bez względu na to czy pozostała część pnia podjęła wegetację, czy też nie. Zdaniem skarżących wobec podjęcia przez obcięte drzewo dalszej wegetacji powinien być zastosowany przepis art. 88 ust. 3 o ochronie przyrody, którego dyspozycja obejmuje sytuacje, kiedy obcięte bez zezwolenia drzewo w dalszym ciągu rośnie - a taka sytuacja ma miejsce w sprawie niniejszej. Sąd I instancji przepisu tego - pomimo wskazania w skardze na możliwość jego zastosowania - nie zastosował.

Zdaniem skarżących nie można zgodzić się ze stanowiskiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, że fakt usunięcia drzewa przez skarżących nie budzi żadnych wątpliwości. Przepis art. 88 ustawy o ochronie przyrody mówi bowiem o usunięciu drzewa, tymczasem bezsporne jest, że pień drzewa wypuścił pędy, które bujnie rosną. Nie można zatem uznać, że drzewo zostało usunięte, jeżeli w dalszym ciągu istnieje i rośnie. Wegetacja zaprzecza więc uznaniu, że zostało ono usunięte. Wyraz usunięcie oznacza w języku polskim, że rzecz bądź przestała istnieć, została przeniesiona w inne miejsce, bądź utraciła swoje istotne właściwości. W przypadku rośliny usunięcie zawsze oznacza zakończenie jej wegetacji. Ustalenie zatem przez Sąd I instancji, że drzewo zostało usunięte jest sprzeczne z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Nie może drzewo zostać usunięte i jednocześnie dalej rosnąć.

Powyższe ustalenie, zdaniem wnoszących skargę kasacyjną, winno było skutkować uchyleniem zaskarżonych decyzji i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania, bowiem okoliczność ta stanowiła i stanowi przesłankę do wznowienia postępowania określoną w przepisie art. 145 § 1 pkt. 5 k.p.a. i winna być przez Sąd I instancji uwzględniona. Nieuwzględnienie tej okoliczności naruszyło zatem przepis art. 145 § 1. pkt 1 lit. c p.p.s.a. Skarżący złożyli wniosek o wznowienie postępowania administracyjnego w sprawie niniejszej w sytuacji, kiedy drzewo po okresie zimowym podjęło wegetację wypuszczając bujne pędy. Wniosek ten znajduje się w aktach sprawy.

Skarżący kasacyjnie wskazali, że zaskarżając decyzję Kolegium podnosili, iż wobec podjęcia przez drzewo dalszej wegetacji możliwe jest zastosowanie przepisu art. 88 ust. 3. ustawy o ochronie przyrody. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku pominął tę kwestię stwierdzając, że "organ odwoławczy słusznie stwierdził, że kara pieniężna została zasadnie nałożona i prawidłowo wyliczona, w sposób prawidłowy i wyczerpujący odniósł się również do zarzutów odwołania, wyjaśniając, że nie zachodzą podstawy do zastosowania przepisu art. 88 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody." Uwaga ta dotyczyła jednak okoliczności z chwili składania odwołania, kiedy to drzewo nie podjęło jeszcze wegetacji z uwagi na okres zimowy. Skarżący zaznaczyli, że w sytuacji kiedy podnieśli i wykazali w skardze do Sądu I instancji, że "usunięte" drzewo rośnie, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie winien był ze względu na zaistnienie nowej okoliczności rozważyć możliwość zastosowania przepisu art. 88 ust. 3. ustawy o ochronie przyrody. Brak odniesienia się do tego zarzutu powoduje zdaniem wnoszących skargę kasacyjną, że naruszony został przepis art. 141 § 4. p.p.s.a.

Uzasadniając wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji skarżący wskazali, że prowadzenie egzekucji orzeczonej kary pieniężnej mimo niezakończenia postępowania sądowego spowoduje, że doznają oni poważnego uszczerbku majątkowego, gdyż oboje są emerytami, a emerytury stanowią ich jedyne źródło utrzymania.

Skarżący nie zgodzili się też ze stanowiskiem sądu I instancji jakoby nie było potrzeby wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności przepisu art. 88 ustawy o ochronie przyrody z Konstytucją RP. Wskazali, że wyrok Trybunału z dnia 15.01.2007 r. sygn. P 19/06., na który powołał się Sąd I instancji, dotyczył odpowiedzialności z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego, czyli sytuacji jednoznacznej pod względem faktycznym i prawnym. W sprawie niniejszej okoliczności takie jednak nie zachodzą. Przepis art. 88 ustawy o ochronie przyrody dotyczący nakładania administracyjnej kary pieniężnej w razie wycięcia drzewa bez zezwolenia budzi zasadnicze wątpliwości co do swej zgodności z Konstytucją RP. Mimo, że wycięcie drzewa nie stanowi, ani przestępstwa, ani wykroczenia pieniężna kara administracyjna ze względu na sposób jej wyliczania stanowi nadmierną, niczym nieuzasadnioną sankcję, nawet za czyn, który nie wyrządza żadnej szkody środowisku przyrodniczemu, a wręcz ratuje to środowisko. Przycięcie drzewa, wskutek którego następuje usunięcie części spróchniałego pnia powoduje, że drzewo podejmuje dalszą wegetację, natomiast brak tego zabiegu bardzo często prowadzi do spróchnienia nie tylko pnia, ale i korzeni, a więc unicestwienia całej rośliny. Określone w tej ustawie jako przestępstwa - art. 128, czy wykroczenia - art. 131, czyny zabronione, szkodliwe dla przyrody, są zagrożone nieporównywalnie niższymi sankcjami niż administracyjna kara pieniężna przewidziana w art. 85 i 89 ustawy o ochronie przyrody. Nie ma też górnej granicy tej kary, gdy tymczasem najwyższa grzywna, która może być nałożona na podstawie kodeksu karnego wynosi 720.000 zł. Przepisy ustawy o ochronie przyrody nie wskazują też żadnych okoliczności, które uzasadniałyby zasadnicze zmniejszenie wysokości nakładanej kary, takich jak zły stan drzewa, spróchnienie pnia, czy zróżnicowania wysokości kary w zależności od gatunku drzewa. Gatunki pospolite i szybko rosnące, takie jak wierzba winny być wyceniane znacznie niżej niż inne rzadkie i podlegające ochronie gatunkowej drzewa. Zdaniem kasatorów wskazane powody uzasadniają zarzut niezgodności przepisów art. 85, 88 i 89 ustawy o ochronie przyrody z przepisem art. 2 Konstytucji RP, bowiem w demokratycznym państwie prawnym nie jest dopuszczalne istnienie przepisów o sankcji przewyższającej kary za czyny stanowiące przestępstwa o nieporównywalnie większej szkodliwości, przy jednoczesnym braku ochrony jaką dają przepisy kodeksu karnego i kodeksu postępowania karnego. W opinii skarżących przepis art. 88 ustawy o ochronie przyrody nie jest też zgodny z przepisami art. 64 ust 1 i 3 Konstytucji RP dotyczącym ochrony własności. Obywatel jest bowiem ścigany za racjonalne rozporządzenie swoją własnością, w szczególności za to, że dokonał czynu uzasadnionego z punktu widzenia ochrony środowiska naturalnego i zasad bezpieczeństwa. Tego rodzaju ingerencja ustawodawcy w sferę własności jest nadmierna, szkodliwa i niczym nieuzasadniona.

Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2010 r. oddalił wniosek skarżących o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie przed Sądem II instancji pełnomocnik skarżących przedłożył do akt zdjęcia, które według jego oświadczenia przedstawiają przedmiotowe drzewo w aktualnym stanie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw, dlatego podlega oddaleniu.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę tylko w granicach skargi kasacyjnej (art. 183 § 1 p.p.s.a.), z urzędu biorąc pod uwagę jedynie nieważność postępowania, co oznacza związanie przytoczonymi w skardze kasacyjnej jej podstawami, określonymi w art. 174 p.p.s.a. Wobec nie stwierdzenia zaistnienia przesłanek nieważności postępowania, oceniając wyrok Sądu pierwszej instancji w ramach zarzutów zgłoszonych w skardze kasacyjnej, Naczelny Sąd Administracyjny uznał te zarzuty za niezasadne.

Zgodnie z art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

Autor skargi powinien wskazać konkretne, naruszone przez Sąd zaskarżanym orzeczeniem przepisy prawa materialnego i procesowego. W odniesieniu do prawa materialnego powinien wykazać, na czym polegała dokonana przez Sąd I instancji ich błędna wykładnia i niewłaściwe zastosowanie oraz jaka powinna być wykładnia prawidłowa i właściwe zastosowanie. Podobnie przy naruszeniu prawa procesowego należy wskazać przepisy tego prawa naruszone przez Sąd oraz podać, na czym polegało uchybienie tym przepisom i dlaczego uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Gdy w skardze kasacyjnej zarzuca się zarówno naruszenie prawa materialnego, jak i naruszenie przepisów postępowania, w pierwszej kolejności rozpoznaniu podlega zarzut naruszenia przepisów postępowania, ponieważ dopiero po przesądzeniu, że stan faktyczny przyjęty przez Sąd w zaskarżonym wyroku jest prawidłowy albo nie został skutecznie podważony, można przejść do skontrolowania procesu subsumcji danego stanu faktycznego pod zastosowany przez Sąd przepis prawa materialnego (vide: wyrok NSA z dnia 9 marca 2005 r., FSK 618/04, ONSAiWSA 2005, nr 6, poz. 120).

Odnosząc się do podniesionych w przedmiotowej skardze zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego stwierdzić należy, że nie zasługują one na uwzględnienie.

Po pierwsze nie można zgodzić się z twierdzeniem zawartym w skardze kasacyjnej jakoby Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie dopuścił się naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. polegającego na nieuwzględnieniu skargi mimo zajścia okoliczności uzasadniających wznowienie postępowania administracyjnego. Zdaniem kasatorów Sąd I instancji błędnie przyjął, że w niniejszej sprawie doszło do usunięcia drzewa, w sytuacji, gdy pień drzewa wypuścił pędy, które bujnie rosną. Zdaniem skarżących kasacyjnie nie można uznać, że drzewo zostało usunięte, jeżeli w dalszym ciągu istnieje i rośnie. Jego wegetacja zaprzecza uznaniu, że zostało ono usunięte. W związku z tym Sąd I instancji powinien był uchylić zaskarżoną decyzję, bowiem okoliczność ta stanowiła przesłankę do wznowienia postępowania określoną w art. 145 § 1 pkt 5 kpa. Skarżący zaznaczyli przy tym, że złożyli wniosek o wznowienie postępowania administracyjnego w momencie, gdy po okresie zimowym drzewo podjęło wegetację.

Odnosząc się do postawionego zarzutu w pierwszej kolejności stwierdzić należy, iż został on błędnie postawiony. Zważyć trzeba, że jeżeli zdaniem skarżących w niniejszej sprawie doszło do naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego to powinni byli zarzucić Sądowi I instancji naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. b) p.p.s.a. To bowiem ten przepis stanowi, że sąd uchyla decyzję w całości lub w części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania. Powołany w skardze przepis art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. odnosi się zaś do innych naruszeń przepisów postępowania, niż określone w pkt b przepisu art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.

Ponadto w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie mają racji wnoszący skargę kasacyjną, że w niniejszej sprawie zaszła przesłanka uzasadniająca wznowienie postępowania, a mianowicie, iż wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję (art. 145 § 1 pkt 5 kpa). Okolicznością tą, jak twierdzą skarżący, jest fakt powstały po ścięciu drzewa tj. odrodzenie się pędów na pozostałym fragmencie pnia. W ocenie Sądu kasacyjnego rację miał Sąd I instancji uznając, że bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy jest okoliczność, iż z pozostawionej części pnia drzewa wyrosły pędy – drzewo zostało bowiem ucięte na tyle nisko, że zostało pozbawione nie tylko korony, ale również jego pnia. Stwierdzić należy, iż przez usunięcie drzewa zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie przyrody należy rozumieć takie działanie, wskutek którego drzewo przestaje fizycznie istnieć. Obojętne jest przy tym, czy w momencie usunięcia drzewo było żywe, czy obumarłe. Nie chodzi bowiem, jak akcentuje autor skargi kasacyjnej, tylko o przerwanie żywotności drzewa, ale również o jego fizyczne unicestwienie (por. wyrok NSA z dnia 22 października 2009 r., sygn. akt II OSK 1630/08, dostępny na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Tym samym wykazane w niniejszej sprawie i niekwestionowane ścięcie przedmiotowej wierzby stanowiło jej usunięcie.

Nie można również podzielić zarzutu skargi kasacyjnej, iż wobec podjęcia przez obcięte drzewo dalszej wegetacji organy winny zastosować przepis art. 88 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody. Przypomnieć należy, iż zgodnie z tym przepisem termin płatności kar wymierzonych na podstawie ust. 1 odracza się na okres 3 lat, jeżeli stopień uszkodzenia drzew lub krzewów nie wyklucza zachowania ich żywotności oraz możliwości odtworzenia korony drzewa i jeżeli posiadacz nieruchomości podjął działania w celu zachowania żywotności tych drzew lub krzewów. Zatem zastosowanie instytucji odroczenia wymierzonej kary uwarunkowane jest spełnieniem dwóch przesłanek: 1) stopień uszkodzenia drzew nie wyklucza zachowania ich żywotności oraz możliwości odtworzenia korony drzewa i 2) posiadacz nieruchomości podjął działania w celu zachowania żywotności tych drzew.

Z akt sprawy nie wynika, by skarżący kasacyjnie podejmował działania mające na celu zachowanie żywotności drzewa, co już uniemożliwia skorzystanie z tej instytucji.

Ponadto zważyć należy, że przedmiotowe drzewo zostało usunięte, a nie uszkodzone, ścięto je bowiem na wysokości 57 cm. W takiej sytuacji nie ma zatem możliwości odtworzenia korony drzewa. Stąd za nie spełnioną uznać należy także pierwszą z przesłanek, o których mowa w art. 88 ust.3 ustawy o ochronie przyrody.

Mając powyższe na względzie nie można zatem uznać, że Sąd I instancji dokonał błędnej wykładni przepisów art. 88 ust. 1 pkt 2 i art. 88 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody, czy też niewłaściwie zastosował przepis art. 88 ust. 1 pkt 2 tejże ustawy.

Niezasadny okazał się również zarzut naruszenia przepisu art. 141§4 p.p.s.a.

Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny ustalonego przez organy stanu faktycznego sprawy i jego subsumcji do normy zawartej w art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie przyrody.

Zgodnie z art. 141 § 4 zd. pierwsze p.p.s.a. uzasadnienie wyroku powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym przyjmuje się, że zwięzłe przedstawienie stanu sprawy powinno także obejmować odniesienie się do ustaleń faktycznych poczynionych w toku postępowania administracyjnego przez prowadzący je organ. Nie wystarczy ograniczyć się do stwierdzenia, co ustalił sąd, lecz niezbędne jest wskazanie, które ustalenia zostały przyjęte przez sąd I instancji, a które nie (por. wyrok NSA z dnia 12 maja 2005 r., sygn. akt FSK 2123/04, ONSAiWSA 2006, nr 1, poz. 9). Uzasadnienie zaskarżonego wyroku odpowiada zacytowanej normie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku odniósł się do zarzutu podniesionego w skardze co do możliwości zastosowania w niniejszej sprawie art. 88 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody. Wywiódł, że w niniejszej sprawie bez znaczenia dla rozstrzygnięcia było że z pozostawionej części pnia wyrosły pędy. Drzewo zostało bowiem ucięte na tyle nisko, że pozbawiono je korony oraz pnia.

W sposób wyczerpujący w uzasadnieniu wyroku przedstawił ocenę ustalonego przez organy stanu faktycznego sprawy. Uzasadnienie Sądu zawiera także wyjaśnienie podstawy prawnej rozstrzygnięcia.

Sąd II instancji nie znalazł podstaw do wystąpienia z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności przepisów art. 85, 88 i 89 ustawy o ochronie przyrody z przepisami art. 2 i art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji RP.

Nie budzą one wątpliwości co do konstytucyjności zawartych w nich norm. Wyjaśnić należy, iż przedmiotem rozpoznawanej sprawy jest administracyjna kara pieniężna za niewykonanie ustawowego obowiązku polegającego na wycięciu drzewa bez zezwolenia. Trybunał wielokrotnie wypowiadał w orzecznictwie, że swoboda ustawodawcy w nakładaniu tego typu kar nie jest nieograniczona i wymaga poszanowania podstawowych zasad zawartych w Konstytucji (wyrok TK z 12 stycznia 1999 r., sygn. akt P 2/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 2 i powołane tam orzecznictwo). Do zasad tych należą wywodzona z zasady demokratycznego państwa prawnego zasada zaufania do prawa i sprawiedliwości (art. 2 Konstytucji), czy też zasada proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Oznacza to, że ustawodawca nie może stosować sankcji oczywiście nieadekwatnych lub nieracjonalnych albo niewspółmiernie dolegliwych, oderwanych od stopnia naganności zachowania jednostki w stosowaniu obowiązującego prawa (zob. wyrok TK z 30 listopada 2004 r., sygn. SK 31/04, OTK ZU nr 10/A/2004, poz. 110). ).

Art. 31 ust. 3 Konstytucji formułuje kumulatywnie ujęte przesłanki dopuszczalności ograniczeń w korzystaniu z konstytucyjnych praw i wolności. Są to: ustawowa forma ograniczenia, istnienie w państwie demokratycznym konieczności wprowadzenia ograniczenia, funkcjonalny związek ograniczenia z realizacją wskazanych w art. 31 ust. 3 wartości (bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, ochrona środowiska, zdrowia i moralności publicznej, wolności i praw innych osób) oraz zakaz naruszania istoty danego prawa lub wolności. Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się również w kwestii zastosowania art. 31 ust. 3 Konstytucji co do problemu ograniczania prawa własności. W szczególności chodzi o relację, która zachodzi między wymienionymi powyżej przesłankami ograniczania praw i wolności, a szczegółową klauzulą ograniczającą określoną w art. 64 ust. 3 Konstytucji. W przypadku prawa własności to właśnie art. 31 ust. 3 powinien spełniać rolę podstawową, natomiast art. 64 ust. 3 traktować należy wyłącznie jako konstytucyjne potwierdzenie dopuszczalności wprowadzania ograniczeń tego prawa (wyrok TK z dnia 12 stycznia 1999 r. sygn. P 2/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 2 i powołane tam orzecznictwo). W przypadku kary za wycięcie drzewa bez zezwolenia przesłanki dopuszczalności ograniczeń zostały spełnione.

Kara ta nakładana jest w drodze decyzji administracyjnej. Jest skutkiem zaistnienia stanu niezgodnego z prawem, naruszenia normy zawartej w art. 83 ust.1 ustawy o ochronie przyrody

Mamy tu więc do czynienia z typową sankcją administracyjną w postaci kary pieniężnej. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dopuszczalność stosowania administracyjnych kar pieniężnych jako reakcji na naruszenie ustawowych obowiązków nie budzi wątpliwości. Trybunał Konstytucyjny zajmując się problematyką kar administracyjnych wielokrotnie zajmował stanowisko, że brak stosownej sankcji powoduje, że przepis staje się martwy, a niespełnienie obowiązku nagminne (por. wyroki TK z dnia 18 kwietnia 2000 r., sygn. akt K 23/99, OTK ZU nr 3/2000, poz. 89, z dnia 15 stycznia 2007 r., sygn. akt P 19/06, OTK ZU nr 1/A/2007, poz. 2, z dnia 31 marca 2008 r., sygn. akt SK 75/06, OTK ZU nr 2/A/2008, poz. 30). Kary pieniężne są to środki pieniężne mające na celu mobilizowanie podmiotów do terminowego i prawidłowego wykonywania obowiązków na rzecz Państwa (por. wyrok TK z dnia 1 marca 1994 r., sygn. akt U 7/93), mają charakter prewencyjny (por. wyrok TK z dnia [...] kwietnia 1998 r., sygn. akt K 17/97). Podstawą zastosowania tego typu kar jest samo obiektywne naruszenie prawa. Administracyjna kara pieniężna nie jest wyłącznie represją za naruszenie prawa, stanowi ona środek przymusu, który służyć ma zapewnieniu wykonywania obowiązków wobec Państwa. Organ administracyjny musi bowiem posiadać skuteczne środki, które skłonią adresatów norm do oczekiwanego zachowania w sferach uznanych za szczególnie istotne. Kara za wycięcie drzewa bez zezwolenia jest wprawdzie obiektywnie wysoka, pozostaje jednak w odpowiedniej proporcji do opłaty, z której obowiązkiem uiszczenia strona winna była się liczyć, gdyby wystąpiła z wnioskiem umożliwiającym legalne usunięcie drzewa. Władcza ingerencja organów administracji publicznej w prawa jednostki stanowi sankcję niezgodnego z prawem jej działania , które godzi w wartości chronione na podstawie art. 83 ust.1 ustawy o ochronie przyrody.

Mając na względzie powyższe Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. oddalił skargę kasacyjną.