Wyrok z dnia 2011-09-14 sygn. II SA/Sz 669/11

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Katarzyna Grzegorczyk-Meder, Sędziowie Sędzia WSA Marzena Iwankiewicz, Sędzia NSA Stefan Kłosowski (spr.), Protokolant Małgorzata Płocharska-Małys, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 14 września 2011 r. przy udziale Prokuratora Prokuratury [...] B. R. sprawy ze skargi A. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odpłatności za pobyt dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...] r. Nr [...], II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia niniejszego wyroku.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...]r. Prezydent Miasta, po rozpatrzeniu wniosku matki - A. D., skierował małoletniego niepełnosprawnego K. D., do Ośrodka A. i ustalił opłatę za pobyt w Ośrodku do wysokości kosztów wyżywienia.

Decyzją z dnia [...]r. Nr [...] Prezydent Miasta zmienił powyższą decyzję w części dotyczącej opłat za pobyt w Ośrodku B. w ten sposób, że od dnia [...]r. ustalił odpłatność : dzienna stawka żywieniowa – [...] zł, za usługi świadczone w Ośrodku B. – [...] zł miesięcznie, koszty transportu – [...] zł miesięcznie.

Po rozpatrzeniu odwołania A. D. Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia [...]r. znak [...] utrzymało w mocy powyższe rozstrzygnięcie organu I instancji,

W wyniku rozpatrzenia skargi A. D. Wojewódzki Sąd Administracyjny

wyrokiem z dnia [...]r. sygn. akt [...] uchylił w/w decyzję SKO i poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...]r..

W uzasadnieniu powyższego wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził m.in., iż SKO nie odniosło się do zarzutów i argumentów podniesionych

w odwołaniu i nie przedstawiło dowodów, które pozwalałyby na uznanie,

że zaprezentowane stanowisko znajduje oparcie w zastosowanych przez organ przepisach prawa. W kwestii kosztów dojazdu K. D. do szkoły Kolegium stwierdziło jedynie, że ustalenie tych kosztów miało umocowanie w uchwale Rady Miasta.

Przyznając, że uczestniczenie przez K. D. w zajęciach prowadzonych w Ośrodku B. stanowi realizację obowiązku szkolnego, SKO nie wskazało dlaczego w sprawie nie może mieć zastosowanie reguła, o której mowa w art. 17

ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.), zgodnie z którym obowiązkiem gminy jest zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 71b tej ustawy, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej i gimnazjum, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym - także do najbliższej szkoły ponadgimnazjalnej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 21 roku życia.

Ponadto przyjmując, za prawidłową tezę o zasadności obciążenia strony opłatą z tytułu kosztów transportu na poziomie [...] zł miesięcznie Kolegium nie wykazało, że ustalenia opłaty w tej wysokości dokonano zgodnie z regułami określonymi w §[...] ust. [...] tej Uchwały Rady Miasta z dnia [...] r., Nr [...], który określa zasady obliczania wysokości opłaty za przewóz, stwierdzając, że opłatę "ustala się indywidualnie dla każdego klienta, biorąc pod uwagę długość trasy, warunki i koszty dojazdu, oraz przesłanki określone w §[...], na podstawie pisemnej opinii kierownika ośrodka wsparcia". W aktach brak jest wymaganej opinii kierownika Ośrodka B.

Sąd wskazał też, iż Samorządowe Kolegium Odwoławcze, zajmując stanowisko, iż zasadnym jest obciążenie skarżącej kosztami zajęć K. D., nie wyjaśniło dlaczego zajęć z zakresu grupowej dogoterapii i muzykoterapii nie można uznać za zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze, w rozumieniu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76), w szczególności, że akt ten nie zawiera zamkniętego katalogu określającego konkretne formy zajęć.

Kolegium nie dokonało również wyjaśnienia przyczyny nieuwzględnienia, jako zajęć bezpłatnych tych, które obejmowały indywidualną terapią logopedyczną i indywidualną rehabilitację ruchową.

W przedstawionych wyżej kwestiach zarówno Kolegium jak i organ I instancji nie wykazały w sposób dostateczny przesłanek jakimi kierowały się podejmując swoje orzeczenia. Tym samym niemożliwym stało się dokonanie przez Sąd kontroli stanowiska organów, skoro motywy podjęcia decyzji nie zostały w istocie wykazane. Do obowiązków organów, nie zaś Sądu, należy również prawidłowe sporządzenie uzasadnienia decyzji w rozumieniu art. 107 § 3 kpa.

Sąd zwrócił też uwagę, iż lektura wydanej przez Prezydenta Miasta decyzji, w szczególności treść jej uzasadnienia, budzi poważne wątpliwości co do sposobu ustalenia opłaty za usługi świadczone w Ośrodku B. na kwotę [...] zł stanowiącą [...]% średniomiesięcznego kosztu usług w Ośrodku B. Niezależnie bowiem od zasadności ustalenia tych kosztów, nie wiadomo, czy odwołanie się przez organ I instancji

do średniomiesięcznego kosztu usług w Ośrodku B. dotyczy wyłącznie

[...] rodzajów zajęć, które jako płatne zostały wymienione w decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego, czy też obejmuje średniomiesięczny koszt usług świadczonych wszystkim klientom Ośrodka. Niejasność co do zakresu usług, których średniomiesięczny koszt organ wziął pod uwagę oraz niemożność ich zweryfikowania, wobec braku w aktach sprawy jakichkolwiek wyliczeń, czy przyjętych dlań kwot bazowych, nie pozwala na skontrolowanie przez Sąd prawidłowości ustalonych wartości.

Sąd wskazał nadto, iż ponownie rozpoznając sprawę, organy, poza wyeliminowaniem wykazanych wyżej uchybień, winny zwrócić uwagę,

że przywoływana w podstawie prawnej decyzji Uchwała Rady Miasta z dnia [...] r., Nr [...] jest aktem ustalającym zasady ponoszenia odpłatności za koszty pobytu wszystkich uczestników w wymienionych Domach Pomocy Społecznej i Ośrodku B. Przy stosowaniu w/w Uchwały nie można jednak tracić z pola wiedzenia innych aktów prawnych, które w sposób szczególny statuują sytuację dzieci i młodzieży, np. w zakresie realizacji obowiązku szkolnego, czy też ze względu na stan zdrowia (psychicznego) nakazują określone osoby traktować w sposób wyjątkowy. Przy powtórnym rozpoznaniu sprawy rozważenia wymaga również fakt,

iż specjaliści Centrum Psychologiczno-Pedagogicznego, w orzeczeniu z dnia [...] r., nr [...], stwierdzili potrzebę zespołowych zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla K. D., nie zaś indywidualnych. Dokonać tego należy także w kontekście treści stanowiska Centrum Psychologiczno-Pedagogicznego zaprezentowanego w skierowanym do skarżącej piśmie z dnia [...] r.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Prezydent Miasta wydał dnia

[...]r. decyzję nr [...], w której, powołując się na art. 17 ust. 2 pkt. 3, art. 97 ust. 5, art. 106 ust. 1 i ust. 5, art. 110 ust. 7 i ust. 8, ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175 poz. 1362 ze zmianami), § [...], § [...], § [...] ust. [...] Uchwały Nr [...] Rady Miasta z dnia [...] r. w sprawie ustalenia szczegółowych zasad ponoszenia odpłatności za pobyt uczestników w Domu Pomocy Społecznej A., Domu Pomocy Społecznej B., Dziale [...] w Domu Pomocy Społecznej C., Ośrodku B. (Dziennik Urzędowy Województwa [...] z [...] r. Nr [...], poz. [...]), § [...] Zarządzenia Prezydenta Miasta nr [...] z dnia [...] r. w sprawie ustalenia średniego dziennego kosztu posiłku i średniego miesięcznego kosztu usług w [...] ośrodkach wsparcia finansowanych w ramach realizacji zadań własnych Gminy Miasto [...], § [...] Zarządzenia Prezydenta Miasta nr [...] z dnia [...] r. w sprawie ustalenia średniego dziennego kosztu posiłku i średniego miesięcznego kosztu usług w [...] ośrodkach wsparcia finansowanych w ramach realizacji zadań własnych Gminy Miasto [...] zmienił decyzję z dnia [...] r. znak [...] w części dotyczącej ustalenia opłat

w Ośrodku B. w ten sposób, że:

pkt 1. od dnia [...] r. do dnia [...] r. ustalił odpłatność

za pobyt w Ośrodku B., obejmującą:

- dzienną stawkę żywieniową - [...] zł

- usługi rehabilitacyjne świadczone w Ośrodku B. - [...] zł miesięcznie tj. [...] % kosztu utrzymania w placówce

- koszt transportu w dwie strony -[...] zł miesięcznie

pkt 2. od dnia [...] r. ustalił odpłatność za pobyt w Ośrodku B., obejmującą:

- dzienną stawkę żywieniową - [...] zł

- usługi rehabilitacyjne świadczone w Ośrodku B. - [...] zł miesięcznie tj. [...] % kosztu utrzymania w Placówce

- koszt transportu w dwie strony -[...] zł miesięcznie.

W pkt [...] w/w decyzji wskazano, iż szczegółowy zakres przyznanych usług rehabilitacyjnych wskazany jest przez Kierownika Placówki w piśmie z dnia

[...] r.

Uzasadniając powyższe rozstrzygnięcie organ I instancji podał, iż . Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia [...] r. uchylił decyzję SKO z [...]r. oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...] r. wskazując na okoliczności jakie organ winien wziąć pod uwagę ponownie rozpoznając przedmiotową sprawę.

Nawiązując do powyższych wskazań Sądu, Prezydent Miasta stwierdza, iż przedmiotem działalności Ośrodka B. jest świadczenie kompleksowych usług o charakterze rehabilitacyjnym dla osób z głębszym stopniem upośledzenia umysłowego, u których występują również: niesprawność ruchowa, wady wzroku i słuchu, zaburzenia kontaktu i mowy, zaburzenia neurologiczne

i różnego rodzaju choroby somatyczne. Placówka funkcjonuje pięć dni w tygodniu,

od poniedziałku do piątku. Ośrodek przeznaczony jest dla [...] podopiecznych z terenu miasta [...]. Swoim uczestnikom zapewnia diagnozę i terapię psychologiczną, edukację, rehabilitację ruchową w formie zajęć indywidualnych i grupowych, terapię logopedyczną, muzykoterapię i choreoterapię oraz zajęcia z instruktorami terapii zajęciowej w pracowniach m.in.: plastycznej, rękodzielniczej, komputerowej. W powyższym zakresie Ośrodek zapewnia wszystkim osobom uczęszczającym do placówki wysoce wykwalifikowana kadrę pracowników, odpowiednio przygotowaną bazę lokalowa i zaplecze organizacyjne. Realizacją programu rehabilitacyjnego zajmują się pedagodzy specjalni, psycholodzy, logopeda, neurologopeda, rehabilitanci ruchowi i fizjoterapeuta, muzykoterapeuta i terapeuci zajęciowi. W świetle powyższego, brak jest podstaw dla kwalifikowania Ośrodka jako placówki oświatowej, w której niektórzy z uczestników mogliby realizować wyłącznie obowiązek szkolny i edukację w oderwaniu od usług rehabilitacji. Ośrodek nie jest publiczną placówką systemu oświaty w rozumieniu przepisów ustawy z dnia

7 września 1991 r. o systemie oświaty lecz wyspecjalizowaną jednostką pomocy społecznej, która w ramach szerokiego zakresu usług rehabilitacyjnych świadczy min. usługę edukacyjną w porozumieniu z Szkołą A. Powyższe uzasadnione jest przede wszystkim stanem zdrowia osoby, w szczególności zaś stopniem jej upośledzenia i występujących u niej zaburzeń psychicznych ze względu na które uczęszczanie na zajęcia i odbieranie edukacji bezpośrednio w Szkole A. napotykałoby na istotne trudności, z uwagi na brak odpowiedniego przygotowania tej placówki.

Jak wynika z treści pisma Kierownika Ośrodka z dnia [...] r. K. D., obok odbierania niezbędnej edukacji szkolnej, korzystał także z gwarantowanych przez Ośrodek usług rewalidacji indywidualnej, w tym miedzy innymi z terapii logopedycznej, ruchowej, grupowej dogoterapii oraz grupowej muzykoterapii. W świetle przytoczonych okoliczności wskazać należy, iż zajęcia które stanowią obowiązkowe zajęcia edukacyjne w ramach ramowego planu nauczania

w szkołach podstawowych specjalnych ([...] jednostek lekcyjnych tygodniowo) realizowane są na rzecz strony w Ośrodku B. nieodpłatnie. Należy jednak podkreślić, iż Ośrodek organizuje powyższe zajęcia w ramach usługi edukacyjnej obok szeregu innych usług o charakterze rehabilitacyjnym, przystosowanych indywidualnie do potrzeb konkretnej osoby, w oderwaniu od których realizacja samej tylko funkcji oświatowej byłaby praktycznie niemożliwa i niecelowa. Usługi te mają charakter odpłatny zaś ich kompleksowa realizacja wymaga zaangażowania odpowiednich środków finansowych, które w stosownej części pochodzą także

z odpłatności ponoszonej przez uczestników.

Organ I instancji podkreśla, iż podstawą prawną dla świadczenia specjalistycznych usług, w tym usług o charakterze rehabilitacyjnym, w ramach funkcjonowania Ośrodka B. jest przepis art. 51 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z tą regulacją, osobom, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych, mogą być przyznane usługi opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze lub posiłek, świadczone w ośrodku wsparcia. Rodzaje specjalistycznych usług opiekuńczych przyznawanych w oparciu o przepisy ustawy o pomocy społecznej przewiduje Rozporządzenie ministra polityki społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. 2005 r. Nr,189, poz. 1598 ze zm.). I tak, zgodnie z przepisem § 2 pkt. 2 rozporządzenia, rodzajem specjalistycznej usługi opiekuńczej jest zapewnienie dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zajęć rehabilitacyjnych i rewalidacyjno-wychowawczych, w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie mają one możliwości uzyskania dostępu do zajęć, o których mowa w art. 7 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.). Ustawodawca wyraźnie zatem różnicuje usługi specjalistyczne (rehabilitacyjne, rewalidacyjno-wychowawcze) przyznawane

i realizowane w oparciu o ustawę pomocy społecznej, od tych, które są przedmiotem ustawy o ochronie zdrowia psychicznego - w myśl przepisu art. 7 tej ustawy. Zgodnie z powyższym, Ośrodek B., jako jedyna tego typu placówka pomocy społecznej na terenie Gminy – Miasta [...], zapewnienia świadczenie usług rehabilitacyjnych i rewalidacyjno wychowawczych swoim podopiecznym, którym faktycznie nie stwarza się nigdzie indziej możliwości odebrania zajęć o których mowa w art. 7 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, a przynajmniej nie w takim zakresie jak w Ośrodku B. W konsekwencji, dla ustalania odpłatności za przedmiotowe usługi stosuje się szczególną regulację ustawy o pomocy społecznej i wydawane na jej podstawie rozporządzenia wykonawcze oraz akty prawa miejscowego, nie zaś ogólne unormowanie wynikające z przepisu art. 7 ust. 2 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.

Odpłatność za pobyt w ośrodkach wsparcia ustalana jest zatem w oparciu

o szczególną regulację ustawową tj. przepis art. 97 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej. Rada powiatu lub rada gminy, w zakresie zadań własnych, w drodze uchwały ustala, szczegółowe zasady ponoszenia odpłatności za pobyt w ośrodkach wsparcia i mieszkaniach chronionych. W niniejszej sprawie, w zakresie ustalania odpłatności zastosowanie znajduje wydana w oparciu o przytoczony przepis Uchwała Nr [...] Rady Miasta z dnia [...] r. w sprawie ustalenia szczegółowych zasad ponoszenia odpłatności za pobyt uczestników w wymienionych w niej placówkach, w tym m.in. w Ośrodku B.

Zgodnie z § [...] ust. [...] Uchwały wysokość odpłatności ustala się biorąc pod uwagę sytuację materialną i osobistą oraz zakres przyznanych usług. Zgodnie z § [...] ust. [...] odpłatność ustala się odrębnie za: usługi świadczone w ośrodkach wsparcia, w tym usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, posiłki, transport z miejsca zamieszkania do ośrodka oraz z ośrodka do miejsca zamieszkania. Stosownie do brzmienia § [...] ust. [...] Uchwały wysokość odpłatności za usługi świadczone w ośrodkach wsparcia, w tym usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, ustala się w oparciu o średniomiesięczny koszt usług, o którym mowa w ust. [...], z tym, że odpłatność ta nie może być wyższa od średniego miesięcznego kosztu usług, ustalonego zgodnie z ust. [...], ani niższa od stawek minimalnych za te usługi, określonych w tabeli stanowiącej załącznik nr [...] do Uchwały, z zastrzeżeniem § [...].

W oparciu o § [...] ust. [...] Uchwały wysokość opłat za przewóz ustala się indywidualnie dla .każdego klienta, biorąc pod uwagę długość trasy, warunki i koszty dojazdu, na podstawie pisemnej opinii kierownika ośrodka wsparcia. Zgodnie z § [...] ust [...], [...] Uchwały za dni usprawiedliwionej nieobecności klient nie ponosi opłat za posiłki i przewóz. W przypadku -planowanej nieobecności klient jest zobowiązany zgłosić ją kierownikowi ośrodka wsparcia, co najmniej [...] dni przed tą nieobecnością. W przypadku nie wykonania tego obowiązku ust [...] nie stosuje się.

Z informacji uzyskanej w dniu [...] r. oraz [...]r. z Ośrodka B. wynika, iż koszt transportu wynosi [...] zł miesięcznie za przewóz w dwie strony i stanowi jedynie część rzeczywistych kosztów ponoszonych przez Ośrodek na ww. cel. K. D. korzysta z transportu Ośrodka w dwie strony, stąd została naliczona odpłatność za transport w kwocie [...] zł miesięcznie.

Jak wynika z § [...] ust [...] Uchwały klient nie ponosi opłat, jeżeli jego dochód jako osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w jego rodzinie nie przekracza kryterium pochodowego, określonego w ustawie o pomocy społecznej. Biorąc pod uwagę dochód na osobę w rodzinie, który znacznie przekracza kryterium dochodowe osoby w rodzinie wynoszące [...] zł, powyższy przepis nie ma zastosowania.

Zgodnie z Zarządzeniem Prezydenta Miasta nr [...] z dnia [...]r. średni miesięczny koszt świadczenia kompleksowych usług rehabilitacyjnych w Ośrodku B. wynosił [...] zł. Dzienna stawka żywieniowa w Ośrodku wynosi [...] zł. Zarządzeniem nr [...] z dnia [...] r. Prezydent Miasta określił średni miesięczny koszt świadczonych usług w placówce na poziomie [...] zł, zaś dzienną stawkę żywieniową w kwocie [...] zł.

Jak ustalono w przypadku małoletniego K. D. dochód na osobę

(na podstawie wywiadu środowiskowego z dnia [...] r.) wynosi [...] zł,

co stanowi [...] % kryterium dochodowego z ustawy o pomocy społecznej, zatem odpłatność za usługi rehabilitacyjne świadczone w Placówce ustalić należało od dnia [...] r. w wysokości [...] zł miesięcznie tj. [...] % kosztu utrzymania

w Placówce w okresie obowiązywania Zarządzenia nr [...] z dnia [...]r., tj. od [...] r. do dnia [...] r.

Natomiast od [...] r. dochód na osobę w rodzinie K. D. (na podstawie wywiadu środowiskowego z dnia [...] r.) wynosi [...] zł, co stanowi [...] % kryterium dochodowego z ustawy o pomocy społecznej, zatem odpłatność za usługi rehabilitacyjne ustalono na kwotę [...] zł miesięcznie, tj. [...] % kosztu utrzymania w Placówce, uwzględniając zmiany dokonane Zarządzeniem nr [...] z dnia [...] r.

Uchwała Nr [...] Rady Miasta z dnia [...] r. nie wprowadza zróżnicowania zasad ustalania odpłatności dla osób uczęszczających do Ośrodka w zależności od zakresu przyznanych im usług w placówce. Dlatego też średniomiesięczny koszt świadczonych usług określony obecnie na poziomie [...] zł stanowi średniomiesięczny koszt usług świadczonych wszystkim klientom Ośrodka B., bowiem niezależnie od indywidualnie przyznanego na rzecz określonej osoby i na dany moment zakresu, placówka zobowiązana jest zapewnić wszystkim uczestnikom, na jednakowych warunkach, dostęp do pełnego zakresu świadczonych usług rehabilitacyjnych. Zakres ten może ulegać zmianom w zależności od stopnia schorzenia świadczeniobiorcy.

Zgodnie z przepisem art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony bez jej zgody

w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także można zmienić lub uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11, 12 i 107 ust. 5. Zmiana decyzji administracyjnej na korzyść strony nie wymaga jej zgody.

W sprawie niniejszej, zmiana decyzji z dnia [...] r. w zakresie odpłatności związanej z uczęszczaniem przez K. D. do Ośrodka B. i świadczeniem na jego rzecz usług w placówce podyktowana jest zmianą przepisów prawa w przedmiocie określenia średniego miesięcznego kosztu usług w wymienionej placówce zgodnie z Zarządzeniami Prezydenta Miasta nr [...] z dnia [...] r. i nr [...] z dnia [...] r.

Przedstawiciel ustawowy małoletniego K. D. - A. D., reprezentowana przez pełnomocnika - radcę prawnego M. C., odwołała się od powyższe decyzji zarzucając:

1. naruszenie art. 7 ust. 2 ustawy o z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego;

2. naruszenie art. 7 kpa, mające postać niewłaściwie przeprowadzonego postępowania, w szczególności brak ustalenia, że: Ośrodek B. stanowi szkołę podstawową (szkołę specjalną) w rozumieniu ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, co powoduje, ze zajęcia są bezpłatne;

3. naruszenie art. 17 ust. 3a pkt 1 ustawy o systemie oświaty - przez ustalenie kosztów transportu dla osoby, której transport i opiekę w czasie transportu Prezydent Miasta ma zapewnić bezpłatnie;

4. naruszenie art. 70 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej oraz art. 7 ust. 1 w zw. z art. 71 b ust. 5 i 5a ustawy o systemie oświaty przez ustalenie miesięcznej odpłatności

za usługi, które skarżącemu przysługują bezpłatnie;

5. naruszenie art. 155 kpa poprzez wydanie decyzji z mocą wsteczną

6. ustalenie praw skarżącego w pkt. [...] sentencji decyzji, z powołaniem się na dokument, który nie został wraz z decyzją stronie doręczony.

Wskazując na powyższe, odwołująca się wnosi o uchylenie zaskarżonej decyzji

w całości i umorzenie postępowania w przedmiotowym zakresie. Nadto odwołująca się zażądała od Dyrektora Ośrodka B. i Prezydenta Miasta informacji dotyczących funkcjonowania wyżej wymienionej placówki.

Po rozpatrzeniu powyższego odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze

decyzją z dnia [...]r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

Ustosunkowując się do zarzutów odwołania organ odwoławczy stwierdził,

iż przedmiotem niniejszego postępowania jest zmiana decyzji w przedmiocie wysokości odpłatności za pobyt małoletniego K. D. w Ośrodku B., a nie sam tryb kierowania do tego Ośrodka, czy zakres przyznanych specjalistycznych usług. Pkt [...] zaskarżonej decyzji ma wyłącznie informacyjny charakter.

Stosownie do treści art. 97 ust. i ustawy o pomocy społecznej, opłatę za pobyt

w ośrodkach wsparcia ustala podmiot kierujący w uzgodnieniu z osobą kierowaną uwzględniając przyznany zakres usług. Osoby nie ponoszą opłat, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty kryterium dochodowego. Rada powiatu lub rada gminy w drodze uchwały ustala, w zakresie zadań własnych, szczegółowe zasady ponoszenia odpłatności za pobyt w ośrodkach wsparcia i mieszkaniach chronionych (art. 97 ust. 5 cyt. Ustawy).

Dalej Samorządowe Kolegium Odwoławcze wyjaśnia, iż syn skarżącej A. D. – K. D. realizuje obowiązek szkolny w Ośrodku B. w porozumieniu z Szkołą A. i zajęcia w ramach tego obowiązku są bezpłatne. Jak wyjaśnił organ I instancji, Ośrodek nie jest publiczną placówką oświatową w rozumieniu przepisów ustawy o systemie oświaty lecz wyspecjalizowaną jednostką pomocy społecznej, która w ramach szerokiego zakresu usług rehabilitacyjnych świadczy usługę edukacyjną. Ośrodek, zgodnie ze swoim statutem, jest jednostką pomocy społecznej i wchodzi w skład sytemu pomocy społecznej Miasta [...] zgodnie z Uchwałą [...] Rady Miasta z dnia [...]r. w sprawie Systemu Pomocy Społecznej Miasta [...]. Syn strony, oprócz zajęć objętych obowiązkiem szkolnym dla dzieci, które są upośledzone umysłowo, korzysta z usług rewalidacji indywidualnej, w tym z terapii logopedycznej, ruchowej, grupowej dogoterapii oraz grupowej muzykoterapii. Podstawą prawną dla świadczenia tych usług jest przepis art. 51 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, a nie przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, czy przepisy ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z treścią przywołanego przepisu, osobom, które ze względu na swój wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokojeniu niezbędnych potrzeb życiowych, mogą być przyznane usługi opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze lub posiłek, świadczone w ośrodku wsparcia. Rodzaje specjalistycznych usług opiekuńczych przyznawanych w oparciu

o przepisy ustawy o pomocy społecznej przewiduje rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. z 2005r. nr 189, poz. 1598 ze zm.). Zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia, rodzajem usługi opiekuńczej jest zapewnienie dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zajęć rehabilitacyjnych i rewalidacyjno-wychowawczych, w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie mają możliwości uzyskania dostępu do zajęć o których mowa w art. 7 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Ustawodawca zatem różnicuje usługi specjalistyczne przyznawane i realizowane

w oparciu o ustawę o pomocy społecznej - od tych które są przedmiotem ustawy

o ochronie zdrowia psychicznego. Ośrodek do którego uczęszcza K. D., funkcjonuje w oparciu o przepisy ustawy o pomocy społecznej, wydane na jej podstawie rozporządzenie wykonawcze oraz akta prawa miejscowego, nie zaś

w oparciu o zapisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.

Wypełniając dyspozycję art. 97 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, w dniu [...]r. Rada Miasta podjęła Uchwałę Nr [...] w sprawie ustalenia szczegółowych zasad ponoszenia odpłatności za pobyt uczestników w Domu Pomocy Społecznej A., Domu Pomocy B., Dziale [...], w Domu Pomocy Społecznej C., Ośrodku B. (Dz. Urz. Woj. [...] z [...]r. Nr [...], poz. [...] z dnia [...]r.).

Rzeczona uchwała określa szczegółowe zasady odpłatności za pobyt - między innymi - w Ośrodku B., do którego od [...] r. uczęszcza K. D. Odpłatność pobytu w ośrodkach wsparcia wynika zarówno z cytowanego powyżej art. 97 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej jak i z treści § [...] ust. [...] uchwały Rady Miasta, która w § [...] ust. [...] precyzuje, iż odpłatność ustala się odrębnie za:

a. usługi świadczone w ośrodkach wsparcia, w tym usługi opiekuńcze

i specjalistyczne usługi opiekuńcze,

b. posiłki,

c. transport z miejsca zamieszkania do ośrodka oraz z ośrodka do miejsca zamieszkania.

W ośrodku wsparcia średni dzienny koszt posiłku oraz średni miesięczny koszt usług, w przeliczeniu na jedno miejsce ustala, na wniosek kierownika ośrodka wsparcia, Prezydent Miasta w drodze zarządzenia, na podstawie analizy wydatków z roku poprzedniego, z uwzględnieniem prognozowanego średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjętego w ustawie budżetowej (lub jej projekcie) na dany rok kalendarzowy, nie później niż do końca marca każdego roku. Średni dzienny koszt posiłku lub średni miesięczny koszt usługi może być zróżnicowany w zależności od rodzajów posiłków lub usług. Średni dzienny koszt posiłku oraz średni miesięczny koszt usług podaje się do publicznej wiadomości w sposób przyjęty w ośrodku wsparcia (§[...] ust. [...] uchwały).

Wysokość odpłatności za usługi świadczone w ośrodkach wsparcia, w tym usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, ustala się w oparciu

o średniomiesięczny koszt usług, o którym mowa w ust. [...], z tym, że odpłatność ta nie może być wyższa od średniego miesięcznego kosztu usług, ustalonego zgodnie

z ust. [...], ani niższa od stawek minimalnych za te usługi, określonych w tabeli stanowiącej załącznik nr [...] do niniejszej uchwały, z zastrzeżeniem § [...] (§ [...] ust. [...] uchwały).

Klient nie ponosi opłat, jeżeli jego dochód jako osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w jego rodzinie nie przekracza kryterium dochodowego, określonego w ustawie o pomocy społecznej (§[...] uchwały). Ustawowe kryterium dochodowe osoby w rodzinie stanowi kwota 351 zł (art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy

o pomocy społecznej w związku z § 1 pkt 1 lit. b rozporządzenia w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych

z pomocy społecznej).

Zgodnie z zarządzeniem Prezydenta Miasta nr [...] z dnia

[...]r. średni koszt świadczenia kompleksowych usług rehabilitacyjnych

w Ośrodku B. wyniósł [...] zł, natomiast dzienna stawka żywieniowa wynosi [...] zł. Stosownie natomiast do zarządzenia Prezydenta Miasta nr [...]

z dnia [...]r. średni koszt świadczenia kompleksowych usług rehabilitacyjnych w Ośrodku B. wyniósł [...] zł, natomiast dzienna stawka żywieniowa wynosi [...] zł. Prezydent Miasta nie wprowadził żadnego zróżnicowania średniego miesięcznego kosztu usług w zależności od rodzaju tych usług. Tak więc średnio miesięczny koszt usług, określony w zarządzeniu, obejmuje średniomiesięczny koszt usług świadczonych wszystkim klientom Ośrodka B.

Jak wynika akt sprawy, w przypadku K. D., dochód na osobę

w rodzinie przekracza [...]% kryterium dochodowego. Zatem odpłatność za usługi rehabilitacyjne świadczone w Ośrodku i stawką żywieniową organ I instancji od dnia [...]r. ustalił, zgodnie z przywołanymi powyżej przepisami tj. w wysokości [...] zł miesięcznie ([...] % x [...] zł) za usługi rehabilitacyjne i [...] zł dzienną stawkę żywieniową. Z kolei od dnia [...] r. organ I instancji odpłatność za usługi rehabilitacyjne ustalił z uwzględnieniem zarządzenia Prezydenta Miasta nr [...] z dnia [...]r. tj. w wysokości [...] zł ([...]% x [...]zł).

Odnośnie zaś opłaty za przewóz, to zgodnie z § [...] ust. [...] uchwały, wysokość opłaty za przewóz ustala się indywidualnie dla każdego klienta, biorąc pod uwagę długość trasy, warunki i koszty dojazdu, oraz przesłanki określone w § [...], na podstawie pisemnej opinii kierownika ośrodka wsparcia.

Zgodnie z opinią Kierownika Ośrodka B., abonament za transport K. D. w wysokości [...] zł miesięcznie stanowi jedynie część rzeczywistych kosztów ponoszonych za transport podopiecznego na trasie: miejsce zamieszkania - ośrodek - miejsce zamieszkania. Kierując się powyższą opinią organ I instancji ustalił koszt transportu w obie strony w wysokości [...] zł miesięcznie, co jest zgodne

z przywołanym powyżej § [...] ust. [...] uchwały.

Odnośnie zaś zarzutu strony, iż kwestionowana decyzja została wydana

z naruszeniem art. 155 kpa, poprzez wydania decyzji z mocą wsteczną Kolegium wyjaśnia, iż przepis ten nie był podstawą prawną wydania decyzji przez organ

I instancji. Kwestionowana przez stronę decyzja została wydana w oparciu o art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z treścią tego przepisu, decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony, bez jej zgody,

w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także można zmienić lub uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11, 12 i 107 ust. 5. Zmiana decyzji administracyjnej na niekorzyść strony nie wymaga jej zgody.

Decyzje wydane w oparciu o tę regulację mają mieszany konstytutywno - deklaratoryjny charakter (tak m.in. NSA w wyroku z dnia [...]r. sygn. [...]). Kwestionowana przez stronę decyzja ponownie rozpoznaje sprawę

w przedmiocie odpłatności za usługi świadczone przez Ośrodek z uwagi na uchylenie poprzedniej decyzji przez Wojewódzki Sąd Administracyjny. Organ ponownie rozpoznając sprawę winien uwzględnić stan od momentu, w którym zaistniały przesłanki do zmiany decyzji w zakresie odpłatności. Przesłanki zaistniały począwszy od [...] roku. Decyzja wydana w wyniku ponownego rozpoznania sprawy nie może określać odpłatności na zmienionym poziomie dopiero od momentu jej wydania, ponieważ powstałaby sytuacja, iż strona zostałaby bez podstawy prawnej zwolniona z ponoszenia odpłatności za okres, w którym faktycznie były na jej rzecz świadczone usługi.

Z tych względów rozstrzygnięcie organu I instancji Samorządowe Kolegium Odwoławcze uznało za zasadne i utrzymano je w mocy.

Nie zgadzając się z zaprezentowanym wyżej stanowiskiem Samorządowego Kolegium Odwoławczego A. D., reprezentowana przez r.pr. M. C., zaskarżyła skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Zaskarżonej decyzji zarzuciła :

1. naruszenie art. 7 kpa, art. 77 § 1 kpa, art. 107 § 3 kpa - mające postać

a. braku odniesienia się do zarzutów i twierdzeń strony, co uniemożliwia ocenę decyzji pod kątem jej zgodności z prawem;

b. wskazanie w punkcie [...] decyzji z dnia [...]r. na pismo

z określonego dnia, bez wskazania kto jest nadawcą, kto adresatem pisma, jakiego rodzaju obowiązki posiada strona w związku z tym pismem, lub jakiego rodzaju uprawnienia;

2. całkowite pominięcie zaleceń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, ujętych w uzasadnieniu wyroku z dnia [...]r. w tożsamej sprawie [...] - mające postać:

a. rozpatrzenia sprawy bez uwzględnienia innych aktów prawnych, które

w sposób szczególny statuują sytuację dzieci i młodzieży, np. w zakresie realizacji obowiązku szkolnego, czy też ze względu na stan zdrowia (psychicznego) nakazują określone osoby traktować w sposób wyjątkowy;

b. rozpatrzenia sprawy bez uwzględnienia faktu, że specjaliści Centrum

Psychologiczno-Pedagogicznego stwierdzili potrzebę zajęć

rewafidacyjno - wychowawczych zespołowych dla K. D., nie zaś

indywidualnych;

3. naruszenie art. 7 ust. 2i ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994r. Nr 111 Poz. 535) - mające postać ustalenia odpłatności za usługi, które przysługują skarżącemu bezpłatnie;

4. naruszenie art. 70 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. oraz art. 7 ust. 1 w zw. z art. 71b ust. 5 i 5a ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004i. Nr 256 Poz. Z572) - mające postać ustalenia miesięcznej odpłatności za usługi, które skarżącemu przysługują bezpłatnie;

5. naruszenie art. 17 ust. 3a pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004r. Nr 256 Poz. 2572) - mające postać ustalenia kosztów transportu dla osoby, której transport i opiekę w czasie transportu miasto [...] ma obowiązek zapewnić bezpłatnie;

6. naruszenie § 4 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych - mające postać ustalenia odpłatności za usługi specjalistyczne w sposób ogólny, a nie indywidualny;

7. błędną interpretację § 2 ust. 5 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia

22 września 2005r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych w związku

z treścią art. 7ustawy z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994r. Nr 111 poz. 535) - polegająca na uznaniu, że świadczenia uznane przez ustawę jako bezpłatne, na podstawię rozporządzenia mogą zostać objęte opłatą.

W uzasadnieniu skargi przytoczono okoliczności niniejszej sprawy, wskazując,

iż art. 7 ust. 2 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego zapewnia bezpłatną rehabilitację i zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze, zaś w ust. 1 tego artykułu wskazano również na obowiązek zorganizowania dla skarżącego nauki.

Bezpłatną naukę zapewnia zaś skarżącemu art. 70 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. oraz art. 7 ust. 1 w zw. z art. 71b ust. 5 i 5a ustawy dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004r. Nr 256 Poz. 2572).

Tym samym, cały zakres usług świadczonych w Ośrodku przysługuje skarżącemu bezpłatnie. Niezasadne jest zatem pobieranie od niego opłaty

w wysokości [...] zł miesięcznie.

Ustawa o systemie oświaty zobowiązuje skarżącego do spełniania obowiązku szkolnego. Art. 16 ust. 1 pkt. 7 tej ustawy wskazuje, że za spełnianie obowiązku szkolnego i obowiązku nauki uznaje się również udział dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim w zajęciach, rewalidacyjno-wychowawczych, organizowanych zgodnie z odrębnymi przepisami. Wobec wywodu, zawartego w uzasadnieniu niniejszej skargi, nie ma wątpliwości, że w stosunku

do skarżącego chodzi o przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Ustawodawca odniósł się również do kwestii zapewnienia nieodpłatności za transport dzieci, które realizują obowiązek szkolny na podstawie art. 16 ust. 1 pkt. 7 ustawy

o oświacie. W art. 17 ust. 3a pkt. 2 ustawy o oświacie wyraźnie wskazano, że do obowiązków gminy należy zapewnienie dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 1, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym

z niepełnosprawnościami sprzężonymi, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do ośrodka umożliwiającego tym dzieciom i młodzieży realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku życia. Skarżący spełnia wszystkie opisane przesłanki. Również ośrodek wsparcia spełnia warunki opisane w zacytowanym przepisie. Tym samym, brak jest podstaw

do pobierania jakiejkolwiek opłaty z tytułu transportu.

Za taką argumentacją przemawia również sposób finansowania świadczeń dla skarżącego. Miasto [...] otrzymało w [...]r. subwencję oświatową na K. D. w wysokości [...] zł ([...] zł miesięcznie). Subwencja ta uwzględnia fakt głębokiego: upośledzenia dziecka. Tym samym miasto [...] otrzymuje z tytułu świadczenia usług dla skarżącego, oprócz zwykłej subwencji oświatowej, dodatek w wysokości [...] krotności subwencji podstawowej z przeznaczeniem na specjalistyczną opiekę i zajęcia. Nie do przyjęcia jest stanowisko organu, że subwencja w wysokości [...] zł przeznaczona jest jedynie na [...] godziny nauki dziennie. Zdaniem skarżącej, tak wysoki poziom subwencji związany jest z koniecznością zapewnienia skarżącemu specjalistycznych świadczeń opisanych m.in, w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego. Ponadto; organ stwierdzając, że średni miesięczny koszt usługi w ośrodku wsparcia wynosi [...]zł, nie uwzględnił w tym zestawieniu kwoty subwencji oświatowej. Tym samym miasto [...] doprowadziło do sytuacji, w której pomimo zapewnionego finansowania ze strony budżetu centralnego, dodatkowo żąda całkowicie nienależnych świadczeń. Zdaniem skarżącego jest to postępowanie całkowicie naganne i niezgodne z ustawą samorządową, ustawą o oświacie i ustawą o ochronie zdrowia psychicznego.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji, a także decyzji organu I instancji, oraz stwierdzenie, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się wyroku.

Odpowiadając na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Prokurator poparł skargę i wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji, wskazując na niezastosowanie się przez organy obu instancji do oceny prawnej Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zawartej w wyroku z dnia [...]r. sygn. akt [...].

Wojewódzki Sąd Administracyjny z w a ż y ł, co następuje:

Zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwanej dalej P.p.s.a. w zw. z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) sąd administracyjny sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Kierując się powyższym kryterium Sąd uznał wniesioną w niniejszej sprawie skargę za zasadną.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, iż zaskarżona decyzja

i poprzedzająca ją decyzja organu I instancji wydane zostały po ponownym rozpoznaniu sprawy, w wyniku uchylenia przez Wojewódzki Sąd Administracyjny

– wyrokiem z dnia [...]r. sygn. [...] - wcześniejszych decyzji obu instancji w tej sprawie. W takiej sytuacji zastosowanie znajduje art. 153 p.p.s.a., zgodnie z którym ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu Sądu wiążą w sprawie ten Sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia.

Analiza treści zaskarżonych decyzji zarówno organu I jak i II instancji, obszernie wyżej przytoczonych, jednoznacznie wskazuje, iż wskazania Sądu zawarte w wyroku z dnia [...]r. sygn. akt [...] nie zostały uwzględnione przez organy obu instancji przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Ustosunkowując się do wskazań Sądu organy obu instancji polemicznie stwierdziły,

iż decyzja w przedmiocie ustalenia odpłatności za pobyt dziecka niepełnosprawnego

z upośledzeniem głębokim w placówce opiekuńczo – wychowawczej oraz kosztów jego dowozu do tej placówki winna opierać się jedynie na przepisach ustawy

o pomocy społecznej, wskazanych w decyzji przepisów wykonawczych oraz powołanej w decyzji uchwale Rady Miasta. Stanowisko to zatem stoi

w sprzeczności ze stanowiskiem Sądu zawartym we wskazanym wyżej wyroku i jest błędne.

Okoliczność, że zaskarżona decyzja wydana została w związku ze sprawą związaną

z ustaleniem opłaty z tytułu pobytu dziecka w placówce, będącej elementem systemu pomocy społecznej i stanowi element odpłatności z tytułu świadczonych przez

tę placówkę usług, nie oznacza, że organ samorządowy, właściwy do określenia warunków tej odpłatności, nie ma obowiązku uwzględnić przepisów innych ustaw, regulujących uprawnienia osób korzystających z tych usług.

Stosownie bowiem do art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994r.

o ochronie zdrowia psychicznego Prezydent Miasta, jako organ administracji samorządowej, zobowiązany jest zapewnić skarżącemu ochronę zdrowia psychicznego. Ten obowiązek organów administracji samorządowej został skonkretyzowany w art. 6a ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Stosownie

do tego przepisu, na powiatach spoczywa obowiązek zorganizowania i zapewnienia usług dla osób z zaburzeniami społecznymi. Usługi te powinny być świadczone

w odpowiednim standardzie, w domach pomocy społecznej dostosowanych

do szczegółowych potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi.

Bezsporne jest, że Miasto [...] jest miastem na prawach powiatu, wobec czego jest zobowiązane zapewnić skarżącemu, spełniającemu warunki określone

w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego, usługi związane z wykonywaniem

tej ustawy.

Art. 7 ust. 1 i 2 w/w ustawy wskazuje, że w przypadku dzieci upośledzonych umysłowo organizuje się: 1/ naukę, 2/ zajęcia rewalidacyjno – wychowawcze,

3/ rehabilitację leczniczą, 4/ rehabilitację zawodową, 5/ rehabilitację społeczną.

Rozporządzeniem z dnia 30 stycznia 1997 r. Minister Edukacji Narodowej określił formy realizacji zajęć rewalidacyjno – wychowawczych.

W zakresie rehabilitacji leczniczej, rozporządzeniem z dnia 3 listopada 1995r.

w sprawie zasad organizowania i zakresu rehabilitacji leczniczej w domach pomocy społecznej, Minister Zdrowia i Opieki Społecznej ustalił, że rehabilitacja osób upośledzonych umysłowo w domach opieki społecznej obejmuje w szczególności, m.in.:

badania lekarskie i specjalistyczną diagnozę w zakresie rehabilitacji,

2. świadczenia terapeutyczne, zwłaszcza w formie fizykoterapii i ćwiczeń ruchowych,

świadczenia psychologiczne, w tym terapii psychologicznej.

W tym samym rozporządzeniu określono również skład zespołu, który powinien zajmować się rehabilitacją takiej osoby. Są to w szczególności: psychiatra lub neurolog, psycholog, pedagog, pracownik socjalny, fizykoterapeuta, pielęgniarka, instruktor terapii zajęciowej.

Organ stwierdził, że skarżący uczestniczy w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych, jednak poza tymi zajęciami uczestniczy również w następujących zajęciach: 1/indywidualna rehabilitacja ruchowa, 2/ indywidualna terapia logopedyczna, 3/ grupowa dogoterapia, 4/ muzykoterapia.

Należy zauważyć, że powyższy zakres usług świadczonych w ośrodku wsparcia mieści się w zakresie wskazanym przez ustawodawcę w art. 7.ust. 1 i 2 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego rehabilitacja

i zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze są bezpłatne. Opieka niezbędna do prowadzenia rehabilitacji i zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wchodzi w zakres tych czynności.

Art. 97 ustawy o pomocy społecznej daje Miastu [...] możliwość ustalenia odpłatności są usługi świadczone w ośrodku wsparcia. Jest to przepis o charakterze ogólnym.

Opłaty, o których mowa w art. 97 ustawy o pomocy społecznej są jedną z form daniny publicznej. W odróżnieniu od podatków, opłaty stanowią wynagrodzenie (zapłatę) związaną z kosztami działania instytucji publicznej w określonym zakresie

z tytułu świadczonych usług na rzecz obywatela. Pobiera się ją w związku z wyraźnie wskazanymi usługami i czynnościami organów państwowych lub samorządowych, dokonywanych w interesie poszczególnych obywateli. Opłata stanowi zatem instytucję prawno-finansową, której istotną cechą jest ekwiwalentność.

Stanowi ona zapłatę za uzyskanie zindywidualizowanego świadczenia oferowanego przez podmiot prawa publicznego.

Podmiot ten jednak, przy ustalaniu tych opłat, zobowiązany jest uwzględnić uprawnienia obywateli (osób) korzystających z tych usług, wynikających z odrębnych przepisów prawa, które w tym zakresie stanowią lex specialis.

W niniejszym przypadku będą to zatem uprawnienia osoby z upośledzeniem umysłowym do bezpłatnego dowozu do placówki oświatowej, w której realizowany jest obowiązek szkolny, wynikające z art. 7 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, jak też uprawnienie do bezpłatnej terapii dla takich osób wynikających z art. 17 ust. 3a pkt 2 oraz art. 71 b ustawy o systemie oświaty. W związku z powyższym – jak wynika z akt sprawy – Miasto [...] otrzymuje na kształcenie i rehabilitację K. D. odpowiednie subsydia.

Odmienne stanowisko organów obu instancji, wyrażone w zaskarżonej decyzji jak i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, wskazuje, że decyzje te wydane zostały z naruszeniem art. 153 p.p.s.a. i już z tego względu powinny zostać uchylone w oparciu o art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c p.p.s.a.

Mimo jednoznacznego stanowiska Sądu organy nie uwzględniły przepisów odrębnych, które mają zastosowanie w sprawie związanej z ustaleniem odpłatności za pobyt w placówce opiekuńczo wychowawczej i kosztów dojazdu do tej placówki osoby (dziecka) które z mocy tych odrębnych przepisów, mających zastosowanie jako lex specialis, ma szczególne uprawnienia wynikające z obowiązku gminy lub powiatu w zakresie zapewnienia usług edukacyjnych opiekuńczych

i rehabilitacyjnych.

Wbrew stanowisku Samorządowego Kolegium Odwoławczego, to nie ustawa o pomocy społecznej stanowi lex specialis wobec przepisów ustaw o ochronie zdrowia psychicznego oraz o systemie oświaty, lecz przepisy tych ustaw, przyznające uprawnienia do bezpłatnych bądź ulgowych świadczeń ze strony organów państwowych lub samorządowych, realizujących je na mocy właściwych ustaw, stanowią lex specjalis wobec ustawy o pomocy społecznej.

W tym stanie rzeczy należało skargę w całości uwzględnić i w oparciu o art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c orzec jak w sentencji. Orzeczenie w pkt II oparto na art. 152 p.p.s.a.

Wskazania sądu zawarte w wyroku z dnia [...]r. sygn. akt [...] pozostają w tej sytuacji nadal w całości aktualne. Organ ustalając odpłatność związaną z pobytem dziecka z upośledzeniem umysłowym w placówce opiekuńczo – wychowawczej, jaką jest w tym wypadku ośrodek wsparcia, w którym realizowane są zajęcia edukacyjne, rewalidacyjne, rehabilitacyjne i opiekuńcze zobowiązany jest uwzględnić uprawnienia takiego dziecka (rodziny) oraz obowiązki gminy "powiatu) wynikające z przepisów szczególnych w tym z art. 17 ust. 3 a pkt 2 oraz art. 71 b ustawy z dnia 7.09.1991r. o systemie oświaty oraz przepisach ustawy z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111 poz. 535 ze zm.) i przepisach wykonawczych (rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30.01.1997r. w sprawie organizowania zajęć rewalidacyjno – wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14

poz. 76).

Aktualny pozostaje też obowiązek odniesienia się przez organ jakim jest Prezydent Miasta do podnoszonej w skardze kwestii subsydium na rzecz K. D.