Postanowienie z dnia 2011-11-24 sygn. II SA/Łd 1126/10

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Dnia 24 listopada 2011 roku Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Łodzi - Wydział II - Leszek Foryś po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2011 roku na posiedzeniu niejawnym wniosku adwokata P.F. o przyznanie wynagrodzenia za sporządzenie skargi kasacyjnej w sprawie ze skargi R.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie zasiłku okresowego postanawia odmówić przyznania wynagrodzenia. lf

Uzasadnienie

II SA/Łd 1126/10

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2010 r., II SA/Łd 1126/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi oddalił skargę R.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku okresowego.

Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2010 r. Referendarz sądowy przyznał skarżącemu prawo pomocy w zakresie obejmującym ustanowienie pełnomocnika w osobie adwokata. W dniu 29 grudnia 2010 r. Okręgowa Rada Adwokacka delegowała do zastępstwa z urzędu adwokat M.S.-M.

W dniu 22 lutego 2011 r. pełnomocnik skarżącego złożyła w Sądzie opinię o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej (doręczoną także skarżącemu), wnosząc jednocześnie o przyznanie wynagrodzenia z tytułu pomocy prawnej udzielonej z urzędu, nieopłaconej w całości ani w części.

Postanowieniem z dnia 24 lutego 2011 r. Referendarz sądowy przyznał adwokat M.S.-. wynagrodzenie za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej.

W dniu 10 marca 2011 r. Okręgowa Rada Adwokacka dokonała zmiany osoby ustanowionego z urzędu pełnomocnika i do reprezentowania skarżącego przed Sądem wyznaczyła adwokata P.F., który w dniu 16 marca 2011 r. wniósł skargę kasacyjną od wyroku z dnia 14 grudnia 2010 r. wraz z wnioskiem o zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej skarżącemu z urzędu. Wyrokiem z dnia 22 września 2011 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną. W kolejnym piśmie z dnia 23 września 2011 r., złożonym już bezpośrednio do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi adwokat P.F. ponownie wniósł o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu, oświadczając, że koszty te nie zostały uiszczone w całości ani w części.

Referendarz sądowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 250 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 157, poz. 1270 ze zm.), dalej p.p.s.a., wyznaczony adwokat otrzymuje wynagrodzenie odpowiednio według zasad prawnych określonych w przepisach o opłatach za czynności adwokatów w zakresie ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej oraz zwrot niezbędnych i udokumentowanych wydatków.

W pierwszej kolejności, w ślad za postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 czerwca 2010 r., II FZ 143/10 (Lex nr 643591), stwierdzić należy, że art. 250 p.p.s.a. nie nakłada na sąd (referendarza sądowego) obowiązku uwzględnienia każdego wniosku pełnomocnika o zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. W orzecznictwie sądów administracyjnych i literaturze przedmiotu z treści art. 250 p.p.s.a. wywodzi się, że pełnomocnik ustanowiony w ramach przyznanego stronie prawa pomocy otrzymuje wynagrodzenie jedynie w związku z faktycznym (rzeczywistym) udzieleniem pomocy prawnej (por. postanowienie NSA z dnia 22 grudnia 2004 r., OZ 720/04, ONSAiWSA 2005/5/93, postanowienie NSA z dnia 18 października 2007 r., II FZ 515/07, wyrok WSA w Białymstoku z dnia 28 lutego 2008 r., II SA/Bk 835/07, S. Babiarz, B. Dauter, M. Niezgódka-Medek, Koszty postępowania w sprawach administracyjnych i sądowoadministracyjnych, Warszawa 2007, s. 316-317). Oznacza to uprawnienie i obowiązek sądu (referendarza sądowego) ustalenia charakteru dokonywanych przez adwokata czynności. Warunkiem uznania, że czynności dokonywane przez adwokata mieszczą się w ramach pomocy prawnej, której koszty ponosi Skarb państwa, jest udzielenie pomocy prawnej niezbędnej i efektywnej, adekwatnej do sytuacji strony.

Przechodząc na grunt rozpoznawanej sprawy należy uznać, że charakter czynności dokonanych przez adwokata P.F. nie pozwala na przyjęcie, że udzielona przez niego pomoc prawna w postaci sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 14 grudnia 2010 r., a także reprezentowanie skarżącego na rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w dniu 22 września 2011 r., uprawnia do przyznania wynagrodzenia.

Szczegółowe zasady ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163 , poz. 1348 ze zm.), którego § 19 stanowi, że koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują opłatę w wysokości nie wyższej niż 150 % stawek minimalnych, o których mowa w rozdziałach 3 - 5 oraz niezbędne udokumentowane wydatki adwokata.

Stosownie natomiast do § 18 ust. 1 pkt 2 lit. b) rozporządzenia stawki minimalne wynoszą w postępowaniu przed sądami administracyjnymi w drugiej instancji za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej sporządzenie albo opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej 50% stawki minimalnej określonej w pkt 1, a jeżeli sprawy nie prowadził ten sam adwokat w drugiej instancji - 75 % tej stawki, w obu przypadkach nie mniej niż 120 złotych.

Już tylko literalne brzmienie cytowanego § 18 rozporządzenia wskazuje, że sporządzenie skargi kasacyjnej bądź opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej stanowią dwie alternatywne postaci pomocy prawnej.

Adwokat ma prawo odmówić wniesienia środka zaskarżenia, jakim jest skarga kasacyjna, a odmowa ta nie narusza konstytucyjnego prawa strony do sądu. Nie ulega przy tym wątpliwości, iż odmowa sporządzenia środka odwoławczego jest czynnością z zakresu pomocy prawnej, co wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 września 2000 r., III CZP 14/00. Sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej, która przedstawiana jest stronie, stanowi realną czynność z zakresu pomocy prawnej, która na danym etapie postępowania konsumuje przyznane stronie skarżącej prawo pomocy. Skonsumowanie tak rozumianego prawa pomocy powoduje, że strona, której prawo pomocy zostało przyznane nie może twierdzić, że pomoc prawna nie została jej udzielona, gdyż adwokat odmówił wniesienia środka zaskarżenia. Udzielenie pomocy prawnej w takiej formie stanowi podstawę do domagania się przez pełnomocnika strony opłacenia jej przez Skarb Państwa.

W konsekwencji poszukiwanie przez stronę, której prawo pomocy zostało przyznane, innego adwokata, który zrealizuje jego wolę wniesienia środka zaskarżenia, wbrew wyrażonej opinii fachowego pełnomocnika, nie może odbywać się już w ramach nieodpłatnej pomocy prawnej. Przyjęcie odmiennego poglądu prowadziłoby bowiem do sytuacji, w której każdy kolejny adwokat, który zasadnie przecież sporządzałby opinię o braku podstaw do wniesienia środka zaskarżenia, otrzymywałby wynagrodzenie ze środków budżetowych.

Na marginesie wspomnieć wypada, iż Sąd Najwyższy już w wyroku z dnia 24 listopada 1933 r., III C 50/33 uznał, że pojęcie pomocy prawnej nie może być rozumiane wyłącznie jako fachowe realizowanie woli samej strony. Jeśli skarga kasacyjna może zostać wniesiona jedynie w przypadku uchybień, które wywarły wpływ na treść rozstrzygnięcia i mieszczą się w ramach podstaw kasacyjnych, to w gestii pełnomocnika dysponującego fachową wiedzą musi leżeć zbadanie orzeczenia sądowego pod kątem zaistnienia naruszeń prawa, o których mowa w art. 174 p.p.s.a. W przypadku gdy zawodowy pełnomocnik uzna, że nie ma możliwości zgłoszenia uzasadnionych zarzutów w ramach podstaw kasacyjnych, powinien poinformować o tym stronę i odmówić sporządzenia skargi kasacyjnej jako bezzasadnej. Pozostawienie natomiast niezadowolonej z wyroku stronie wyłącznego prawa oceny zasadności wniesienia skargi kasacyjnej sprowadzałoby istotę przymusu sporządzenia skargi kasacyjnej przez profesjonalnego pełnomocnika do - jak stwierdzono we wspomnianej wcześniej uchwale – "ubrania w wymaganą formę zarzutów samej strony". Jednocześnie nieosiągnięty zostałby cel, jaki przyświecał obwarowaniu przymusem adwokackim sporządzenia tego środka zaskarżenia - ograniczenia kontroli instancyjnej do tych orzeczeń, w stosunku do których zasadne było zgłoszenie kwalifikowanych naruszeń prawa.

Podkreślenia również wymaga, że oceny o braku podstaw do przyznania wynagrodzenia nie zmienia fakt, iż adwokat P.F. został wyznaczony przez Okręgową Radę Adwokacką. Nie leży w gestii sądu (referendarza sądowego) domyślanie się także, czy został on poinformowany, choćby przez skarżącego, o fakcie odmowy wniesienia skargi kasacyjnej przez poprzedniego pełnomocnika i czy sporządzając skargę kasacyjną od wyroku z dnia 14 grudnia 2010 r. działał w przekonaniu o zasadności sporządzanego środka zaskarżenia, czy też spełniał jedynie wolę strony. Poza sporem pozostaje natomiast, że w aktach sądowych brak jest wzmianki o zapoznaniu się wnioskodawcy ze stanem sprawy.

Reasumując, postanowienie o przyznaniu pomocy prawnej oznacza, że Skarb Państwa przejmuje na siebie ciężar finansowy związany z wynagrodzeniem pełnomocnika z urzędu, a sąd (referendarz sądowy), jako dysponent środków publicznych, odpowiada za zasadność i legalność ich wydatkowania. W niniejszej sprawie należało zatem uznać, że w sytuacji wcześniejszego wniesienia przez poprzedniego pełnomocnika ustanowionego z urzędu opinii o braku podstaw do sporządzenia skargi kasacyjnej i przyznania mu za tę czynność wynagrodzenia, nieuzasadnione byłoby przyznanie kolejnemu adwokatowi wynagrodzenia za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej, której bezzasadność została zresztą potwierdzona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Wobec powyższego na podstawie art. 250 oraz art. 258 § 2 pkt 8 p.p.s.a. orzeczono jak w postanowieniu.

lf