Wyrok z dnia 1970-01-07 sygn. II PR 540/68

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II PR 540/68

Wyrok z dnia 7 stycznia 1970 r.

Przesłanka odpowiedzialności pasera jest spełniona, jeżeli odniósł on korzyść w chwili nabycia przedmiotu pochodzącego z przestępstwa. Dalsze losy tej korzyści, w szczególności jej utrata wskutek utraty przez pasera takiego przedmiotu, nie uchylają jego odpowiedzialności majątkowej wobec poszkodowanego w następstwie świadomego skorzystania z wyrządzonej drugiemu szkody, chociażby w chwili wyrokowania był on już tej korzyści pozbawiony.

Przewodniczący: sędzia M. Wilewski. Sędziowie: W. Formański (sprawozdawca), M. Piekarski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Zakładów Przemysłu Wełnianego w B. przeciwko Anieli S. o odszkodowanie, na skutek rewizji Anieli S. od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 8 maja 1967 r.

zmienił zaskarżony wyrok w stosunku do pozwanej Anieli S. w ten sposób, że zasądzoną od niej łącznie kwotę 40.000 zł (pkt I, II i III) obniżył do kwoty 16.400 zł z przyznanym tym wyrokiem odsetkami, oddalił zaś powództwo co do niej w pozostałym zakresie.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki zasądził zaskarżonym wyrokiem m.in. od pozwanej Anieli S. solidarnie z innymi pozwanymi łącznie 40.000 zł tytułem odszkodowania w związku z nabyciem przez nią i przez działającą z nią wspólnie Władysławę O. od pozwanego Wiktora S. 80 kg przędzy czesankowej wartości około 40.000 zł, skradzionej powodowym Zakładom, za co pozwana S. została skazana z art. 3 § 1 dekretu z dnia 4.III.1953 r. Ponadto Sąd Wojewódzki zasądził od tejże pozwanej solidarnie z innymi pozwanymi na rzecz strony powodowej 10.290 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz na rzecz Skarbu Państwa 9.956 zł tytułem różnicy wpisu stosunkowego.

W rewizji opartej na zarzutach nierozważenia istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktycznych, dotyczących zwrotu poszkodowanym Zakładom przez organ Milicji Obywatelskiej większej ilości nabytej przez skarżącą przędzy oraz określających rzeczywistą wartość tej przędzy, pozwana S. wniosła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa lub o stosowne obniżenie zasądzonego odszkodowania bądź o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy co do niej Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Sąd Wojewódzki istotnie nie ustosunkował się w wyroku do zarzutu pozwanej S., że część przędzy nabytej przez nią została od niej bądź od Ireny S., której powierzyła tę przędzę, odebrana przez organ MO, jednakże uchybienie to pozostało bez wpływu na wynik sprawy. Z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy wynika wprawdzie, że część towarów pochodzących z kradzieży została zwrócona powodowym Zakładom, przy czym wartość zwróconych towarów określa się na 19.763,30 zł, jednakże - pomijając nie wyjaśnioną kwestię, czy w skład tej partii towarów wchodziła wyłącznie przędza nabyta przez pozwaną S., czy też znalazły się wśród nich również towary pochodzące z kradzieży, których nie nabyła pozwana - istotne znaczenie ma niesporna okoliczność, że sąd w sprawie karnej orzekł przepadek odzyskanych przez organ MO towarów na rzecz Skarbu Państwa. Wynika to z treści sentencji wyroku Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 20.X.1958 r., IX K 190/58.

Z mocy art. 136 k.z. (obecnie art. 422 k.c.) za wyrządzoną szkodę odpowiada, poza bezpośrednim sprawcą, podżegaczem i pomocnikiem, również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody.

Przesłanka odpowiedzialności pasera jest spełniona, jeżeli odniósł on korzyść w chwili nabycia przedmiotu pochodzącego z przestępstwa. Dalsze losy tej korzyści, w szczególności jej utrata wskutek utraty przez pasera takiego przedmiotu, nie uchylają jego odpowiedzialności majątkowej wobec poszkodowanego w następstwie świadomego skorzystania z wyrządzonej drugiemu szkody, chociażby w chwili wyrokowania był tej korzyści już pozbawiony.

Poza tym towary w wyniku zarządzonego w stosunku do nich przepadku przeszły na własność Państwa, przepadek zatem nie spowodował zmniejszenia szkody powodowych Zakładów nawet w razie przekazania tych towarów poszkodowanemu przedsiębiorstwu.

Nie można natomiast odmówić słuszności zarzutowi wadliwego ustalenia wysokości korzyści odniesionej przez pasera. Korzyść tę oblicza się z reguły wartością przyjętego przez pasera mienia pochodzącego z przestępstwa. Jest w sprawie niesporne, że skarżąca nabyła od Wiktora S. 80 kg przędzy, której wartość została wprawdzie określona w wyroku karnym na 40.000 zł, jednakże wartość taką pozwana skutecznie zakwestionowała z powołaniem się na opinię biegłego Alojzego G. Skoro Sąd Wojewódzki powołał się w wyroku na tę opinię biegłego i ustalił, że pozwani wyrządzili szkodę "ustaloną w opinii biegłego mgra Alojzego G.", czyli z punktu widzenia mocy dowodowej uznał tę opinię za miarodajną, to powinien był konsekwentnie podzielić ocenę wartości przędzy, przyjętą przez biegłego w stosunku do całości szkody, wobec przędzy nabytej przez pozwaną S. Wartość rynkową jednego kilograma tej przędzy w roku 1957 biegły określił na 205 zł. W tych warunkach korzyść skarżącej, do wysokości której odpowiada ona wobec poszkodowanych Zakładów, wynosiła w rzeczywistości 16.400 zł, a nie 40.000 zł, jak to błędnie przyjął Sąd Wojewódzki, powtarzając wysokość tej korzyści za wyrokiem karnym, którego jednak ustaleniem w tym zakresie nie był związany z mocy art. 11 k.p.c.

Z tych przyczyn zaskarżony wyrok w stosunku do skarżącej należało zmienić i obniżyć zasądzoną od niej kwotę do 16.400 zł, oddalając w pozostałym zakresie powództwo co do niej i jej rewizję dla braku uzasadnionych podstaw (art. 390 § 1 i 387 k.p.c.).

OSNC 1970 r., Nr 11, poz. 198