Wyrok z dnia 2011-11-24 sygn. I OSK 1154/11

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Paweł Miładowski Sędziowie: sędzia NSA Małgorzata Borowiec sędzia NSA Anna Lech (spr.) Protokolant asystent sędziego Konrad Młynkiewicz po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A. Ż. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 września 2010 r. sygn. akt I SA/Wa 1066/10 w sprawie ze skargi A. Ż. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia [...] marca 2010 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku okresowego oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 28 września 2010 r., sygn. akt I SA/Wa 1066/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę A. Ż. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia [...] marca 2010 r., nr [...], w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku okresowego.

W uzasadnieniu Sąd wskazał na następujący stan sprawy: Prezydent Miasta O. decyzją z dnia [...] grudnia 2009 r. nr [...], odmówił A. Ż. przyznania świadczenia w formie zasiłku okresowego wskazując, że dochód jej trzyosobowej rodziny (który wynosi 1412 zł) przewyższa kwotę kryterium dochodowego, wynoszącego dla trzyosobowej rodziny 1053 zł (3 x 351 zł), pozwalającego na skorzystanie ze świadczenia w postaci zasiłku okresowego.

W odwołaniu skarżąca podniosła, że nie zgadza się z ustaleniami organu odnośnie uzyskanego dochodu, jak również nie zgadza się, aby przy ustalaniu składu rodziny brać pod uwagę gospodarstwo jej matki, gdyż jest ono nieuprawiane i nie przynosi żadnego dochodu.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O. decyzją z dnia [...] marca 2010r. utrzymało w mocy powyższą decyzję, wskazując, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.), do przyjęcia dochodu z gospodarstwa rolnego wystarczy sam tylko fakt posiadania takiego gospodarstwa. Organ zauważył ponadto, że z akt sprawy wynika, iż skarżąca, za wyjątkiem otrzymywanych na dziecko alimentów, nie uzyskuje żadnych dochodów i pozostaje na utrzymaniu swojej matki. Tym samym dla organu kwestia wspólnego gospodarowania jest jednoznaczna.

Na tę decyzję A. Ż. złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie podkreślając, że nie prowadzi wspólnego gospodarstwa ze swoją matką.

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i wniósł o jej oddalenie.

Wyrokiem z dnia 28 września 2010 r., sygn. akt I SA/Wa 1066/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę A. Ż. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia [...] marca 2010 r. wskazując, że ustalony przez organy dochód (1412 zł) przewyższa kwotę kryterium dochodowego dla 3 osobowej rodziny (wynoszącego 1053 zł – 3 x 351 zł), pozwalający na przyznanie pomocy w formie zasiłku okresowego.

W odniesieniu do ustalenia dochodu rodziny Sąd wskazał, że z materiału dokumentacyjnego sprawy wynika, iż skarżąca nie posiada żadnych własnych dochodów oraz majątku, a mieszka wspólnie z małoletnią córką u swojej matki, z którą prowadzą wspólne gospodarstwo domowe.

Sąd wskazał, że zgodnie z art. 6 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej dochód rodziny to suma miesięcznych dochodów osób w rodzinie. Tak więc dochodem rodziny skarżącej są dochody wszystkich osób w rodzinie, a więc także i matki skarżącej. Sąd podkreślił, że skarżąca nie kwestionowała, iż jej matka jest właścicielką gospodarstwa rolnego o powierzchni 23,90 ha, co stanowi 2,352 ha przeliczeniowe. Natomiast stosownie do art. 8 ust. 9 powołanej ustawy przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 207 zł, co w sytuacji gospodarstwa rolnego matki skarżącej daje kwotę 486,86 zł.

Od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę kasacyjną złożyła A. Ż., wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1) naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 141 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, pzo. 1270 ze zm.) w związku z art. 7 K.p.a. oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. c powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, poprzez przyjęcie przez Sąd stanu faktycznego niezgodnego z rzeczywistym stanem rzeczy, który to stan faktyczny został oparty na ustaleniach organu administracji dokonanych z naruszeniem obowiązku wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego,

2) naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 8 ust. 9 ustawy o pomocy społecznej, polegające na jego błędnej wykładni przejawiającej się w nieuprawnionym przyjęciu, że bycie właścicielem gospodarstwa rolnego przesądza o konieczności ustalenia zryczałtowanego dochodu z tegoż gospodarstwa na potrzeby przepisów ustawy o pomocy społecznej.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że organ administracji nie podjął należytych starań celem ustalenia rzeczywistych relacji pomiędzy wspólnie zamieszkującymi, konsekwencją czego nieprawidłowo przyjął, że skarżąca i jej matka prowadzą wspólne gospodarstwo. Podano, że w art. 6 pkt 14 ustawy o pomocy społecznej ustawodawca posługuje się stwierdzeniem "wspólnie zamieszkuje i gospodaruje", co oznacza – zdaniem skarżącej – że wspólne zamieszkiwanie nie implikuje wspólnego gospodarowania.

Wskazano, że fakt, iż wobec nieosiągania przez skarżącą dochodów, jej matka dostarcza jej i jej nieletniej córce środków utrzymania, w żaden sposób nie pozwala stwierdzić, że skarżąca współdecyduje o przeznaczeniu środków, jakimi dysponuje jej matka.

Nie zgodzono się także ze stanowiskiem Sądu, że bycie właścicielem gospodarstwa rolnego przesądza o konieczności ustalenia zryczałtowanego dochodu z tegoż gospodarstwa. W ocenie skarżącej kasacyjnie przypisanie jej hipotetycznego dochodu z gospodarstwa rolnego jest próbą kreowania fikcyjnego stanu faktycznego, która to próba powinna być uznana za nieuprawnioną.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

skarga kasacyjna nie zasługuje na ma usprawiedliwionych podstaw.

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie występują przesłanki nieważności określone w art. 183 § 2 wskazanej wyżej ustawy, zatem Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 141 § 4 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, uznać należy, iż nie zasługiwał on na uwzględnienie.

Przepis ten nakazuje sądowi przedstawienie w uzasadnieniu wyroku zwięzłego stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Takie wymogi spełnia uzasadnienie zaskarżonego wyroku.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zasadnie uznano, że A. Ż. zamieszkując w lokalu należącym do jej matki wspólnie z nią gospodaruje – w rozumieniu przepisów ustawy o pomocy społecznej.

Wskazać należy, że wspólnie gospodarować, to znaczy wspólnie prowadzić gospodarstwo domowe. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 lutego 1996 r., sygn. akt II URN 56/95, stwierdził, iż "cechami charakterystycznymi dla prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego może być udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, niezarobkowanie i pozostawanie w związku z tym na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą się gospodarstwo domowe prowadzi, a wszystko dodatkowo uzupełnione cechami stałości, które tego typu sytuację charakteryzują." Istotną cechą wspólnego gospodarowania jest również pozostawanie na utrzymaniu osoby, z którą takie gospodarstwo się tworzy (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 kwietnia 2011 r. sygn. I OSK 2096/10).

Wskazać w tym miejscu należy, że zgodnie z art. 6 pkt 14 powołanej ustawy o pomocy społecznej, rodzinę tworzą osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.

W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji wskazał, że skarżąca zamieszkiwała ze swoją nieletnią córką w mieszkaniu należącym do J. S., która ponosiła wszelkie koszty związane z utrzymaniem mieszkania. Matka skarżącej jako osoba niepełnosprawna otrzymuje świadczenie rentowe i posiada gospodarstwo rolne, zaś skarżąca jest osobą bezrobotną i nie posiada praktycznie własnego dochodu (za wyjątkiem płaconych na córkę alimentów w wysokości 150 zł miesięcznie).

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego oznacza to zatem, że skarżąca wraz z córką pozostają na utrzymaniu matki skarżącej.

Stwierdzić więc należy, że Sąd pierwszej instancji zasadnie uznał, że skarżąca prowadzi wspólne gospodarstwo domowe wraz ze swoją matką, jak również zasadnie przyjął, że matka skarżącej jest jej rodziną w rozumieniu art. 6 pkt 14 powołanej ustawy o pomocy społecznej.

Wobec tego, zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym wyroku art. 145 § 1 pkt 1 lit. c oraz art. 141 § 4 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w związku z art. 7 K.p.a. jest chybiony.

Nie został naruszony przepis art. 8 ust. 9 ustawy o pomocy społecznej. Wykładnia tego przepisu była wielokrotnie dokonywana w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazując, że przepis ten zakładający swego rodzaju fikcję prawną nakazuje obligatoryjne przyjęcie ryczałtowego dochodu z gospodarstwa rolnego. Przeliczenia dokonuje się wówczas, gdy stronie służy jakikolwiek tytuł prawny do gospodarstwa, niezależnie od tego czy dochody są osiągane, czy obiektywnie można je osiągnąć. W orzecznictwie sądowym wskazuje się również na możliwość sprzedaży lub wydzierżawienia osobie trzeciej gospodarstwa, którego się nie uprawia, bądź które z jakichkolwiek przyczyn nie przynosi dochodów, (por. wyroki NSA: z dnia 17 lutego 2010 r., sygn. akt I OSK 1292/09 i z dnia 7 grudnia 2009 r., sygn. akt I OSK 724/09).

Oznacza to, że z punktu widzenia powołanego przepisu bez znaczenia jest okoliczność, czy gospodarstwo rolne jest uprawiane czy też nie i z jakiego powodu oraz czy rzeczywiście przynosi ono dochody (por. wyrok NSA z 7 grudnia 2009 r., I OSK 724/09, wyrok NSA z 21 października 2010 r., I OSK 928/10). Uznać zatem należy, że powołany przepis dla celów udzielania świadczeń z pomocy społecznej przyjmuje, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 207 zł.

Skoro zatem Sąd pierwszej instancji stwierdził, że matka skarżącej jest jej rodziną w rozumieniu przepisów omawianej ustawy, to zasadnie przyjął, iż ustalając dochody wszystkich członków rodziny należało uwzględnić dochód matki skarżącej w postaci renty w wysokości 567,02 złotych oraz zryczałtowany dochód z gospodarstwa rolnego o powierzchni 23,90 ha, co stanowi 2,352 ha przeliczeniowego w wysokości 486,86 złotych miesięcznie.

Wobec tego uznać należy, że prawidłowo przyjęto, że miesięczny dochód rodziny skarżącej wynosi 1412 złotych, co daje kwotę 470,66 złotych na każdego członka rodziny, a więc przekracza kryterium dochodowe uprawniające do przyznania świadczenia.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.