Wyrok z dnia 1969-07-08 sygn. III CRN 220/69

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 220/69

Wyrok z dnia 8 lipca 1969 r.

Zawarta w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 5 IV 1956 r. 3 CR 566/56 (OSN z 1956 r., poz. 115) teza, że spadek nie objęty nie ma osobowości prawnej, a zdolność sądowa przysługuje kuratorowi spadku zachowała aktualność pod rządem obecnie obowiązującego prawa.

W związku jednak z tym, że stosownie do art. 667 § 2 k.p.c. do zarządu majątkiem spadkowym stosuje się odpowiednio przepisy o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości (art. 935 k.p.c.), kurator spadku nie objętego nie może reprezentować spadku w procesie o własność nieruchomości, ponieważ spór wykracza poza granice zarządu nieruchomością.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz (sprawozdawca). Sędziowie: B. Łubkowski, F. Wesely.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Władysława Ł. przeciwko nie objętemu spadkowi po Weronice S. o prawo własności, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Powiatowego w Łańcucie z dnia 22 października 1968 r.,

uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Powiatowemu w Łańcucie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Władysław Ł. wytoczył w marcu 1968 r. powództwo przeciwko spadkowi nie objętemu po Weronice S. z żądaniem zobowiązania "nie objętego spadku", aby "zezwolił na wpis prawa własności obj. część parceli gruntowej 1 kat. 1290, wchodzącej w skład lwh 691 gm. kat. c. w nowo utworzyć się mającej księdze wieczystej w miejsce Weroniki S. na rzecz powoda Władysława Ł.", przy czym w uzasadnieniu swego żądania powód wyjaśnił, co następuje.

Prawo własności nieruchomości objętych wykazem hipotecznym L. 691 gm. kat. c., w skład której wchodzi parcela budowlana Nr 287 i parcela gruntowa Nr 1290 - wpisane jest na rzecz Weroniki S., która zmarła ok. 10 lat temu.

Spadkobiercy jej nie są znani, a postępowanie spadkowe nie zostało przeprowadzone. Powód przez dłuższy czas pracował u S., mieszkał z nią i pomagał jej materialnie. Weronika S. podarowała mu za to plac, na którym wybudował sobie dom mieszkalny, ukończony w 1953 r. Wartość tego domu kilkakrotnie przewyższa wartość parceli, wobec czego powód stał się właścicielem zabudowanej parceli.

Poza tym powód wnosił w pozwie o ustanowienie kuratora dla nie objętego spadku po Weronice S.

Jak wynika z odpisu postanowienia z dnia 6 lipca 1968 r., kurator taki został ustanowiony w sprawie Ns I 79/68.

Kurator zgłosił szereg zarzutów, w szczególności zarzut niezgodności twierdzeń pozwu ze stanem hipotecznym nieruchomości.

Na rozprawie w dniu 12 września 1968 r. powód zmodyfikował swe żądanie, obejmując nim parcele Nr 287 i Nr 1295.

Sąd powołał biegłego mierniczego i z jego udziałem dokonał wizji lokalnej. Mierniczy przeprowadził pomiary i sporządził plan, po czym Sąd, przesłuchawszy 2 świadków, wydał w dniu 22 października 1968 r. wyrok, którym "zasądza nie objęty spadek po zmarłej Weronice S.", aby ten "zezwolił na dokonanie zmian w konfiguracji parcel", tudzież "zasądza tenże nieobjęty spadek, aby zezwolił na wpis prawa własności nieruchomości obejmującej p. gr. 1 kat. 1295/1 i 1295/2 oraz p. bud. 287 lwh 691 gm. kat. c. w nowo utworzyć się mającej księdze wieczystej w miejsce Weroniki S. na rzecz powoda Władysława Ł.".

Wyrok Sądu Powiatowego w Łańcucie zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości, wnosząc o uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Skarżący zarzuca naruszenie art. 687 § 2 w związku z art. 935 § 1 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Trafnie podkreśla przede wszystkim rewizja nadzwyczajna, że nie objęty spadek nie ma podmiotowości prawnej, a więc nie może być uznany za stronę w procesie. Pod tym względem również na tle obecnego stanu prawnego zachowała w pełni aktualność teza Sądu Najwyższego zawarta w orzeczeniu z dnia 5.IV.1956 r. 3 CR 566/56 (OSN 1956, poz. 115), a wydana pod rządem dekretu z dnia 8.XI.1946 r. o postępowaniu spadkowym.

Natomiast, jak trafnie wskazuje rewizja nadzwyczajna, zarówno według przepisów postępowania spadkowego (art. 84), jak i według przepisów k.p.c. (art. 667 w związku z art. 935 k.p.c.) mógł być i musi być pozwany kurator takiego spadku, przy czym wydany przeciwko niemu wyrok jest skuteczny w stosunku do zastępowanych przez niego w tym zakresie spadkobierców.

Istnieje jednak obecnie różnica w porównaniu z przepisami dekretu o postępowaniu spadkowym co do zakresu spraw, w których kurator musi być pozwany. Art. 667 § 2 k.p.c. odsyła bowiem, jeśli chodzi o sprawowanie zarządu spadkiem, do przepisów o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości. W tym więc względzie ma odpowiednie zastosowanie art. 935 § 2 k.p.c., który stanowi, że zarządca może pozywać i może być pozywany tylko w sprawach wynikających z zarządu nieruchomością.

W świetle powyższych przepisów jest oczywiste, że kurator spadku nie może reprezentować spadku w procesie o własność nieruchomości, ponieważ spór wykracza poza granice zarządu nieruchomością.

Z tych przyczyn zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę przekazać Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

OSNC 1970 r., Nr 5, poz. 83